Analyzing causal relationships between components of the native pattern of manifestation of accountants' dark personality traits and prioritizing its consequences using SEM and OPA approaches

Subject Areas : Islamic Business

Somayeh Ahmadi Eslamloo ¹ , Mostafa Ghasemi ² , abdolreza mohseni ³

1 - Phd. Student, Department of Accounting, Bushehr branch, Islamic Azad University, Bushehr, Iran
2 - Department of Accounting, Bushehr Branch, Islamic Azad University, Bushehr, Iran
3 - Accounting Department, Bushehr Branch, Islamic Azad University, Bushehr, Iran (Corresponding Author).

Received: 2025-03-14 Accepted : 2025-03-30 Published : 2025-04-03

Keywords: Antecedents and consequences of dark personality traits, accountants, structural equation modeling, prioritization, OPA.,

Abstract :

Fraudulent behaviors, while negatively affecting the trust, reputation, and integrity of individuals, organizations, and society, cause financial and non-financial harm and losses to individuals and organizations. Given the lack of studies on the relationship between the antecedents and consequences of the manifestation of accountants' dark personality traits, the present study examined the causal relationships between the components of the native pattern of the manifestation of accountants' dark personality traits (Ahmadi et al., 1403) and prioritized its consequences using SEM and OPA approaches. The statistical sample of the quantitative part of the study consisted of 222 members of the certified public accountants' community with at least a master's degree and at least 10 years of work experience, who were selected using the convenience sampling method. In order to collect data, two researcher-made questionnaires and the standard questionnaire of Jennison and Webster's (2010) dark personality traits were used. The findings of the structural equation modeling technique, which was conducted using Smart PLS software, showed that weak religiosity and personality pathology had a significant effect on the manifestation of dark personality traits of accountants; the effect of the manifestation of dark personality traits, weak religiosity and personality pathology on the fraud diamond; the fraud diamond had a significant effect on deviation from accounting and auditing standards, deviation from ethical requirements and negative professional consequences; and finally, deviation from accounting and auditing standards and deviation from ethical requirements had a significant effect on negative professional consequences. Also, based on the results of the

References:

