پژوهشی در مورد الف میانجی، کاف مکسور و مصدر جعلی در گویش تایبادی

الموضوعات :

فضل الله خدادادی ¹

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران.

تاريخ الإرسال : 06 الجمعة , صفر, 1444 تاريخ التأكيد : 27 الإثنين , ربيع الثاني, 1444 تاريخ الإصدار : 02 الإثنين , ذو القعدة, 1444

الکلمات المفتاحية: تایباد, الف میانجی, کاف مکسور, مصدر جعلی,

ملخص المقالة :

سرزمین کهن‌سال ایران دارای فرهنگ عامه‌ای دیرپا، گسترده و غنی با حوزه‌های مطالعاتی فراوان است، یکی از این حوزه‌های تحقیقاتی، مطالعۀ گویش‌های جغرافیایی است. یکی از گویش‌های قدیمی فارسی دری، گویش شهرستان مرزی تایباد در نوار شرقی کشور و هم‌مرز با کشور افغانستان است. گویش‌های رایج در استان‌های خراسان به دلیل وجود قدمت، شاعران سترگ و حوزۀ نفوذ فارسی دری نکات ظریف شناخته‌نشده‌ای دارند که تبیین آن‌ها می‌تواند به لحاظ فرهنگی، زبان‌شناسی و رده‌شناسی ثمربخش باشد. بر همین اساس، پژوهش حاضر در سه محور، شامل انواع ساخت‌واژه با کاف مکسور، مصدرهای صفت‌ساز و الف میانجی افزایشی به مطالعه در گویش تایباد می‌پردازد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که در این گویش، بافت کلام، مشخص‌کنندۀ معانی متعدد کاف مکسور در بافت‌ها و ساخت‌های متعدد است. همچنین مصدرهایی جعلی با قابلیت ساخت صفت حالیه در این گویش وجود دارد که خاص می‌نماید و الفی میانجی بین دو واژۀ متشابه به‌قصد افزایش عملی یا اغراق به کار می‌رود.

المصادر:

- اُرانسکی، یوسیف میخائیلوویچ(1386). زبان‌های ایرانی. ترجمه علی‌اشرف صادقی، تهران: سخن.

- خزاعی، حمید رضا(1381). جهان تیغ- افسانه های خراسان. مشهد: ماه جان.

- صابر مقدم، فرامرز(1382). راهنمای آثار تاریخی – فرهنگی استان خراسان(تایباد). مشهد: انتشارات  اداره کل میراث فرهنگی خراسان.

- صادقی، رضا(1386). بررسی فولکلور تایباد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا همدان.

- مودودی، محمدناصر، و تیموری، زهرا(1384). ادبیات شفاهی تایباد. مشهد: ماه جان.

- مولوی، جلال‌الدین محمد(1393). فیه ما فیه. تصحیح بهمن نزهت، تهران: سخن.

- ناصح، محمدامین(1393). بررسی تطبیقی- رده‌شناختی چندگونه مرزی از گویش‌های فارسی منتخب شرق ایران. رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.

- نیک‌قدمی،حمیده(1395). گردآوری و توصیف گویش حسینی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

- وحیدیان کامیار، تقی(1390). دستور زبان فارسی.تهران: سمت.

- هنرفر، لطف‌الله(1355). یادگاری‌های تایباد. هنر و مردم، 15(172)، 8-22.

- یوسفی، حسین‌علی(1377). دستور زبان فارسی. تهران: روزگار.