نقش کنش‌گرانۀ ترجمه در پیش‌برد ضدامپریالیسم فرهنگی: تحلیلی تاریخی از ترجمه‌های علی شریعتی

Subject Areas : All areas of language and translation

Azita Ghazizadeh ¹ (Department of Translation Studies, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran)
Hossein Mollanazar ² (Department of Translation Studies, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran)

Received: 2021-10-11 Accepted : 2022-06-25 Published : 2022-07-01

Keywords: امپریالیسم فرهنگی, ترجمۀ کنشگرانه, مطالعات مترجم,

Abstract :

از منظر اکتیویسم (کنش‌گری)، ترجمه به‌مثابۀ ابزاری تأثیرگذار برای پیش‌برد تغییرات مهم اجتماعی و سیاسی تلقی می‌شود. بر این اساس، این پژوهش با هدف بررسی نقش کنش‌گرانۀ ترجمه در ترویج نگرش مخالفت با امپریالیسم فرهنگی در ایران با تمرکز بر دو ترجمه از علی شریعتی انجام شد. برای دست‌یابی به این هدف، بررسی تاریخی ترجمه‌ها با رویکردی اکتشافی- تحلیلی انجام شد. داده‌ها از منابع فرامتنی شامل پیش‌گفتار یا مقدمۀ مترجم، نظرات ترجمانی در منابعی غیر از کتاب‌های ترجمه شده، زندگی‌نامه و اخبار یا دیدگاه‌های مربوط به ترجمه‌ها بر اساس پرسش‌های دهالست (2010) برای بررسی تاریخی ترجمه گردآوری شد. اطلاعات مربوط به مترجم و نویسندگان بر اساس روش چسترمن (2009) جمع آوری و تجزیه و تحلیل شد. داده‌ها با استفاده از نظریۀ تیماکسکو (2010) در مورد کنش‌گری در ترجمه  تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که ترجمه‌ به‌عنوان ابزاری برای توسعۀ نگرش مخالفت با امپریالیسم فرهنگی در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که ترجمه‌ها در مرحلۀ دوم کنش‌گری در مقابله با استکبار یا امپریالیسم قرار دارند بدین ترتیب که با امپریالیسم مخالف بوده و آن را رد می‌کنند اما هم‌چنان در تلاشند که هویتی مبتنی بر تفکر دوقطبی و تضادهای دوگانه تعریف کنند. 

References:

Adrian, W. (2007). Is Bible translation “Imperialist”? Challenging another anti-Christian bias in the academy. Christian Higher Education, 6(4), 289-297.

Akbari Marznak, H. (1970). Hujr ibn Adi. Tehran: EntesharCo.

Akhavi, S. (2018). Ali Shariati. Key Islamic Political Thinkers, 85.

Atefmehr, Z., & Farahzad, F. (2021). A Method for Microhistorical Translation/Translator Research: With a Focus on the Iranian Context. Translation Studies Quarterly, 19(74), 55-71.

Baker, M. (2015). Beyond the spectacle: Translation and solidarity in contemporary protest movements. In M. Baker (Ed.), Translating Dissent: Voices from and with the Egyptian revolution (pp. 1-18). London and New York: Routledge.

Barani, M., & Hossein Ouf, V. (2018). An Analysis on Louis Massignon's Perspectives and Methodologies in his Shia Studies. Historical Studies of Islam, 10(38), 45-68.

Buffery, H. (2007). Shakespeare in Catalan: translating Imperialism. Cardiff: University of Wales Press.

Chesterman, A. (2009). The name and nature of translator studies. HERMES-Journal of Language and Communication in Business(42), 13-22.

Cohen, B. J. (1973). The question of Imperialism. London and Basingstoke: macmillan press.

D’hulst, L. (2010). Translation history. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 1, pp. 397-405). Amsterdam: John Benjamins.

Farahzad, F. (2017). Voice and visibility: Fanon in the Persian context. In Translating Frantz Fanon Across Continents and Languages (pp. 129-150): Routledge.

Francesca, C. (2011). Louis Massignon and Jerusalem: A Personal Point of View. Journal of Islamicjerusalem Studies, 11, 45-58.

French, J. D. (2003). Translation, diasporic dialogue, and the errors of Pierre Bourdieu and Loic Wacquant. Nepantla: Views from South, 4(2), 375-389.

Gholami, M., & Abdi, M. (2021). Pseudotranslation in Dr. Shariati’s books. Translation Studies Quarterly, 18(72), 69.

Gilmartin, M. (2009). Colonialism/imperialism. Key concepts in political geography, 115-123.

Ginzburg, C., Tedeschi, J., & Tedeschi, A. C. (1993). Microhistory: Two or three things that I know about it. Critical Inquiry, 20(1), 10-35.

Gude, M. L. (1996). Louis Massignon: the crucible of compassion. Indiana: University of Notre Dame Press.

Gudova, I. (2018). Cultural imperialism: a concept and a phenomenon. Paper presented at the All-Russian Research Conference, Ural Federal University, Yekaterinburg.

‎Judah Sahhar, A. H. (1958). Abouzar Ghaffari, socialist faithful (Abuzar-e ǧafāri socialist-e xodāparast) (A. Shariati, Trans.). Mashhad: Toos.

Khosrokhavar, F. (2020). Third-Worldist Iranian Intellectuals. Mapping the Role of Intellectuals in Iranian Modern and Contemporary History, 69.

Krais, J. (2021). The French connection: political Islam from the Algerian War to the Iranian Revolution. Middle Eastern Studies, 1-15.

Laoust, H. (1964). Louis Massignon 1883–1962 1. The Muslim World, 54(4), 300-306.

Massignon, L. (1964). Salman the Pure (Salmān-e Pāk) (A. Shariati, Trans.). Mashhad: Toos.

Mostazafin Foundation. (2011). Manifestation of Shariati (Vol. 1). Heidelberg: Mostazafin Publications.

Munday, J. (2014). Using primary sources to produce a microhistory of translation and translators: theoretical and methodological concerns. The Translator, 20(1), 64-80.

Osman, A. Z. (2014). An anti-Jewish autobiography? Mada. Retrieved from https://www.madamasr.com/en/2014/01/21/feature/culture/an-anti-jewish-autobiography/

Pénicaud, M. (2020). Louis Massignon, le catholique musulman. Paris: Bayard.

Rahnema, A. (1998). An Islamic utopian. A political biography of Ali Shariati. London: I.B. Tauris.

Saberi, A., & Yegani, M. (2013). Character of religious man at soial novel of Abdolhamid Jode al Sahar. Arabic Literature Bulletin, 4(2), 97-116.

Schiller, H. I. (1976). Communication and cultural domination. New York: Sharpe.

Shariati, A. (1978). The return to the self [Bāzgašt be Xištan]. Tehran: Hosseinieh Ershad Press.

Tobin, T. W. (2007). Cultural imperialism. In R. W. Kolb (Ed.), Encyclopedia of business ethics and society (1 ed., Vol. 5, pp. 536-541). California: Sage Publications.

Tymoczko, M. (2010). Translation, resistance, activism. Amherst and Boston: University of Massachusetts Press.

Waardenburg, J. (2005). Louis Massignon (1883-1962) as a student of Islam. Die Welt des Islams, 45(3), 312-342.

Young, R. J. (2015). Empire, colony, postcolony. Oxford: Wiley-Blackwell.