Manuscript ID : 140307041185160 Visit : 82 Page: 57 - 72

Article Type: Original Research

Investigating the relationship between religious attitude and occupational commitment of physical education teachers (case study: Divaniyeh, Iraq)

Subject Areas : Sport Management

Ali Dakhel Abdulkaraavi ¹ , alireza zamani nukaabadi ²

1 - MS.c. student of Sport Management, Sport sciences department, Isfahan (Khorasgan) branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
2 -

Received: 2024-09-25 Accepted : 2024-10-20 Published : 2024-10-22

Keywords: Job commitment, religious attitude, physical education teachers, Divanieyh ,

Abstract :

Objective: The purpose of this research was to investigate the relationship between religious attitude and job commitment of physical education teachers in Divaniyeh city in 1403.

Methods: The statistical population for researching religious attitude and its relationship with job commitment was 354 physical education teachers in Divaniye city. 186 people were selected as a sample based on the table of Karjesi and Morgan. The measurement tool in this research was the religious attitude questionnaire of Khodayari (2001) and Chavoshi's job commitment (2013). The reliability of the questionnaires was obtained through Cronbach's alpha coefficient of 0.86 for the religious attitude test questionnaire and 0.82 for the occupational commitment questionnaire.

Results: The coefficient for determining the amount of common variance of two variables showed that 34% of the changes in the job commitment of teachers are related to changes in religious attitudes, 26% are related to changes in religious knowledge, 38% are related to changes in religious beliefs, and 14% are related to changes in religious attitudes and emotions, and 29 percent is related to changes in commitment to religious duties. The results of the F test showed that the results can be generalized to the society. Also, the results showed that among the components of religious attitude, commitment to religious duties does not have a significant effect on the occupational commitment of physical education teachers in Divaniye city.

Conclusions: The higher the level of religious attitude, religious knowledge, emotions and religious beliefs of the physical education teachers of Divaniye city, on average, the higher the level of job commitment in them. Religious orientation predicts 43% of job commitment changes.

References:

احمدبیگی، شهریار، اجتهادی، مصطفی، جمالی، اختر. (1398). طراحی مدلی مفهومی برای ارتقا نقش مدرسه در ایجاد سرمایه اجتماعی دانش¬آموزان مقطع ابتدایی. فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال دهم، شماره 4، 148-172.
آذریون، پریسا (1397). بررسی رابطه ميزان سواد رسانه¬ای و نگرش دینی دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سينا. فرهنگ رسانه، سال هفتم، شماره 27، ص 87-110.
اولادیان معصومه (1397). مقایسه ارزیابی سطوح دینداری و ویژگی شخصیتی معلمان با کیفیت زندگی کاری بالا و پایین. فصلنامه آموزش، مشاوره و روان درمانی، سال هفتم، شماره 26، 95-107.
باقرپور معصومه (1397). ارتباط باورها و نگرش¬هاي ديني و سبك زندگي اسلامي با عملكرد شغلي معلمان مقطع ابتدايي. دوفصلنامه علمي ترويجي علوم تربيتي از ديدگاه اسلام. سال ششم، شماره 11، 93-111.
بابازاده نگین، نصیری محمد (1397). ارتباط دنیاگرایی با اعتقادات مذهبی و سلامت روان دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار. مجله دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي مشهد، سال 63، شماره 5، 2506-2516.
بای، صادق (1398). طراحی مدل ساختاری برای پیش¬بینی فرسودگی شغلی براساس تعهد سازمانی و باورهای خودکارآمدپنداری با میانجیگری ویژگی های شخصیتی معلمان. مجله علوم روانشناختی، دوره هجدهم، شماره 78، 705-717.
پیرحیاتی، سارا، صالحی، کیوان، فرزاد، ولی¬الله، مقدم¬زاده علی، و حکیم¬زاده، رضوان. (1398). بازنمایی عوامل، ملاک¬ها و نشانگرهای مدارس اثربخش دوره ابتدایی: یک مطالعه کیفی. فصلنامه علمی مدیریت مدرسه، دوره هشتم، شماره اول، 162-190.
جناآبادي، حسین (1396). بررسي رابطه سبك زندگي اسلامي و سازگاري شغلي با سلامت اجتماعی، مشاوره کاربردی، 7(29): 45-54.
حسيني¬زاده آرانيا، سید سعید، سخايي، ایوب؛ غفاری مسعود. (1394). پژوهشي در باب رابطه بين دينداری و سبک زندگی (مورد مطالعه: شهروندان کلان شهر تهران)، جامعه¬شناسی سبک زندگی، 1(39): 35-74.
حامدی عفیفه، حیدرزاده نیلوفر (1402). بررسی تاثیر نگرش دینی بر تفکر انتقادی دانشجویان. مجله توسعه آموزش جندی شاپور، فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، سال چهاردهم، شماره 4، 371-383.
حسنی رفیق، محمدی محمد (1398). رابطه نگرش دینی با عملکرد شغلی کارکنان شرکت دخانیات ایران. مدیریت اسلامی، سال 27، شماره 2، 23-42.
حسینی محمدجواد (1400). بررسی رابطه دینداری و نگرش های مذهبی با گرایش به تقلّب در امتحان بین دانشجویان. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، دوره 2، شماره 1، 18-30.
خدایاری¬فرد محمد، شکوهی یکتا محسن، غباری بناب باقر (1379). آماده سازی مقیاس نگرش مذهبی دانشجویان. روانشناسی، 15، 75-89.
درفش حجت¬الله، گلشن¬پور مرجان (1397). معنویت در محیط کار و رابطۀ آن با تعهد سازمانی و سلامت سازمانی مدیران مدارس متوسطه اهواز. دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه، 6(2)، 1-20.
شاکری،محسن (1400). اثربخشی آموزش اخلاق حرفه¬ای بر درگیری شغلی و تعهد سازمانی در بین معلمان دوره ابتدایی. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال شانزدهم، شماره 1، 60-68.
صفری اکرم (1398). همکاری بین معلمان مدرسه و ارتقای کیفیت فرآیند یاددهی – یادگیری. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه. 7(3)، 179-192.
صوری ،مریم (1399). برر سی و ضعیت عوامل مؤثر بر کیفیت آموز شی در مدارس ابتدایی شهر تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، 12(1)، 277-306.
فردوسي نيك، شریف (1392). بررسي رابطه دينداري و سرمايه اجتماعي با رضايت شغلي معلمان شهر ياسوج. تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگی.
قربانیان، پروین، تقی¬پور ظهیر، علی، زمانی¬مقدم، افسانه، اردلان، محمدرضا. (1399). ارائه الگویی برای توسعه فردی معلمان دوره ابتدایی مدارس استثنایی یک مطالعه کیفی. فصلنامه علمی مدیریت مدرسه. 8(1)، 282-259.
قویدل باجگیران، میثم، چرابین مسلم، فزیبرزی، مسلم، اکبری، احمد. (1399). طراحی و اعتبارسنجی الگوی ارزشیابی تعالی فردی معلمان مدارس. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه، 8(4)، 107-132.
کیانی محمد سعید، نظری لیلا (1401). رابطه بین تعهد سازمانی و جو سازمانی با سلامت عمومی (مطالعه موردی معلمان تربیت بدنی استان کرمانشاه). مدیریت نوآوری و راهبردهای عملیاتی، 3(4)، 423-436.
مرزبان، آمنه (1401). ارتباط نگرش مذهبی با سلامت اجتماعی در دانشجویان دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار. طب دریا، 4(2)، 111-107.
موسی علی، سیمین (1401). بررسی نقش تعهد شغلی آموزگاران در توسعه کیفیت آموزشی مدارس مقطع ابتدایی. هفتمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش. محمودآباد، مازندران.
میرکمالی سیدمحمد، نارنجی ثانی، فاطمه، اسدی، سمیه. (1398). ارزیابی وضعیت صلاحیت¬های حرفه¬ای معلمان ابتدایی از دیدگاه مدیران. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه. دوره هفتم ، شماره سوم، 69-86.
نامداري، كوروش، کلنی، سیمین¬دخت. (1393). نقش توانمندي¬هاي مذهبي در پيش¬بيني عملكرد شغلي وظیفه¬ای و زمینه¬ای. روانشناسی، 18(1): 77-94.
ناوی زهرا (1395). نقش ویژگی¬های شخصیتی و شغلی معلمان در پیش¬بینی تعهد سازمانی آنان. مدیریت و برنامه¬¬¬ریزی در نظام¬های آموزشی، دوره 9، شماره 16، 143-162.
يعقوبي دوست، محمود. (1395). بررسي رابطه بين ميزان دينداري و سبك زندگی (مورد مطالعه: زنان شهر اهواز). جامعه¬شناسی نهادهای اجتماعی، 7(3): 205-240.
Achour, M.; Nor, M. R.; Mohd, Y.Z.; & Mohd, Y. (2016). Islamic personal religiosity as a moderator of job strain and employee’s wellbeing: The Case of malaysian academic and administrative Staff, Journal of Religion and Health, 55, (4), 1300-1311.
Adnan M., Setyono, B., Abdulrahman, W. (2018). The Role of Religious Attitude Towards Religion Differences, Nationalism and Environment Concern. E3S Web of Conferences 73, doi.10.1051/e3sconf/2018730
Alabdulhadi, Maali Mohammed Jassim. (2019). Religious tolerance in secondary Islamic Education textbooks in Kuwait. British Journal of Religious Education 41: 422–34.
Bal1, Y., Kökalan, O. (2021). The Moderating Effect of Religiosity on the Relationship Between Burnout and Job Satisfaction. Frontiers, 12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.750493
Cohen, J. E. (2022). American Muslim Attitudes toward Jews. Religions 13: 441.
Gandham C. D., Anaparti, A. (2018). Religious Attitude of Younger Generation and Older Generation Christians of Hyderabad, India. International Journal of Research in Engineering, IT and Social Sciences, 8(1), 64-68.
Hook, J. N., Farrell, J. E., Johnson, K. A., Van Tongeren, D. R., Davis, D. E., &. Aten, L D. (2017). Intellectual humility and religious tolerance. Journal of Positive Psychology 12: 29–35
Indelicato, A., Martín, J. C. (2023). Attitudes towards Religions: The Impact of Being Out of the Religious Group. Religion, 14: 1218-1228.
Jikeli, G. (2023). How Do Muslims and Jews in Christian Countries See Each Other Today? A Survey Review. Religions 14: 412.
Kanol, E. (2021). Explaining Unfavorable Attitudes Toward Religious Out-Groups among Three Major Religions. Journal for the Scientific Study of Religion, 60, 590–610.
Mathew, G. C., Prashar, S., Ramanathan H. N., Pandey, U. K., Parsad, C. (2020). Impact of religiosity, spirituality, job satisfaction and commitment on employee performance: a quantile regression approach. International Journal of Indian Culture and Business Management, 19(4). doi10.1504/IJICBM.2019.104797
Mónico, L. S., & Alferes, V. R. (2022). The Effect of Religious Beliefs and Attitudes in Intrinsic and Extrinsic Optimism and Pessimism in Players of Games of Chance. Religions, 13: 97.
Okwendi, S. J., Toyin, E. F. (2017). A quantitative study of correlates of job satisfaction among officers ot the Nigeria police. International Journal of Social Science and Economic Research, 2(2), 2278-2291.
Sadeghi, R., Abolghaseminejad, P., Borhaninejad, V., Moqaddasi Amir, M., Zeidabadi, B. (2023). The relation between religious attitude, psychological resilience and hope in female heads of households in Sirjan, Iran. Research Square. doi. 10.21203/rs.3.rs-3054883/v1.