آذر، عادل، خسروانی، فرزانه و جلالی، رضا. (1400). تحقیق در عملیات نرم (رویکردهای ساختاردهی مساله). تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
آزره، فاطمه، پورعلی، محمدرضا، صمدی لرگانی، محمود، و دیانتی دیلمی، زهرا. (1400). تأثیر‌‌‌ویژگی ‌تاریک‌شخصیت بر رفتارشهروندی سازمانی حسابرسان: آزمونی از نظریه خودتعیین کنندگی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(38)، 381-396.
استاندارد حسابرسی ۲۰۰، بند ۱۵
استاندارد حسابرسی ۳۱۵، ”تشخیص و ارزیابی خطرهای تحریف بااهمیت از طریق شناخت واحد تجاری و محیط آن (تجدیدنظر شده ۱۳۹۳)“
استاندارد حسابرسی ۳۱۵، بند ۲۵
استاندارد حسابرسی ۳۳۰، ”برخوردهای حسابرس با خطرهای ارزیابی شده (تجدیدنظر شده ۱۳۹۳)“
آقازاده، حامد. (1396). بررسی تأثیر‌‌‌ ‌‌‌اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر عملکرد حسابداران مستقل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماکو
ایمر، فرشید، و گرکز، منصور. (1397). بررسی رابطه بین سه‌گانه تاریک‌شخصیت و تصمیم‌گیری فرصت طلبانه مدیران مالی در حسابداری. پیشرفت‌های حسابداری(علوم اجتماعی و انسانی شیراز)، 10(1(پیاپی 74/3) )، 303-273.
باقری‌ازغندی، ابوطالب، حصارزاده، رضا و عباس‌زاده، محمدرضا. (1397). خوانایی صورتهای مالی و حساسیت سرمایه‌گذاران به استفاده از اطلاعات حسابداری. چشمانداز مدیریت مالی، 23، 103-87.
بشیری منش، نازنین و صمیمی، امین. (1400). خوانایی متن صورت‌های مالی و استراتژی حسابرسان در مواجه با ریسک حسابرسی. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 11(1)، 169-137.
بصیر، سجاد و نظری، روح اله. (1391). ‌‌‌اخلاق حرفه‌ای در حسابداری. بندرگز‌‌: مجموعه مقالات اولین همایش منطقه‌ای رویکردهای نوین حسابداری و حسابرسی.
پورعلی، محمدرضاو آزره، فاطمه. (1402). مدل ساختاری تأثیر‌‌‌ ویژگی ‌تاریک‌شخصیت بر هشداردهی حسابرسی با نقش میانجی رفتارشهروندی سازمانی. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 15(60)، 64-43
تاجیک، فهیمه، ابراهیمی شقاقی، مرضیه، و اسلامی مفیدآبادی، حسین. (1402). بررسی تطبیقی صفات سه‌گانه تاریک‌شخصیت مدیران بر پایداری شرکتی(شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران). پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری، 1(8)، 114-93.
جوادی، هادی، حسینی، سید حسین، همتی، بهرام و شکری، اعظم. (1402). ‌تأثیر‌‌‌ ویژگی‌های تاریک‌شخصیت و تمایل به اشتراک‌گذاری دانش حسابرسان بر تردیدگرایی و قضاوت حرفه‌ای آن‌ها: با توجه به نقش تعدیل‌کنندگی محل اشتغال حسابرس. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(46)، 374-359.
حسین زاده، حبیب. (1396). تأثیر‌‌‌ جو روانی سازمان بر گزارش خطاکاری در حرفه حسابداری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه البرز.
حیدری، قنبر، نیکومرام، هاشم و وکیلی فرد، حمیدرضا. (1402). رابطه میان ویژگی‌های صفات ‌تاریک‌شخصیت در گرایش به رفتارهای متقلبانه: آزمون نظریه اعتماد اجتماعی. دانش حسابداری مالی، 10(1)، 221-183.
خان محمدی، مروارید، فغانی ماکرانی، خسرو و گرگانلی دوجی، جمادوردی. (1402). طراحی الگو برای تبیین رابطه ویژگی‌های ‌تاریک‌شخصیت و قضاوت حرفه‌‌ای حسابرسان. مطالعات فقه اقتصادی، 5، 152-131.
خوشبخت، اسماعیل، تائبی نقندری، امیرحسین و زینلی، حدیث. (1401). دینداری، ‌‌‌اخلاق حرفه‌‌ای حسابداران و تقلب‌های گزارشگری مالی، 14(1)، 253-223.
خوشبخت، اسماعیل، تائبی نقندری، امیرحسین، و زینلی، حدیث. (1401). دینداری، اخلاق حرفه‌ای حسابداران و تقلبهای گزارشگری مالی. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی (پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی)، 14(53 )، 253-223
دیباکیا، پریا، بنی مهد، بهمن، شکری چشمه سبزی، اعظم و مرادزاده فرد، مهدی. (1400). نقش تعدیل‌گر جنسیت بر رابطه رشد اخلاقی حسابداران و تمایل به گزارش تخلفات مالی. پیشرفت‌های حسابداری، 13(1)، 159-131.
رضازاده فرزانه، رضایی فرزین، حمیدی ناصر. ‌تأثیر‌‌‌ خودکارآمدی. (1399). منبع‌کنترل و ویژگی‌های تاریک‌شخصیت بر گزارشگری مالی متقلبانه. حسابداری ارزشی و رفتاری، ۵(۱۰)، 167-۱۳۱.
رفاهی بخش سمانه و محمدی، مهدی. (1401). ‌تأثیر‌‌‌ ماکیاولیسم بر خشم ‌‌‌اخلاقی حسابداران رسمی: مقایسه تطبیقی بخش دولتی و خصوصی. حسابداری ارزشی و رفتاری، ۷(۱۴)، 250-223.
زلفی، سوسن و یزدانیان، نرگس. (1402). ویژگی‌های ‌تاریک‌شخصیت حسابرسان و تأثیر‌‌‌ آن‌ها بر ارزیابی ریسک تقلب. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 15(57), 179-206.‎
