بررسی عملکرد، اجزاء عملکرد توده‌های مختلف مرزه گل درشت (Satureja macrantha) در شرایط زراعی یزد

Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)

عباس زارع زاده ¹ , فاطمه سفیدکن ² , سیدرضا طبایی عقدایی ³ , علی میرحسینی ⁴ , محمدرضا عرب‌زاده ⁵

1 - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، یزد، ایران
2 - مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
3 - مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
4 - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، یزد، ایران
5 - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، یزد، ایران

Received: 2014-05-19 Accepted : 2014-09-21 Published : 2015-11-01

Keywords: عملکرد, یزد, اجزاء عملکرد, مرزه گل درشت,

Abstract :

مقدمه و هدف: جنس Satureja متعلق به خانواده Lamiaceae بوده و تقریباً 235 گونه مختلف از آن در سراسر جهان یافت می‌شود. در ایران 14 گونه علفی و یکساله و چند ساله وجود دارد که از میان آنها 11 گونه انحصاری ایران هستند. گونه‌های مختلف مرزه در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده متنوعی دارند. این تحقیق به منظور تعیین و معرفی مناسب‌ترین توده گونه Satureja macranthaانجام شد. روش تحقیق: این تحقیق در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد با مختصات طول جغرافیایی 49 31 53 شمالی و عرض 54 15 27 به ارتفاع 1209 متر از سطح دریا در منطقه گردفرامرز شهر شاهدیه یزد به اجرا در آمد. برای این منظور بذر 3 توده  Satureja macranthaاز استان آذربایجان شرقیدر اواخر بهمن ماه در گلدان کاغذی و در گلخانه مرکز کشت گردید و هنگامی که نشاء‌ها به اندازه کافی رشد کردند در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار کشت گردید. میزان استقرار بوته‌ها،‌ ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش، ‌میزان عملکرد اندام‌های هوایی‌تر و خشک، وزن خشک شاخه‌ها و برگ، بازده اسانس و میزان تولید اسانس در هکتار اندازه‌گیری و ثبت گردیدند. نتایج و بحث: نتایج تجزیه واریانس میزان استقرار بوته‌ها در سطح یک درصد و وزن‌تر و خشک اندام‌های هوایی، بازده اسانس، میزان تولید اسانس در هکتار، ‌ارتفاع بوته‌ها، سطح تاج پوشش وزن خشک شاخه‌ها و برگ معنی‌دار نبودند. مقایسه میانگین‌ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد.. با توجه به میزان عملکرد، بازده اسانس، میزان تولید اسانس و درصد استقرار بوته، توده‌ SM1 با میانگین عملکرد وزن خشک 2410 کیلوگرم در هکتار، بازده اسانس 03/1%، میزان تولید اسانس 8/15 کیلوگرم در هکتار و میزان استقرار7/42% به عنوان توده برتر معرفی می‌گردد. توصیه کاربردی/ صنعتی: با توجه به اینکه مرزه گل درشت دارای عملکرد و مواد موثره بالا می‌باشد. جهت کشت در مناطق آب و هوایی مشابه توصیه می‌گردد.

References:

Jamzad, Z. 2009. Savory Thymus and Satureja species of Iran, publication of Research Institute of Forests and Rangelands, 171pp.

Javidnia, K., Miri, R., Edraki, N. and Nasiri, A. 2005. Chemical constituents of the volatile oil of Satureja macranatha from Iran. First seminar of medicinal & natural products chemistry, Shiraz, Iran 10 -11 may, 1386.

Mirhydr, H. 1993. Plant Sciences. Publications of Islamic Farhang Office, Volume 1, Third Edition, 577pp.

Mohammad pour, M., Ghasem Nejad, A., Lebaschi, H., Abbaszadeh, B., and Azadbakhsh, M. 2013. Effect of planting date and plant density on morphological characteristics and yield of summer savory. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 29(3): 621-634.

Mozaffarian, V. 1995. A Dictionary of Iranian plant Names. Publication of Farhang Moaser, Tehran.

Omidbaigi, R. 2004. Processing plants, Volume III. publisher of Astan Quds Razavi, Tehran, 424 pp.

Safahi, L., Sharifi Ashor abadi, E., Zynali, H., and Mirza, M. 2012. Effect of harvesting on yield the main shoots and combines essential oils of Thymus daenensis. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 8(2): 342-355.

Sefidkon, F. and Jamzad, Z. 2005. Chemical composition of essential oil of the Iranian Satureja species (S. mutica, S. macrantha, S. intermedia ). Food Chemistry,91: 1-4.

Zare, M., Ganj Khanloo, H., Sharifi Ashorabadi, E. and Maddah Arefi, M. 2013. Evaluation of genetic variation, compatibility, selection and introduction of suitable germplasm with in Thymus daenensis Celak. accessions in Markazi  province. Journal of Eco-phytochemical Medical Plants, 1(1):15-22.

Zarezadeh, A. 2005. Encyclopedia of Medicinal Plants, Volume III (translated). Publication of Vesale, Tehran, 392 pp.

Zarezadah, A., Madah Arefi, H., mirhosseini, A., and Arabzadeh, M.R. 2013. Survey on phenology and aeclimitization some Thymus species in field. Abstract of 2^nd National Congress on Medicinal Plants15 and 16 May, Tehran, Shahid Beheshty University.

Zargary, A. 1993. Medicinal Plants, Vol.II. Amir Kabir Publications, 976pp.