Full-Text:

Investigating the relationship between religious attitude and occupational commitment of physical education teachers (case study: Divaniyeh, Iraq)

Ali Dakhel Abdulkaraavi1 | Alireza Zamani Nukaabadi2*

1. Sport sciences department, Isfahan (Khorasgan) branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran. E-mail: il9791979a@gmail.com

2. Corresponding author, Assistant professor of Sport Management, Sport sciences department, Isfahan (Khorasgan) branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran E-mail: a.zamani@khuisf.ac.ir

Article Info

ABSTRACT

Article type:

Research Article

Article history:

Received 25 September 2024

Revised 5 October 2024

Accepted 20 October 2024

Published 22 October 2024

Keywords:

Job commitment,

Religious attitude,

Physical education teachers,

Divanieyh.

Objective: The purpose of this research was to investigate the relationship between religious attitude and job commitment of physical education teachers in Divaniyeh city in 1403.

Methods: The statistical population for researching religious attitude and its relationship with job commitment was 354 physical education teachers in Divaniye city. 186 people were selected as a sample based on the table of Karjesi and Morgan. The measurement tool in this research was the religious attitude questionnaire of Khodayari (2001) and Chavoshi's job commitment (2013). The reliability of the questionnaires was obtained through Cronbach's alpha coefficient of 0.86 for the religious attitude test questionnaire and 0.82 for the occupational commitment questionnaire.

Results: The findings showed that the level of religious attitude, religious knowledge, religious beliefs, religious tendencies and emotions, commitment to religious duties, and occupational commitment of physical education teachers in Divaniye city, according to the average obtained, is higher than the average level and is relatively favorable. A moderate positive and significant correlation was observed between the amount of religious attitude and its components with the occupational commitment of physical education teachers in Divaniye city. The coefficient for determining the amount of common variance of two variables showed that 34% of the changes in the job commitment of teachers are related to changes in religious attitudes, 26% are related to changes in religious knowledge, 38% are related to changes in religious beliefs, and 14% are related to changes in religious attitudes and emotions, and 29 percent is related to changes in commitment to religious duties. The results of the F test showed that the results can be generalized to the society. Also, the results showed that among the components of religious attitude, commitment to religious duties does not have a significant effect on the occupational commitment of physical education teachers in Divaniye city.

Conclusions: The higher the level of religious attitude, religious knowledge, emotions and religious beliefs of the physical education teachers of Divaniye city, on average, the higher the level of job commitment in them. Religious orientation predicts 43% of job commitment changes.

$C:\Users\Asus\Desktop\CC-BY.png$ Cite this article: Abdulkaraavi Dakhel, Ali. & Zamani Nukaabadi, Alireza. (2024). Investigating the relationship between religious attitude and occupational commitment of physical education teachers (case study: Divaniyeh, Iraq). Jahesh, 2 (2), 57-72.

بررسی رابطه‏ نگرش دینی با تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی

(مطالعه موردی: شهرستان دیوانیه عراق)

علی داخل عبدالکرعاوی1 | علیرضا زمانی نوکاآبادی2 *

1. دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مدیریت ورزشی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. رایانامه: il9791979a@gmail.com

2. نویسنده مسئول، استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. رایانامه: a.zamani@khuisf.ac.ir

اطلاعات مقاله

چکیده

نوع مقاله:

مقاله پژوهشی

تاریخ دریافت: 4/7/1403

تاریخ بازنگری: 14/7/1403

تاریخ پذیرش: 29/7/1403

تاریخ انتشار: 1/8/1403

کلیدواژه‌ها:

تعهد شغلی،

نگرش دینی،

دبیران تربیت بدنی،

دیوانیه.

هدف: هدف از این تحقیق بررسی رابطه‏ نگرش دینی و تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه در سال 1403 بود.

روش پژوهش: جامعه آماری برای تحقیق نگرش دینی و رابطه آن با تعهد شغلی 354 نفر از دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه بود. با استناد به جدول کرجسی و مورگان تعداد 186 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازهگیری در این تحقیق پرسشنامه نگرش دینی خدایاریفرد (1379) و تعهد شغلی چاوشی (1392) بود. پایایی پرسشنامهها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه آزمون نگرش دینی 86/0 و برای پرسشنامه تعهد شغلی 82/0 به دست آمد.

