بررسی آناتومیکی و مورفولوژیکی گیاه دارویی مریم گلی لوله‌ای

Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)

غلام رضا بخشی خانیکی ¹ (گروه زیست شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
الهام مقسمی ² (گروه زیست شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)

Received: 2011-01-30 Accepted : 2010-06-25 Published : 2011-03-01

Keywords: مورفولوژی, آناتومی, مریم گلی لوله‌ای,

Abstract :

مقدمه و هدف: مریم گلی لوله ایSalvia macrosiphon) ) از گونه های مهم جنس سالویا بوده که متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می باشد. در ایران 57 گونه از این جنس در مناطق مختلف رویش دارند. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های آناتومیکی و مورفولوژیکی گیاه دارویی مریم گلی لوله‌ای می باشد.روش تحقیق:‌ نمونه‌هایی از گونه‌ی فوق در سال 1386 از ارتفاعات منطقه زواریجان و دودانگه شهرستان بروجرد جمع آوری شدند و از بخش های مختلف گیاه مذکور قطعاتی جدا و درون ظروف شیشه‌ای که محتوی محلول های پایدار کننده (F.A.A) بودند ریخته و از آن ها برای مطالعات آناتومیکی و مورفولوژیکی توسط میکروسکوپ نوری استفاده گردید.نتایج و بحث: با توجه به بررسی های آناتومیکی انجام شده بر روی مریم گلی لوله ای که اکثر خصوصیات آن ها مشابه سایر گونه‌های سالویای موجود در ایران می باشند. در بررسی های ساقه ی گونه مورد نظر، در سطح خارجی اپی­درم کوتیکول مشاهده شد. در بخش میانی دم­برگ تعداد دستجات آوندی متفاوتی دیده شد که سه دسته آوند چوب و آبکش بزرگ در وسط و دو دسته در طرفین دیده شد. این تحقیق نشان داد که در چهار گوشه ساقه زیر اپی­درم لایه هایی از بافت کلانشیم حفره ای قرار دارد که تعداد لایه های آن در گیاه مورد مطالعه شامل 3 تا 4 ردیف است. برش های عرضی دم­برگ نشان داد که زیر اپی­درم بیرونی و درونی آن ها بافت کلانشیم وجود دارد. هم­چنین مشاهده شد که هر دو سلول پارانشیمی دارای تعداد زیادی کلروپلاست می باشند. در این گونه چند نوع کرک مختلف با منشأ اپی­درمی در روی برگ ها دیده شد که شامل کرک های غیر ترشحی و کرک های ترشحی بودند که هر دو نوع این کرک ها دارای یک ردیف سلول با اندازه متفاوت بودند و سلول تحتانی  درشت تر بوده و به اپی­درم مربوط می باشد.توصیه کاربردی/صنعتی:‌ کاربرد اسانس گونه‌های مختلف مریم گلی در فرآورده‌های دارویی، غذایی و بهداشتی و فعالیت بیولوژیکی آن بستگی تام به ترکیب های شیمیایی موجود در اسانس دارد؛ لذا با توجه به اهمیت اسانس گونه‌های مختلف این گیاه توصیه می شود تا تحقیقات گسترده‌‌ای بر روی همه‌ی گونه‌های سالویای ایرانی انجام شود.

References:

زرگری، ع. 1372. گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه تهران.

قهرمان، ا. 1371. فلور رنگی ایران، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.

قهرمان، ا. 1373. کورموفیت های ایران، مرکز نشر دانشگاهی تهران.

لاری یزدی، ح. 1384. بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ و گل دو گونه مریم گلی جمع آوری شده از بروجرد، فصلنامه گیاهان دارویی، 16 (2): 13-17.

مظفریان، و. 1373. رده بندی گیاهی، نشر دانش امروز وابسته به انتشارات امیر کبیر.

 

Croteau, R.M., Felton, F., Krap, A. & Kjonaas, H. 1981. Relationship of camphor biosynthesis to leaf development in sage (Salvia officinalis). Plant Physiol, 13 (4): 59-64.

Hedge, A., 1982. Labiateae (Salvia). In: Flora Iranica, Rechinger, K.H. (Ed.). Vol. 150, Akademische drucku Verlangsanstalt, Graz Austria, ISBN: 3-201-00728-5, pp: 403-476.

Hey Wood, V. H. (ED). 1978. Flowing plants of the world. Oxford University Press.

Metcalf, C. R. and Chalk, L. 1979. Anatomy of Dicotylendons. Vol. 1 (2^nd ed.). Clarendon Press, Oxford.

Metcalf, C.R. 1963. Comparative anatomy as a modern botanical discipline. In: Adv. Bot. Res. (ed. R.D. Preston). Academic Press, London, Vol. I, pp. 101 – 147.