سعادتی احسان، یزدانی، شهره، خانمحمدی، محمد حامد وگرجی زاده داود. (1402). آینده‌پژوهی نقش عوامل تعیین‌کننده تقلب مدیران از طریق به‌کارگیری مدل لوزی تقلب. پيشرفت هاي مالي و سرمايه گذاري، 4(2)، 114-85.
شعری آناقیز، صابر، و خراسانی، ابوطالب. (1396). واکاوی مفهوم تقلب و بررسی آثار بکارگیری استانداردهای حسابرسی در افشای اطلاعات گزارشگری مالی متقلبانه. همایش ملی پژوهشهای مدیریت و علوم انسانی در ایران. تهران: مجموعه مقالات اولین همایش بین المللی و سومین همایش ملی.
شفیعی‌رچی، سیروس. (1392). بررسی تأثیر میزان پایبندی به اخلاق و شرایط اخلاقی بر تصمیم‌گیری حسابرسان. پایان‌نامه کارشناسیارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
عبادی، مریم و ماشینچی عباسی، نعیمه. (۱۳۹۷). نقش ‌مؤلفه کنترل استرس، صفات تاریک‌شخصیت ماکیاولیسم و جامعه‌ستیزی در پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر جوانان شهر تبریز. تهران: مجموعه مقالات ششمین کنگره بین‌المللی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین در جامعه.
کابلی، موناسادات، رحمانی، علی، نیکومرام، هاشم و رهنمای رودپشتی، فریدون. (1399). اثربخشی ارزش‌های انگیزشی شوآرتز و ‌‌‌اخلاق حرفه‌ای حسابداری بر گزارشگری مالی متقلبانه. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 66، 50-27
کرمی، محمد، قلاوندی، حسن و قلعه‌ای، علی‌رضا. (1396). رابطه بین اخلاق حرفه‌ای، رهبری اخلاقی با مسئولیت‌پذیری اجتماعی در مدارس استان کردستان. مدیریت مدرسه، 5 (1)، 112-93.
محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم. (1393). معادلات ساختاري مبتني بر رويكرد حداقل مربعات جزئي به كمك نرم‌افزار Smart-PLS . تهران: مهربان.
محمدزاده، محسن، جهانداری، پیمان، زرگر، ساناز و رفیع‌زاده، فرزانه. (۱۳۹۷). بررسی رابطه بین تیپ‌های شخصیتی و نوع منبع‌کنترل با میزان خودکارآمدی کارکنان یکی از یگان‌های نظامی شهر تهران. علوم مراقبتی نظامی، ۳، 219-211.
محمدی مقدم، احسان، معین الدین، محمود و حیرانی, فروغ. (1397). شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر احتمال بروز تقلب یا اعمال مجرمانه توسط حسابداران با استفاده از نظریه مثلث تقلب. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 7(25)، 138-123.
مهدوی، غلامحسین و زمانی، رضا. (1397). تأثیر‌‌‌ ویژگی‌‌‌‌‌های فردی حسابرسان بر رضایت شغلی آنان. دانش حسابرسی، 18(71)، 56-37.
میرحسینی ملیحه، معین‌الدین محمود، حیرانی فروغ، حاتمی‌نسب سید‌حسن. (1401). ارزیابی رفتار ایمن حسابداران از طریق طراحی الگوی اخلاق حرفه‌ای حسابدار. بهداشت کار و ارتقاء سلامت، 6(2)، 207-194
میرزایی، خلیل. (1398). پژوهش، پژوهشگری و پژوهش‌نامه‌نویسی. تهران: فوژان.
نظری، رضا و صیادی، محمد. (1392). مثلث تقلب. حسابدار رسمی، 21، 36-27.
نیکو مرام، هاشم، رهنمای‌رودپشتی، فریدون، طلوعی‌اشلقی، ع و تقی‌پوریان، یوسف. (1391). ارزیابی تأثیر اخلاق حرفه‌ای حسابداران مدیریت بر ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری مدیریت (با استفاده از تکنیک آنتروپی- فازی). حسابداری مدیریت، 20، 66-49.
یوسفی، رحیم و چلبیانلو حسرتانلو، غلامرضا. (1394). پیش بینی علائم اختلال‌های شخصیت بر پایه طرحواره‌های ناسازگار اولیه و صفات شخصیت. علوم رفتاری - دانشگاه علوم پزشکی بقیه اله (عج)، 9، 10-1.
Ağralı Ermiş, S., Şahin, M., & Demirus, B. (2018). The adaptation of Short Dark Triad (SD3) Inventory to the Turkish sample: The study of validity and reliability. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(2), 138-156.
Aprillia, W., & Maharani, S. N. (2021, April). The Dark Triad and Ethical Behavior. In 7th Regional Accounting Conference (KRA 2020) (pp. 308-320). Atlantis Press.
Bergner, R. M. (2020). What is personality? Two myths and a definition. New Ideas in Psychology, 57, 100759.
Blair, C. A., Helland, K., & Walton, B. (2017). Leaders behaving badly: The relationship between narcissism and unethical leadership. Leadership & Organization Development Journal, 38(2), 333-346.
Bologna, J., Lindquist, R. J., & Wells, J. T. (2013). The accountant's handbook of fraud and commercial crime (pp. 20-31). New York, NY: Wiley.
Church, B. K., Dai, N. T., Kuang, X., & Liu, X. (2020). The role of auditor narcissism in auditor‐client negotiations: Evidence from China. Contemporary Accounting Research, 37(3), 1756-1787.