یافتهها: یافتهها نشان داد میزان نگرش دینی، شناخت دینی، باورهای دینی، گرایش و عواطف دینی، التزام به وظایف دینی و تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه با توجه به میانگین بدست آمده، از سطح متوسط بالاتر بوده و نسبتاً مطلوب است. همبستگي متوسط مثبت و معناداري بين میزان نگرش دینی و مولفههای آن با تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه مشاهده شد. ضریب تعیین میزان واریانس مشترک دو متغیر نشان داد 34 درصد از تغییرات میزان تعهد شغلی دبیران مربوط به تغییرات نگرش دینی، 26 درصد مربوط به تغییرات شناخت دینی، 38 درصد مربوط به تغییرات باورهای دینی، 14 درصد مربوط به تغییرات گرایشها و عواطف دینی، و 29 درصد مربوط به تغییرات التزام به وظایف دینی است. نتایج آزمون F نشان داد نتایج به جامعه قابل تعمیم است. همچنین نتایج نشان داد از بین مولفههای نگرش دینی، التزام به وظایف دینی بر میزان تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه تاثیر معناداری ندارد.

نتیجهگیری: هر چقدر دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه میزان نگرش دینی، شناخت دینی، عواطف و باورهای دینی بالاتری داشته باشند به طور متوسطی میزان تعهد شغلی در آنها بیشتر میشود. گرایش دینی 43درصد تغییرات تعهد شغلی را پیشبینی میکند.

$C:\Users\Asus\Desktop\CC-BY.png$ استناد: داخل عبدالکرعاوی، علی و زمانی نوکاآبادی، علیرضا. (1403). بررسی رابطه‏ نگرش دینی با تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی (مطالعه موردی: شهرستان دیوانیه عراق). جهش، 2 (2)، 72-57.

ناشر: واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی. © نویسندگان.

مقدمه

مطالعات تاریخی و بررسی زندگانی مردم در دوران گذشته نشان میدهد که بیتردید دین همواره با انسان همراه بوده و به عنوان یک اصل جهان شمول در فطرت انسانها وجود داشته است. گرایش به دین و معنویت، همزاد انسان است و ریشه در سرشت او دارد. دین، ندایی است که انسان آن را از درون خود میشنود و تا آدمی وجود دارد این گرایش در او باقی است. دین مجموعهای از اعتقادات، احساسات و اعمال فردی یا جمعی است که حول مفهوم حقیقت غایی یا امر مقدس سامان یافته است. این حقیقت غایی را میتوان بر حسب تفاوت ادیان با یکدیگر، واحد یا متکثر، متشخص یا نامتشخص، الوهی یا غیر الوهی و نظیر آن تلقی کرد (مونیکا و آلفرز¹، 2022). نگرش دینی مجموعه‏ی باورهای دینی، رفتارهای دینی و تعاملات الهی است. به عبارت دیگر، جهان‏بینی و کیفیت زندگی دینی، اخلاقیات و عقاید، عبادات و رفتارهای اجتماعی و معنویت درونی، اجزای شکلدهنده‏ی نگرش دینی می‏باشند (ماتیو و همکاران²، 2020). در نهایت، دینداری و نگرش دینی را می‏توان شناخت و باور به پروردگار يكتا، انبياء، آخرت و احكام الهي و داشتن علايق و عواطف معيني نسبت به خدا، خود، ديگران و جهان هستي در جهت تقرب به خدا و التزام و عمل به وظايف ديني تعریف کرد (آچور و همکاران³، 2016).

دینداری مبتنی بر چهار نوع رابطه‏ است. این ساختار، هماهنگ با سه عنصر اساسی (عقاید، اخلاقیات و احکام) است که در تعریف دین توسط تعدادی از علما مطرح شده است. با توجه به این عناصر اصلی در دین و ویژگی‏های روانشناختی، عاطفی و رفتاری می‏توان دینداری را چنین تعریف کرد: «شناخت و باور پروردگار يكتا، انبياء، آخرت و احكام الهي و داشتن علايق و عواطف معيني نسبت به خدا، خود، ديگران و جهان هستي در جهت تقرب به خدا و التزام و عمل به وظايف ديني (بال و کوکالان⁴، 2021). بنابراین برای دینداری می‏توان ابعاد زیر را در نظر گرفت: الف) شناخت: شناخت به معنای دانش اصول دینی یعنی یقین به خدا، آخرت و پیامبران و آگاهی از فروع دین است. ب) باور: باور به معنای پذیرش، اقرار و تصدیق قلبی نسبت به اصول و شرایع دین است. ج) علایق و عواطف دینی: علايق ديني شامل كليه‏ی احساسات و عواطف مثبت (حب) و منفي (بغض) است. عواطف مثبت در راستاي شناخت و پذيرش قلبي نسبت به پروردگار يكتا، انبياء و اولياء، مؤمنين و تمامي دينداران، احكام دين، جهان هستي و جهان پس از مرگ در فرد ديندار بوجود مي‏آيد و عواطف منفي تحت تأثير محبت به خدا و دين خدا، نسبت به دشمنان دين الهي و پيامبران و اولياء آن مطرح مي‏شود. د) التزام به وظایف دینی: التزام به وظایف دینی یعنی فرد دیندار در پی به وجود آمدن معرفت و احساس عاطفی نسبت به پروردگار، انبیا و اولیا دین، انجام تکالیف و احکام دینی را در حیطه‏ی شخصی، اجتماعی و اقتصادی بر خود بایسته بداند (آذریون، 1397).

یافتههای کشاورز (1379) در تحقیقی تحت عنوان بررسي جامعهشناختي ميزان تأثير پايگاه اجتماعي، اقتصادي دانشجويان بر نگرش ديني نشان داد که متغيرهاي جامعهپذيري مذهبي و ميزان استفاده مذهبي از وسايل ارتباطي بر نگرش ديني تاثير مثبت دارند. در حالي كه ميزان هزينه خانواده، ميزان مادي‌گري، ميزان درآمد خانواده و ميزان هزينه شخصي رابطه منفي با نگرش ديني داشته‌اند. بين متغيرهاي تحصيلات والدين، شغل والدين و نگرش ديني رابطه معناداري وجود نداشته است. جانبزرگی (1380) در تحقیقی تحت عنوان بررسي نگرش دانشجويان نسبت به دين و دينداري در دانشگاه آزاد اسلامي نشان دادند که بين فرضيه‌هاي طبقه اجتماعي و اقتصادي و دين و دينداري دانشجویان رابطه معناداري وجود ندارد و این فرضيه که هر چه دانشجو محرومتر باشد و نتواند نيازهاي مادي خود را برطرف سازد در نتيجه گرايش او به دين و دينداري قدسي تر خواهد بود تایید نشد. همچنین فرضيههای رابطه بین خانواده و محيط اجتماعي مذهبي بر نگرش دینی دانشجو نسبت به دين و دينداري با جنسيت هم تایید نشد و به نظر مي‌رسد منشأ شهرستاني و يا روستايي بر نگرش دانشجو نسبت به دين و دينداري تاثير بگذارد نيز رد شدند. طهماسبیپور (1390) در پژوهش خود با موضوع ارتباط میان نگرش مذهبی و افسردگی میان دانشجویان دانشگاهی به این نتیجه رسید که ارتباط معنیدار قابل ملاحظهای میان نگرش مذهبی و افسردگی وجود دارد و نمره نگرش مذهبی بالاتر میزان پریشانی و افسردگی پایینتری را نشان خواهد داد. احمدی (1390) در پژوهش نگرش دینی و هوش فرهنگی، به تنوع و چندفرهنگی بودن جامعه ایرانی و همچنین جامعه شهرستانی شهرستان سنندج پرداخت. از آنجایی که دین و نگرش دینی، مؤلفه بسیار برجسته‌ای در شکل‌دهی به جهت‌گیرهای نگرشی افراد به شمار می‌رود به عنوان مؤلفه اصلی مؤثر بر هوش فرهنگی مورد کنکاش قرار می‌گیرد. نتایج توصیفی تحقیق حکایت از آن داشت که سطح هوش فرهنگی شهروندان در شاخص هوش فرهنگی و ابعاد چهارگانه در حد متوسط و متوسط رو به بالا قرار دارد. این نشان از رضایت‌بخش بودن وضعیت هوش فرهنگی است. نتایج تحلیلی تحقیق نیز حاکی از ارتباط معنادار و البته معکوس میان نگرش دینی با شاخص هوش فرهنگی و سه بعد از ابعاد چهارگانه هوش فرهنگی هستند.

نتایج مطالعهی اصغری و همکاران (1393) تحت عنوان رابطه نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوء مصرف مواد نشان داد بين نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرايش به سوءمصرف مواد رابطه مثبت معناداری وجود دارد. در مجموع، نتايج حکايت از آن داشت که افراد دارای نگرش مذهبی درونی بيشتر منبع کنترل درونی و گرايش کمتر به سوءمصرف مواد دارند و کسانی که گرايش مذهبی بيرونی دارند، منبع کنترل بيرونی و گرايش بيشتر به سوءمصرف مواد دارند. منبع کنترل و جهت‏گيری مذهبی نقش مهمی در گرايش به سوءمصرف مواد دارند. باقرپور (1397) در بررسي رابطه بين باورها و نگرشهاي ديني و سبك زندگي اسلامي با عملكرد شغلي معلمان مقطع ابتدايی به این نتیجه رسید بين باورها و نگرشهاي ديني و سبك زندگي اسلامي با عملكرد شغلي معلمان بهطور كلي رابطه معنیدار مثبت وجود دارد. همچنین بین باورها و نگرشهاي ديني و ابعاد آن (اعتقادي، عاطفي، پيامدي، مناسكي و فكری) با عملكرد شغلي رابطه مثبت و معناداري وجود دارد و نتیجه گرفت افرادي كه از لحاظ باورها و نگرشهاي ديني و سبك زندگي اسلامي در سطح بالايي قرار دارند، عملكرد شغلي آنان مؤثر است. بابازاده و نصیری (1397) در بررسی ارتباط دنیاگرایی با اعتقادات مذهبی و سلامت روان دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار به این نتیجه رسیدند بین دنیاگرایي با اعتقادات مذهبي و سلامت روان دانشجویان ورزشكار و غیرورزشكار رابطه معكوس و معنيداری وجود دارد. همچنین تفاوت معنيداری بین دنیاگرایي دانشجویان ورزشكار و غیرورزشكار مشاهده نشد درحالیكه بین سلامت روان و اعتقادات مذهبي دانشجویان ورزشكار و غیرورزشكار تفاوت معنيداری وجود دارد. نتایج درفش و گلشنپور (1397) در مطالعه معنویت در محیط کار و رابطۀ آن با تعهد سازمانی و سلامت سازمانی مدیران مدارس متوسطه اهواز نشان داد بین معنویت در محیط کار با تعهد سازمانی و سلامت سازمانی مدارس متوسطه شهر اهواز همبستگی ساده و چندگانۀ مثبت و معنیدار وجود دارد. اولادیان (1397) در مقایسه ارزیابی سطوح دینداری و ویژگی شخصیتی معلمان با کیفیت زندگی کاری بالا و پایین به این نتیجه رسیدند اگرچه میانگین هر سه مؤلفه ارزیابی سطوح دینداری معلمان دارای کیفیت زندگی کاری بالا، بیشتر از گروه دیگر برآورد شده است، اما این تفاوت در مؤلفه عواطف دینی محسوستر از دو مؤلفه دیگر بود. همچنین یافتهها نشان داد معلمانی که دارای کیفیت زندگی کاری بالایی هستند در ویژگی شخصیتی برونگرایی، سازگاری و وظیفهشناسی نمره بالاتری نسبت به معلمانی که از کیفیت زندگی کاری پائینی برخوردارند، به دست آوردهند. حسینی (1400) در بررسی رابطه دینداری و نگرش های مذهبی با گرایش به تقلّب در امتحان بین دانشجویان به این نتیجه رسیدند دینداری و نگرش مذهبی با عدم گرایش به تقلّب رابطه مثبت و معناداری دارد. همچنین زیرمقیاس های دینداری با عدم گرایش به تقلّب رابطه منفی و معناداری دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که هر دو متغیر دینداری و نگرش مذهبی توان پیشبینی گرایش به تقلّب را داشته و از بین ابعاد دینداری، تنها بُعد پیامدی توانست گرایش به تقلّب را به صورت منفی پیشبینی کند. مرزبان (1401) در مطالعهای با عنوان ارتباط نگرش مذهبی با سلامت اجتماعی در دانشجویان دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار به این نتیجه رسید بین دینداری و سلامت اجتماعی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و دانشجویانی که از نگرش مذهبی بالاتری برخوردارند سلامت اجتماعی بهتری دارند. موسی علی (1401) در بررسی نقش تعهد شغلی آموزگاران در توسعه کیفیت آموزشی مدارس مقطع ابتدایی به این نتیجه رسیدند تعهد شغلی بر کیفیت توسعه آموزشی مدارس ابتدایی موثر است. گاندهام و آناپارتی⁵ (2018) در بررسی نگرش نسل جوان و پیر به این نتیجه رسیدند تفاوت معنیداری در نگرش مذهبی این دو نسل وجود دارد؛ نسل جوان در نگرش خود نسبت به مذهب نسبتاً طرفدار مذهب بودند، از نظر معنوی فعالتر بوده و در نتیجه نگرش قویتری نسبت به دین دارند. عدنان، سیتون و عبدالرحمن⁶ (2018) در مطالعهای با عنوان نقش نگرش دینی به تفاوتهای دینی، ملیگرایی و نگرانیهای محیطی در اندونزی به این نتیجه رسیدند معلمان مسلمان نسبت به غیرمسلمان زندگی دینی و اجتماعی تسامح آمیزی دارند. اما در سیاست و ناسیونالیسم، آنها تمایل دارند گروه/مذهب خود را با امتناع از نامزد غیرمسلمان در انتخابات مطرح کنند و دولت باید از گسترش رادیکالیسم در دانشآموزان در مدرسه جلوگیری کند. مونیکو و آفریس⁷ (2022) در بررسی باورها و نگرشهای دینی بازیکنان بر روی آیدهآلگرایی به این نتجیه رسیدند بازیکنان نسبتا مذهبی، ایدهآلگراتر و خوشبینتر هستند و مدل ساختاری تأثیر کلی باورها و نگرش‌های دینی را بر افزایش خوش‌بینی نشان داد. صادقی و همکاران (2023) در مطالعهای با عنوان رابطه بین نگرش دینی، تابآوری روانی و امیدواری بانوان به این نتیجه رسیدند بین نگرش مذهبی و تاب آوری روانشناختی، و بین نگرش مذهبی و امید رابطه مثبت و معنیدار وجود دارد.

تعهد در زبان فارسی به معنای گردن گرفتن شرط و پیمان و خود را ملزم به انجام عملی دانستن تعریف شده است. تعهد در تئوری‏ها و تحقیقات گذشته به شیوه‏های متفاوتی تعریف شده است و در نتیجه، ترکیب نتایج تحقیقات انجام شده، مشکل بوده است. امروزه برای تعهد انواعی در نظر گرفته شده و شاخص‏های سنجش آن نیز مشخص شده است. یکی از انواع تعهدها، تعهد شغلی است. تعهد شغلی به معنی وظایف و مسئولیت‏های شغلی و انجام درست و معقول کار است به گونه‏ای که اگر ناظری نیز بر کار فرد نظارت نداشته باشد او در انجام وظایف محوله قصوری روا ندارد. تعهد شغلی یعنی متعهد و ملزم بودن به انجام کاری و وفاداری و حالتی که فرد بر اساس آن احساس مثبت و قاطعی نسبت به چیزی دارد. تعهد شغلی فرآیندی مستمر است که از طریق آن کارکنان سازمان علاقه‏مندی خود را نسبت به شغل و سازمان و نیز موفقیت و خوشبختی ابراز می‏دارند (حسینی، 1400). تعهد شغلی از منظر نظریه هویت اجتماعی به این صورت است که افراد خودشان را درون طبقات مختلف اجتماعی (از جمله حرفه، گروه، سازمان و نظایر آن‌) دستهبندی، و از طریق آن خود را بر حسب عضویت در یک موجودیت خاص تبیین میکنند. یعنی افراد علاقه دارند تا در گروه یا دسته ای از جامعه قرار گیرند (صادقی و همکاران، 2023).