D’Souza, M. F., Lima, G. A. S. F. D., Jones, D. N., & Carré, J. R. (2019). Eu ganho, an empresa ganha ou ganhamos juntos? Traços moderados do Dark Triad e a maximização de lucros. Revista Contabilidade & Finanças, 30, 123-138.
Eisenbarth, H., Hart, C. M., Zubielevitch, E., Keilor, T., Wilson, M., Bulbulia, J., & Sedikides, C. (2022). Aspects of psychopathic personality relate to lower subjective and objective professional success. Personality and Individual Differences, 186, 111340.
Funder, D. (2016). The personality puzzle. New York: Norton.
Furnham, A., & Crump, J. (2005). Personality traits, types, and disorders: an examination of the relationship between three self‐report measures. European Journal of Personality, 19(3), 167-184.
Furnham, A., Richards, S. C., & Paulhus, D. L. (2013). The Dark Triad of personality: A 10 year review. Social and personality psychology compass, 7(3), 199-216.
Gerymski, R., & Krok, D. (2019). Psychometric properties and validation of the Polish adaptation of the Light Triad Scale. Current Issues in Personality Psychology, 7(4), 341-354.
Góis, A. D. (2017). The dark tetrad of personality and the accounting information quality: The moderating effect of corporate reputation (Doctoral dissertation, Universidade de São Paulo).
Goklas, A., & Manurung, A. H. (2022). The Importance of the Code of Ethics in Preventing Fraud for the Professional Accountant. Jurnal Economic Resource, 5(1), 51-56.
Gordon. W. A. (2010). "Basic Considerations for a Psychology of Personality". (Yale University pres, U.S.A, Michigan.
Grigoras, M., & Wille, B. (2017). Shedding light on the dark side: Associations between the dark triad and the DSM-5 maladaptive trait model. Personality and Individual Differences, 104, 516-521.
Harrison, A., Summers, J., & Mennecke, B. (2018). The effects of the dark triad on unethical behavior. Journal of Business Ethics, 153, 53-77.
Hilbig, B. E., Thielmann, I., Klein, S. A., Moshagen, M., & Zettler, I. (2021). The dark core of personality and socially aversive psychopathology. Journal of Personality, 89(2), 216-227.
Hobson, J. L., Stern, M. T., & Zimbelman, A. F. (2020). The benefit of mean auditors: The influence of social interaction and the Dark Triad on unjustified auditor trust. Contemporary Accounting Research, 37(2), 1217-1247.
Hopwood, C. J., Wright, A. G., Krueger, R. F., Schade, N., Markon, K. E., & Morey, L. C. (2013). DSM-5 pathological personality traits and the Personality Assessment Inventory. Assessment, 20(3), 269-285.
Jayson, V. H. (2020). An Examination of the Effects of Experience and Task Complexity on Audit Judgment. Accounting and Business Research 27(1), 41-50.
Jones, D. N., & Paulhus, D. L. (2014). Introducing the short dark triad (SD3) a brief measure of dark personality traits. Assessment, 21(1), 28-41.
Khan, I. U., Safdar, U. K., & Durrani, M. Z. (2021). The light triad traits, psychological empowerment, creative self-efficacy, self-resilience and innovative performance in ict of Pakistan. Gomal University Journal of Research, 37(3), 297-310.
Krok, D., Zarzycka, B., & Telka, E. (2023). The perception of COVID-19, the Light Triad, harmony and ethical sensitivity in late adolescents: The role of meaning-making and stress. Scientific Reports, 13(1), 8122.
Krueger, R. F., Derringer, J., Markon, K. E., Watson, D., & Skodol, A. E. (2012). Initial construction of a maladaptive personality trait model and inventory for DSM-5. Psychological medicine, 42(9), 1879-1890.
Larsen, R., Buss, D. (2017). Personality: Domains of knowledge about human nature, (6th Ed.) New York: McGraw-Hill.
Mahmood, Z., Alonazi, W. B., Awais Baloch, M., & Nawaz Lodhi, R. (2021). The dark triad and counterproductive work behaviours: a multiple mediation analysis. Economic research-Ekonomska istraživanja, 34(1), 3321-3342.