تعریف والاس⁸ و همکاران از تعهد شغلی همانند تعریف آلن⁹ از تعهد سازمانی است. این پژوهشگر و همکارانش برای تعهد شغلی نیز سه بعد عاطفی، مستمر و هنجاری قائل شده و تعهدشغلی را احساس هویت با یک حرفه، نیاز به استمرار خدمت در یک شغل و احساس مسئولیت بالا نسبت به آن تعریف کردهاند (شاکری، 1400). تعهد عاطفي¹⁰ در بردارنده پيوند عاطفي کارکنان به سازمان میباشد. به طوري که افراد خود را با سازمان خود معرفي میکنند. بر اساس تعهد مستمر¹¹، فرد هزينه ترک سازمان را محاسبه میکند. در واقع فرد از خود میپرسد که در صورت ترک سازمان چه هزينههايي را متحمل خواهد شد. در تعهد هنجاري¹² کارمند احساس ميکند که بايد در سازمان بماند و ماندن او در سازمان عمل درستي است (میير و هرسکويچ، 2012).

پژوهشی تحت عنوان میزان تعهد شغلی کارمندان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و دانشگاه شهید بهشتی و عوامل مؤثر بر آن نتایج نشان داد بین میزان تحصیلات، میزان حقوق، ابهام نقشهای شغلی، احساس حمایتهای سازمانی، احساس عدالت سازمانی، بیگانگی از کار، نگرش و اعتقادات دینی، احساس نظارت سازمانی، احساس آنومی و وضعیت تأهل با میزان تعهد شغلی رابطه معنیداری وجود دارد. متغیرهای مستقل مجموعاً 5/24% از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کردند (نوروزی، 1389). در بررسی تعهد سازمانی و ابعاد آن با تعهد حرفه‌ای در بین کارکنان پالایشگاه استان اصفهان، نتایج نشان داد که تعهد سازمانی و هر زیرمقیاس آن (تعهد همانندسازی، تعهد پیوستگی و تعهد مبادله‌ای) رابطه‌ معناداری را در سطح 05/0 P≤ با تعهد حرفه‌ای نشان می‌دهد (اوکوندی و توئینی¹³، 2017). مطالعهای در مورد رابطه نگرش دینی با عملکرد شغلی کارکنان نشان داد بین بعد اعتقادی، بعد تجربی و بعد مناسكی با عملكرد شغلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ اما بین بعد پیامدی و عملكرد شغلی رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین نتايج نشاندهنده رابطه مثبت و معنادار نگرش دينی و عملكرد شغلی است. نتايج ضريب رگرسیون نیز نشان داد كه از میان چهار بعد متغیر نگرش دينی تنها بعد تجربی پیش بینیكننده عملكرد شغلی است و پیشنهاد کردند بهمنظور افزايش عملكرد شغلی كاركنان در دوره های آموزشی به نگرش دينی توجه شود (حسنی و محمدی، 1389). تحقیق در مورد رابطه بین تعهد سازمانی و جو سازمانی با سلامت عمومی معلمان تربیت بدنی استان کرمانشاه نشان داد بین ابعاد تعهد سازمانی، جو سازمانی و سلامت عمومی معلمان تربیت بدنی استان کرمانشاه تفاوت معناداری وجود دارد (کیانی و نظری، 1401).

امروزه آموزش و پرورش سهم قابل توجهی از بودجه هر کشور را به خود اختصاص داده و نقش آن در بعدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بسیار پر رنگ است، بنابراین ضروری به نظر می رسد تا در جهت بهینهسازی کیفیت آموزش و پرورش، فعالیتهای اساسی صورت گیرد و از هدر رفتن سرمایههای انسانی و مادی جلوگیری شود. اگر دبیران در این سازمان، با توجه به تحقیقات و پژوهشهای انجام شده و عملکرد شغلی انتخاب شوند و دارای دانش و مهارت کافی باشند و بتوانند با انتخاب روش تدریس مناسب با موقعیت مدرسه و ایجاد محیط آموزشی مناسب و انگیزه کار فعالیت در دانشآموزان، با آنها ارتباط متقابل برقرار کنند قادر خواهند بود هدفهای سازمان را با صرف منابع کمتر و کیفیت بهتر تحقق بخشند و بدون تردید نظام آموزشی نیز از بهرهوری بیشتری برخوردار میشود. از آنجایی که مؤلفههای نگرش دینی در امر یادگیری – یاددهی حائز اهمیت و همچنین تعهد شغلی دبیران اعم از فعالیتهای کارا و اثربخش، آموزش و رضایت در شیوه مدیریت کلاس اسلامی تأثیرگذار است توجه و تحقیق درباره این دو مؤلفه ضروری میباشد. این پژوهش میتواند در بالا بردن آگاهی دبیران تربیت بدنی و مسئولان آموزش و پرورش نسبت به اهمیت نگرش دینی و رابطهی آن با تعهد شغلی دبیران کاربرد داشته باشد و همچنین راهکارهای جهت گزینش دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه با توجه به آگاهی آنان نسبت به نگرش دینی و رابطهی آن با تعهد شغلی ارائه دهد.

روش‎شناسی پژوهش

پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ ماهیت از نوع همبستگی و به لحاظ روش جمعآوری دادهها، پیمایشی است. بر اساس آمار ارائه شده از طرف دفتر نیروی انسانی سازمان آموزش و پرورش شهرستان دیوانیه، تعداد دبیران شاغل در سال 1403، 354 نفر بود. روش نمونهگیری این تحقیق به صورت در دسترس بود که با استناد به جدول کرجسی و مورگان تعداد 186 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور تکمیل پرسشنامهها، در گردهمآیی معلمان شهرستان دیوانیه، پرسشنامهها بین معلمان توزیع و جمعآوری شدند. براي جمعآوري اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد. ابزار اندازهگیری شامل پرسشنامه نگرش دینی با چهار مؤلفه شناخت ديني، باور ديني، گرايش و عواطف ديني و التزام به وظايف ديني خداياريفرد و همکاران (1379) و پرسش‌نامه تعهد شغلی چاووشی (1392) بود. جهت تعيين اعتبار پرسشنامه از متخصصين تربيت بدني و علوم ورزشي که دکتراي مديريت بودند خواسته شد تا نظريات و پيشنهادات خود را در رابطه با شکل و محتواي پرسشنامه، نگارش سؤالهاي پرسشنامه، کامل بودن سؤالها از نظر کسب اطلاعات در زمينه نگرش دینی و تعهد شغلی، هماهنگي متن سؤالها با گزينههاي سؤال و حذف يا اضافه کردن سؤال يا سؤالها اعلام کنند. بدين ترتيب اعتبار صوری پرسشنامه مورد تأئيد قرار گرفت. برای پایایی پرسشنامه تعداد 30 پرسشنامه در جامعه تحت بررسی توزیع و پس از تکمیل جمعآوری شد. بر اساس ضریب آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه نگرش دینی 86/0 و پرسشنامه تعهد شغلی 82/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل از آزمون t تک نمونهای، آزمون ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین متغیرها و رگرسیون گام به گام برای پیشبینی متغیر ملاک استفاده شد. روش های آماری فوق با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 26 و در سطح خطای 05/0 انجام گرفت.

یافتههای پژوهش

در جدول 1 ویژگیهای جمعیتشناختی نمونه تحقیق ارائه شده است.

جدول 1. ویژگیهای جمعیت شناختی نمونه تحقیق

ویژگی	نوع	فراوانی	درصد
سن	کمتر از 30 سال	17	9
	31-40 سال	66	35
	41-50 سال	59	32
	51 سال به بالا	44	24
تحصیلات	دیپلم	22	12
	کاردانی	42	23
	کارشناسی	98	52
	کارشناسی ارشد	22	12
	دکتری	2	1
سابقه خدمت	کمتر از 5 سال	18	10
	6 تا 10 سال	66	34
	11 تا 15 سال	68	37
	16 سال به بالا	34	19

به منظور بررسی نرمال بودن توزیع دادههای متغیرهای تحقیق، از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده شد. با توجه به جدول 2، سطح معنیداری آزمون برای همه متغیرهای نگرش دینی و مؤلفههای آن و تعهد شغلی بیشتر از 05/0 است بنابراین توزیع همه متغیرها نرمال میباشد. با عنایت به نرمال بودن متغیرها از آزمونهای پارامتریک t تک نمونهای برای توصیف متغیرها، ضریب همبستگی پیرسون برای تعیین رابطه بین متغیرها و از آزمون رگرسیون برای تاثیر مؤلفههای میزان نگرش دینی بر تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه استفاده شد.

جدول 2. بررسی نرمال بودن توزیع متغیر نگرش دینی و تعهد شغلی با آزمون کولموگروف – اسمیرنوف

نام متغیر	نگرش دینی	عواطف و عواطف دینی	التزام به وظایف دینی	شناخت دینی	باورهای دینی	تعهد شغلی
Z	15/1	18/1	34/1	97/0	08/1	94/0
سطح معنیداری	21/0	23/0 1	14/0	26/0	24/0	28/0

در جدول 3، آزمون t متغیرهای تحقیق ارائه شده است. بر اساس یافتههای جدول، t مشاهدهشده از مقدار بحرانی جدول در سطح خطای 05/0 برای متغیرهای تحقیق بزرگتر میباشد، بنابراین میزان نگرش دینی، شناخت دینی، باورهای دینی، گرایش و عواطف دینی، التزام به وظایف دینی و تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه با توجه به میانگین بدست آمده، از سطح متوسط بالاتر بوده و نسبتاً مطلوب است.

جدول 3. توصیف میزان مولفههای تحقیق بین دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه

مؤلفه		S	t	Df	Sig.
نگرش دینی	25/3	41/0	41/8	185	001/0
شناخت دینی	29/3	49/0	11/8	185	001/0
باورهای دینی	38/3	49/0	71/10	185	001/0
گرایشها و عواطف دینی	18/3	51/0	90/4	185	001/0
التزام به وظایف دینی	16/3	40/0	60/5	185	001/0
تعهد شغلی	76/3	57/0	22/18	185	001/0

بنابر نتايج حاصله از جدول 4، r مشاهده شده در سطح 05/0 همبستگي متوسط مثبت و معناداري را بين میزان نگرش دینی و مولفههای آن با تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه نشان ميدهد. به عبارت ديگر، هر چقدر دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه میزان نگرش دینی بالاتری داشته باشند به طور متوسطی میزان تعهد شغلی در آنها بیشتر میشود. همچنین ضریب تعیین میزان واریانس مشترک دو متغیر نشان میدهد که 34 درصد از تغییرات میزان تعهد شغلی دبیران مربوط به تغییرات نگرش دینی، 26 درصد مربوط به تغییرات شناخت دینی، 38 درصد مربوط به تغییرات باورهای دینی، 14 درصد مربوط به تغییرات گرایشها و عواطف دینی، و 29 درصد مربوط به تغییرات التزام به وظایف دینی است.

جدول 4. نتايج ضريب همبستگي پيرسون رابطه بین نگرش دینی و تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه

منبع	فراواني	r	2R	سطح معناداري
نگرش دینی و تعهد شغلی	186	58/0	34/0	001/0
شناخت دینی و تعهد شغلی	186	51/0	26/0	001/0
باورهای دینی و تعهد شغلی	186	62/0	38/0	001/0
گرایش و عواطف دینی و تعهد شغلی	186	37/0	14/0	001/0
التزام به وظایف دینی و تعهد شغلی	186	54/0	29/0	001/0

در پاسخ به این سوال که آیا هر یک از مؤلفههای نگرش دینی با مؤلفه تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه باهم رابطه داشته و میتواند آن را پیشبینی نماید؟ جدول 5 نشان میدهد مقدار ضریب تعیین مدل رگرسیونی چندگانه در مدل برابر 43/0 شده است؛ این بدان معنی است که رگرسیون خطی چندگانه به تنهایی حدود 43 درصد از کل تغییرات را توجیه میکند و مابقی سهم سایر متغیرهاست که در مدل وارد نشدهاند.

جدول 5. جدول مناسبت مدل رگرسیونی پیشبینی تعهد شغلی با مولفههاي نگرش دینی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه

مدل	ضریب همبستگی چندگانه (R)	ضریب تعیین (R2)	ضریب تعیین تعدیلشده	انحراف معیار ضریب تعیین
1	65/0	43/0	41/0	44/0

بر اساس جدول 6، Fمشاهدهشده در سطح معنیدار بوده بنابراین نتیجه معادله قابل تعمیم به کل جامعه آماری میباشد.

جدول 6. آزمون معنیداری معادله رگرسیون

	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	P
رگرسیون	048/26	4	512/6	631/33	001/0
باقیمانده	047/35	181	194/0
کل	095/61	185

بنابر نتايج جدول 7، گرایشها و عواطف دینی، شناخت دینی و باورهای دینی از منبع نگرش دینی بر مولفه تعهد شغلی تاثیر معناداری دارد ولی التزام به وظایف دینی بر میزان تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه تاثیر معناداری ندارد.

جدول 7. نتايج ضريب رگرسيون وزنهاي خالص و ناخالص منبع تعهد شغلی با مولفههاي نگرش دینی در بین دبیران تربیت بدنی دیوانیه

منبع	خطاي معيار	ضريب رگرسيون	t ارزش	سطح معناداري
گرایش ها و عواطف دینی	10/0	23/0-	36/2-	01/0
التزام به وظایف دینی	11/0	18/0	63/1	1/0
شناخت دینی	10/0	54/0	23/5	001/0
باورهای دینی	13/0	36/0	75/2	001/0

بحث و نتیجه گیری

یافتهها نشان داد میزان نگرش دینی، شناخت دینی، باورهای دینی، گرایش و عواطف دینی، التزام به وظایف دینی و تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه با توجه به میانگین بدست آمده، از سطح متوسط بالاتر بوده و نسبتاً مطلوب است که با یافتههای باقرپور (1397)، حسینیزاده آرانیا و همکاران (1394)، آچور و همکاران (2016) همسو است. نگرش دینی مجموعه‏ای از باورهای دینی، رفتارهای دینی و تعاملات الهی است. به عبارت دیگر، جهان‏بینی و کیفیت زندگی دینی، اخلاقیات و عقاید، عبادات و رفتارهای اجتماعی و معنویت درونی، اجزای شکلدهنده‏ی نگرش دینی می‏باشند. در نهایت، دینداری و نگرش دینی را می‏توان چنین تعریف کرد که شناخت و باور به پروردگار يكتا، انبياء، آخرت و احكام الهي و داشتن علايق و عواطف معيني نسبت به خدا، خود، ديگران و جهان هستي در جهت تقرب به خدا و التزام و عمل به وظايف ديني (حسینی، 1400). مناسببودن میزان شناخت دینی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه بدین معنا است که دین مجموعه اعتقادات و اعمالی است که فطرت و ساختار وجودی آدمی آن را اقتضا میکند و در پرورش استعدادهای آدمی مؤثر است. بیشک توحید، نبوت و معاد به عنوان عناصر اصلی دین، اقتضای وجود آدمی است. معرفت و گرایش به خدا در نهاد آدمی سرشته شده و از آن جدایی ناپذیر است. میل به جاودانه زیستن و میل به راحتی مطلق که در عالم آخرت میسر است نیز میلی فطری میباشد (ناوی، 1395). این در حالی است که کلیات تعالیم و دستورهای دینی از جمله عبادات و پرستش خداوند و یا فرمانهایی برای تنظیم روابط اجتماعی، مطابق با فطرت و ساختار وجود آدمی است و از این روست که هر کس از فطرت خود فاصله نگرفته، با کمال میل به آن گردن مینهد. بنابراین فطری بودن دین، یعنی مطابق بودن محتوای دین با ساختار وجودی انسان.