Majors, T. M. (2015). The interaction of communicating measurement uncertainty and the dark triad on managers' reporting decisions. The Accounting Review, 91(3), 973-992.
Miller, J. D., Gentile, B., Wilson, L., & Campbell, W. K. (2013). Grandiose and vulnerable narcissism and the DSM–5 pathological personality trait model. Journal of personality assessment, 95(3), 284-290.
Moshagen, M., Hilbig, B. E., & Zettler, I. (2018). The dark core of personality. Psychological review, 125(5), 656.
Moshagen, M., Zettler, I., & Hilbig, B. E. (2020). Measuring the dark core of personality. Psychological Assessment, 32(2), 182.
Mutschmann, M., Hasso, T., & Pelster, M. (2021). Dark triad managerial personality and financial reporting manipulation. Journal of Business Ethics, 1-26.
Parks, L., & Guay, R. P. (2009). Personality, values, and motivation. Personality and individual differences, 47(7), 675-684.
Paulhus, D. L. (2014). Toward a taxonomy of dark personalities. Current Directions in Psychological Science, 23(6), 421-426.
Paulhus, D. L., & Williams, K. M. (2002). The dark triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy. Journal of research in personality, 36(6), 556-563.
Pelster, M., & Schaltegger, S. (2022). The dark triad and corporate sustainability: An empirical analysis of personality traits of sustainability managers. Business Ethics, the Environment & Responsibility, 31(1), 80-99.
Petrides, K. V., Vernon, P. A., Schermer, J. A., & Veselka, L. (2011). Trait emotional intelligence and the dark triad traits of personality. Twin Research and Human Genetics, 14(1), 35-41.
Rijsenbilt, A., & Commandeur, H. (2013). Narcissus enters the courtroom: CEO narcissism and fraud. Journal of business ethics, 117, 413-429.
Rogoza, R., & Cieciuch, J. (2020). Dark Triad traits and their structure: An empirical approach. Current Psychology, 39, 1287-1302.
Sahin, M. Y., & Ermis, S. A. (2020). The Relationship between Academics' Dark Triad Traits and Their Organizational Commitment in Physical Education and Sport. International Education Studies, 13(9), 75-81.
Strickland, C. M., Drislane, L. E., Lucy, M., Krueger, R. F., & Patrick, C. J. (2013). Characterizing psychopathy using DSM-5 personality traits. Assessment, 20(3), 327-338.
Szabó, Z. P., Diller, S. J., Czibor, A., Restás, P., Jonas, E., & Frey, D. (2023). “One of these things is not like the others”: The associations between dark triad personality traits, work attitudes, and work-related motivation. Personality and Individual Differences, 205, 112098.
Tamborski, M., & Brown, R. P. (2011). The measurement of trait narcissism in social‐personality research. The handbook of narcissism and narcissistic personality disorder: Theoretical approaches, empirical findings, and treatments, 133-140.
Tekeş, B. & Bıçaksız P. (2021). Psychometric Properties of the Turkish Light Triad Scale. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 8(3), 535–556
Triantoro, H. D., Utami, I., & Joseph, C. (2020). Whistleblowing system, Machiavellian personality, fraud intention: An experimental study. Journal of Financial Crime, 27(1), 202-216.
Utami, I., Wijono, S., Noviyanti, S., & Mohamed, N. (2019). Fraud diamond, Machiavellianism and fraud intention. International Journal of Ethics and Systems, 35(4), 531-544.
Vernon, P. A., Villani, V. C., Vickers, L. C., & Harris, J. A. (2008). A behavioral genetic investigation of the Dark Triad and the Big 5. Personality and individual Differences, 44(2), 445-452.
Veselka, L., Schermer, J. A., & Vernon, P. A. (2011). Beyond the big five: The dark triad and the supernumerary personality inventory. Twin Research and Human Genetics, 14(2), 158-168.
Wolfe, T.D., & Hermanson, R.D. (2004). The Fraud Diamond: Considering the Four Elements of Fraud. CPA Journal, 74(12), 38-42.
Zettler, I., Moshagen, M., & Hilbig, B. E. (2021). Stability and change: The dark factor of personality shapes dark traits. Social Psychological and Personality Science, 12(6), 974-983.