در مورد مطلوبیت وضعیت باورهای دینی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه میتوان اذعان داشت تاريخ بشري كمتر جامعه‌اي را سراغ دارد كه از دين و باورهاي ديني احساس بي‌نيازي نموده باشد و اين بدان سبب بوده است كه دين بسياري از نيازهاي روحي و اجتماعي انسانها را برآورده مي‌كرده است و به تعبير جامعهشناسان دين داراي كاركرد مثبت براي انسانها بوده است. بشر هم از لحاظ شخصي احتياج به دين دارد و هم از لحاظ اجتماعي نيازمند دين است. همين قدر كه ابديت به فكر بشر مي‌آيد به جهان ديگر پيوند پيدا مي‌كند. اين قدرت فكري و تصوري در او احساسات و تمايلات ابديت خواهي به وجود مي‌آورد. پيدايش اينگونه تصورات وسيع و گسترده و پيدايش اينگونه تمايلات و خواسته‌هاي عظيم و پهناور در انسان با ساختمان بدني و جسماني محدود و فاني شونده انسان به هيچ وجه جور در نمي‌آيد. تنها چيزي كه اين احساس و اين احتياج را به صورت كامل و مطمئن تأمين مي‌كند احساسات و عقايد مذهبي و پرستش است. بنابراين مي‌توان گفت دين يكي از نيازهاي دروني و به تعبير شهيد مطهري نيازهاي فطري بشر است. شهيد مطهري بر آن است كه كار دين و رسالت دين محور غرايز نيست، تعديل و اصلاح و رهبري و حكومت و تسلط بر آنهاست: چون غرايز را نمي‌توان و نبايد از بين برد، قهراً در اجتماعاتي كه با نام خدا و دين و مذهب براي نابودي غرايز قيام مي‌كنند و خداپرستي را با زندگي، متضاد معرفي مي‌كنند. خود اين معاني و مفاهيم عالي شكست مي‌خورند و ماترياليسم و ساير مكتب‌هاي ضد خدايي و ضد ديني رواج مي‌گيرد (باقرپور، 1397).

متناسببودن وضعیت گرایشها و عواطف دینی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه به این معنی است که رمز اعتقاد به خدا و دين تمهيد نوعي تضمين براي نيل انسان به سعادت كامل و وصول به خير برين است. بنابراين احتياج به دين از اين جهت نيز مدنظر قرار مي‌گيرد كه چون انسان واجد قوه عقل و حس است و صرفاً به قوه ذاتي خود توانايي سير در سعادت بيكران را ندارد و قادر نيست تا بي‌نهايت بر اراده نيك خود باقي بماند و در برابر تمايلات طبيعي مقاومت كند، ناچار نيازمند به متمسكي قويتر از اراده ذاتي خود است و اين امر غير از دين و لطف الهي نخواهد بود. بنابراين دين نوعي اميدواري را در انسان احياء مي‌كند. اينجاست كه فلسفه دين از نظر كانت ناظر به چگونگي زندگي كردن نيست بلكه او دين را در قالب نوعي احساس مثبت و نوعي اميدواري تبيين مي‌كند (خدایاری، 1379).

التزام به وظایف دینی یعنی تسلیم در برابر خدا بودن، از این رو هر کس جز دین اسلام دین دیگری را طلب کند و پیرو آن گردد، هرگز از وی پذیرفته نیست. دینداری همراه است با مجموعه ای از اعتقادات و محوریترین اعتقادات در این زمینه اعتقاد به وجود خداوند، نقش خداوند در هستی و وحدانیت خداوند است. بر اساس گفتگوهایی که فقهای ما مطرح میکنند نیز رکن دینداری، اعتقاد به خداوند است. هر دینی با مناسکی همراه است و در مورد اسلام انجام فریضه نماز یکی از محورهای مهم در دینداری است. در مورد عواطف و احساسات دینی می توان به احساس نیاز به خدا، ترس از خدا، توبه و احساسات معنوی که با حضور در برخی از اماکن دینی مثل امامزادهها و حرمها صورت میگیرد، اشاره کرد. اما وقتی به ابعاد مناسکی نظر میکنیم دو تفکیک وجود دارد: یکی مناسک فردی است و دیگر مناسک جمعی (آذریون، 1397).

مناسببودن وضعیت تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه با نتایج تحقیق اولادیان (1397) تحت عنوان بررسی رابطه تعهد حرفهای و رضایت شغلی پرستاران شاغل در بیمارستانهای دولتی- آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پرشکی تا حدودی همخوانی دارد. نتایج حاصل از این مطالعه مبنی بر وجود ارتباط بین رضایت شغلی و تعهد حرفهای و با توجه به این که رضایت شغلی و تعهد حرفه ای دو مؤلفه مهم تأثیرگذار بر یکدیگر و در نتیجه تأثیرگذار بر کیفیت ارائه خدمات پرستاری میباشد ضروری است که با شناسایی عوامل مؤثر بر این دو مؤلفه به دنبال برنامهریزی جامع جهت ارتقای سطح رضایت شغلی و تعهد حرفهای شاغلان بود.

نتایج تحقیق نشان داد که r مشاهده شده در سطح 05/0 همبستگي متوسط مثبت و معناداري را بين میزان نگرش دینی با تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه نشان ميدهد. به عبارت ديگر، هر چقدر دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیهمیزان نگرش دینی بالاتری داشته باشند به طور متوسطی میزان تعهد شغلی در آنها بیشتر میشود، بهطوري كه نگرش دينی میتواند 43 درصد از واريانس متغير عملكرد شغلي معلمان شهر دیوانیه عراق را تبيين كند. براساس نتايج روشن است عملكرد شغلي محصول رفتارهاي انساني است و انگيزهها و نيازها در عملكرد افراد تأثير دارند. به عبارتي نگرشهاي دينی موجب ايجاد انگيزه و برطرف كردن بسياري از نيازها ميشود؛ لذا بهدليل اين امر عملكرد شغلي افراد افزايش مييابد. این یافتهها با یافتههای باقرپور (1397)، جناآبادی (1396)، يعقوبي دوست (1395) همسو است و ذکر کردهاند توانمنديهاي مذهبي نظير نگرشهاي ديني در عملكرد شغلي افراد نقش دارد. همچنین فردوسي نيک (1392) نيز دريافت بين ميزان نگرشهاي ديني و رضايت شغلي معلمان رابطه مثبت و معنيداري وجود دارد. همچنین ضریب تعیین میزان واریانس مشترک دو متغیر نشان میدهد که 34 درصد از تغییرات میزان تعهد شغلی دبیران مربوط به تغییرات نگرش دینی، 26 درصد مربوط به تغییرات شناخت دینی، 38 درصد مربوط به تغییرات باورهای دینی، 14 درصد مربوط به تغییرات گرایشها و عواطف دینی، و 29 درصد مربوط به تغییرات التزام به وظایف دینی است. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق حامدی و حیدرزاده (1402) تحت عنوان میزان تعهد شغلی کارمندان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران- شمال و دانشگاه شهید بهشتی و عوامل مؤثر بر آن همخوانی دارد. نتایج تحقیق نوروزی نشان داد که بین میزان تحصیلات، میزان حقوق، ابهام نقش های شغلی، احساس حمایت های سازمانی، احساس عدالت سازمانی، بیگانگی از کار، نگرش و اعتقادات دینی، احساس نظارت سازمانی، احساس آنومی و وضعیت تأهل با میزان تعهد شغلی رابطه معنیداری وجود دارد و متغیرهای مستقل مجموعاً 5/24% از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کردند.

نتایج تحقیق همبستگي متوسط مثبت و معناداري را بين میزان شناخت دینی و تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه نشان ميدهد. به عبارت ديگر، هر چقدر دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه میزان شناخت دینی بالاتری داشته باشند به طور متوسط میزان تعهد شغلی در آنها بیشتر میشود. همچنین ضریب تعیین میزان واریانس مشترک دو متغیر را نشان داد که بر این اساس 26 درصد از تغییرات میزان تعهد شغلی دبیران مربوط به تغییرات شناخت دینی است. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق باقرپور (1397) تحت عنوان نگرش دینی و هوش فرهنگی، به تنوع و چندفرهنگی بودن جامعه ایرانی و همچنین جامعه شهرستانی شهرستان سنندج، همخوانی دارد. نتایج تحقیق احمدبیگی (1398) نشان داد که از آنجایی که دین و نگرش دینی، مؤلفه بسیار برجسته‌ای در شکل‌دهی به جهت‌گیرهای نگرشی افراد به شمار می‌رود، به عنوان مؤلفه اصلی مؤثر بر هوش فرهنگی مورد کنکاش قرار می‌گیرد. نتایج توصیفی تحقیق حکایت از آن داشت که سطح هوش فرهنگی شهروندان در شاخص هوش فرهنگی و ابعاد چهارگانه در حد متوسط و متوسط رو به بالا قرار دارد. این نشان از رضایت‌بخش بودن وضعیت هوش فرهنگی است. نتایج تحلیلی تحقیق نیز حاکی از ارتباط معنادار و البته معکوس میان نگرش دینی با شاخص هوش فرهنگی و سه بعد از ابعاد چهارگانه هوش فرهنگی هستند. این همخوانی می تواند به دلیل نقش مؤثر نگرش دینی باشد که بر عوامل مختلفی همچون فرهنگ و تعهد تأثیر بسزایی می گذارد.

نتایج تحقیق نشان داد که r مشاهده شده در سطح 05/0 همبستگي متوسط مثبت و معناداري را بين میزان باورهای دینی با تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه نشان ميدهد. به عبارت ديگر، هر قدر دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه میزان باورهای دینی بالاتری داشته باشند به طور متوسط میزان تعهد شغلی در آنها بیشتر میشود. همچنین ضریب تعیین میزان واریانس مشترک دو متغیر را نشان داد که بر این اساس 38 درصد از تغییرات میزان تعهد شغلی دبیران مربوط به تغییرات باورهای دینی است. نتایج این تحقیق با نظریه تعهد سازمانی مي‌ير و آلن همخوانی دارد. نظریه مي‌ير و آلن تعهد سازماني را به سه موضوع كلي وابستگي عاطفي، درك هزينه‌ها و احساس تكليف وابسته مي‌دانند. از تفاوت‌هاي مفهومي اجزاي سه‌گانه تعهد سازماني، كه هر يك تا حدودي از يك‌ديگر مستقل اند، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه هر كدام پيامد پيشفرصت‌هاي خاصي هستند. پيشفرصت‌هاي تعهد عاطفي به چهار گروه دستهبندي مي‌شوند: ويژگي‌هاي شخصي، ويژگي‌هاي شغلي، ويژگي‌هاي ساختاري و تجربيات كاري. تحقيقات زيادي كه در ارتباط با تعهد سازماني انجام شده بيانگر اين مطلب است كه ارتباط تعهد سازماني با عملكرد شغلي و رفتارهاي مبتني بر تابعيت سازماني مستقيم (مثبت) است ولي ارتباط آن باترك خدمت، غيبت و تأخير كاركنان معكوس (منفي) است. لذا ماهيت ارتباط فرد با سازمان در هر يك از اجزاء سه‌گانه تعهد عاطفي، تعهد مستمر و تعهد تكليفي متفاوت است. كاركنان با تعهد عاطفي قوي در سازمان مي‌مانند براي اينكه مي‌خواهند بمانند. افرادي كه تعهد مستمر قوي دارند مي‌مانند چون نياز دارند بمانند و آن‌هايي كه تعهد تكليفي قوي دارند مي‌مانند زيرا احساس مي‌كنند بايد بمانند. این همخوانی می تواند تا حدودی به دلیل ارتباطات متقابل اثرات (فردی و سازمانی) دینی و اعتقادی باشد.

نتایج تحقیق همبستگي ضعیف مثبت و معناداري را بين میزان گرایشها و عواطف دینی و تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه نشان داد. به عبارت ديگر، هر چقدر دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه میزان گرایشها و عواطف دینی بالاتری داشته باشند به طور نسبتا ضعیفی میزان تعهد شغلی در آنها بیشتر میشود. همچنین ضریب تعیین میزان واریانس مشترک دو متغیر را نشان داد که بر این اساس 14 درصد از تغییرات میزان تعهد شغلی دبیران مربوط به تغییرات گرایشها و عواطف دینی است. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق تولايي و باقري (1391) تحت عنوان بررسي تأثير تعهد سازماني بر عملكرد سازمان همخوانی دارد. تولايي و باقري به اين نتيجه دست يافتند كه تعهد سازماني كاركنان احساس رضايت، تعلق، وابستگي و دلبستگي آنها به سازمان، عملكرد شغلي مطلوبتر، كاهش خروج كاركنان از سازمان، رفتاراجتماعي فعال، عدم غيبت از كار، نوع دوستي و كمك به همكاران و كاهش استرس شغلي و همچنين موفقيتهاي مالي و افزايش اثربخشی و بهرهوري سازمان را به همراه دارد.

نتایج تحقیق نشان داد که r مشاهده شده در سطح 05/0 همبستگي متوسط مثبت و معناداري را بين میزان التزام به وظایف دینی با تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه نشان ميدهد. به عبارت ديگر، هر قدر در دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه میزان التزام به وظایف دینی بالاتر باشد به طور متوسط میزان تعهد شغلی در آنها بیشتر میشود. همچنین ضریب تعیین میزان واریانس مشترک دو متغیر نشان داد که بر این اساس 29 درصد از تغییرات میزان تعهد شغلی دبیران مربوط به تغییرات التزام به وظایف دینی است. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق هوک و همکاران (2017) تحت عنوان جو اخلاقي، تعارض سازماني و حرفهاي و تعهد سازماني حسابداران چيني همخوانی دارد. شافر به اين نتيجه رسيد که جو اخلاقي خودپرستي/ فردي، سازماني و اصول اخلاقي/ فردي با تعارض سازماني و حرفه اي رابطه مثبتي دارد. نيک خواهي/ اجتماعي، اصول اخلاقي/ سازماني و اصول اخلاقي/ اجتماعي با تعارض سازماني و حرفه اي رابطه منفي دارد. جو اخلاقي خودپرستي/فردي، خودپرستي/ سازماني و اصول اخلاقي/ فردي با تعهد عاطفي رابطه منفي دارد. جو اخلاقي نيک خواهي اصول اخلاقي/ سازماني، اجتماعي با تعهد سازمانی رابطه مثبت دارد. تعارض سازماني و حرفه اي با تعهد سازماني رابطه منفي دارد. البته در این تحقیق تعهد شغلی مد نظر بوده است.

در نهایت نتایج تحقیق نشان داد که سه متغیر شناخت دینی، باورهای دینی و گرایشها و عواطف دینی در پیشبینی میزان تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه مؤثر هستند. ولی مقادیر معناداری آزمون برای مؤلفه التزام به وظایف دینی بیشتر از 05/0 شده است. بنابراین میتوان فرض صفر 0= 4β (ضریب X4) را قبول کنیم. و مولفه التزام به وظایف دینی بر تعهد شغلی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه تاثیر معناداری ندارد.

بر اساس یافتههای پژوهش، پیشنهاد میشود که اقداماتی در جهت افزایش و بهبود سطح نگرش دینی دبیران تربیت بدنی شهرستان دیوانیه صورت گیرد. از دبیران تربیت بدنی در فعالیتهای گروهی و مشارکتی بیشتر استفاده شود. مدیریت منابع انسانی در سطح آموزش و پرورش شهرستان دیوانیه، افراد را متناسب با نگرش دینی آنان انتخاب و در فرآیند آموزش به کار گیرند و مسئولان آموزش و پرورش شهرستان دیوانیه در فرآیند گزینش دبیران نسبت به نگرش دینی آنان توجه بیشتری نمایند. از جمله محدودیتهای تحقیق این است که چون تحقیق حاضر در سطح شهرستان دیوانیه انجام شده آزمودنیها ممکن است تحت تأثیر مسائل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی منطقه خود قرار گرفته باشند و این عامل ممکن است به نوعی روی پاسخگویی آنان تأثیر متفاوتی گذاشته باشد. همچنین با توجه به اینکه ابزارهای تحقیق، پرسشنامههای نگرشسنج است ممکن است پارهای از ملاحظات اداری بر پاسخ آزمودنیها تأثیر داشته باشد.

تشکر و قدردانی

نویسندگان مقاله از همکاری تمامی افراد شرکت‌کننده در این پژوهش تشکر و قدردانی می‌نمایند. همچنین از داوران محترم، جهت ارائه نظرهای ساختاری و علمی سپاسگزاری می‌گردد..