Analysis of health, safety and environmental risks in Tehran Police Park
Subject Areas : Environmental impact assessmentZahra Golchinshad 1 , Rokhshad Hejazi 2
1 - Department of Environmental Management, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 - Department of Environment, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Keywords: risk assessment, urban parks, FMEA methodology, Tehran Police Park,
Abstract :
This study was conducted to evaluate the health, safety, and the environmental conditions in urban parks, carried out. It have been completed by the FMEA method. After gathering the data from the library and field studies, also as well as reviewing of reports, documents and Journals, the hazards and potential damaging factors and their consequences have were identified. Then, RPN related to each factor was calculated and categorized according to the severity, the degree of probability of detection and occurrence probability. Results of the evaluation showed the largest number of RPN related to equipment in playgrounds as well as the switch structure, switchgear and cable power lines of lighting sources which can lead to many adverse consequences. So these are the priorities that should be omitted or mitigated or controlled by appropriate management strategies. In the end, the results of using the FMEA methodology were compared with the results of periodic evaluation of the health center of Tehran municipality. the results show that the FMEA method can be used as an efficient and modern method to identify and prevention of the occurrence of future events by urban experts, in order to create the ideal urban spaces.
Aghaei, AH., & Afkhami, Q. (2009). analysis of damage and its effects. Mechanical Engineering Journal. 18(64). [In Persian].
Arjmandi, R., Jouzi, S. A., Nouri, J. A., & Afsharnia, A. (2008). Environment, Safety, and Health Management in Urban Parks. Journal of Environmental Science and Technology. 10(1), 75-89. [In Persian].
Balram, S., & Dragićević, S. (2005). Attitudes toward urban green spaces: integrating questionnaire survey and collaborative GIS techniques to improve attitude measurements. Landscape and urban planning. 71, 147-162.
Brahmand, A., & Qudousi, J. (2013). Review of the research conducted in the field of health, safety and environmental management of urban parks in Iran. Man and Environment. 11 (4), 10-22. [In Persian].
Baydar, C. M., & Saitou, K. (2001). Prediction and diagnosis of propagated errors in assembly systems using virtual factories. In International Design Engineering Technical Conferences and Computers and Information in Engineering Conference. American Society of Mechanical Engineers. 80210, 315-322.
Burgess, J., Harrison, C. M., & Limb, M. (1988). People, parks and the urban green: a study of popular meanings and values for open spaces in the city. Urban studies, 25(6), 455-473.
Davoudpour, Z,. & Sabouri, F. (2012). Application of FMEA technique in the field of urban planning to prevent and solve problems of urban spaces (Case study of the student garden in Tehran). Urban Research and Planning Magazine, 3(10), 146 -125. [In Persian].
Hematinia, S., Rezaian, S. & Jozi, S. A. (2020). Environmental risk assessment of the construction projects of the Vice-Chancellor of Urban Services of the 19th District of Tehran Municipality using the feasible EFMEA method (case study: the exploitation stage of Bostan Velayat). Sustainability, Development and Environment, 1(2), 69-86. [In Persian].
Hekmati, J., (1986). the role of green spaces and its importance in human life. Green Space Scientific Quarterly. 5 (6), 12. [In Persian].
Jafari, H R., Salehi A., & Sadeghi-Naini, H. (2010). Please check the contents of your computer in the park with your favorite program. Environmental magazine. 36(56), 13-24. [In Persian].
Laqaei, H., & Asghari Tabari, M. (2003). Safety management in parks and green spaces of Tehran city (Case study of Tehran District 3 Municipality). Environmental Science and Technology Quarterly, 5(4), 29-38. [In Persian].
Lee, A. (2010). The health benefits of urban green spaces: a review of the evidence. Journal of Public Health. 33, 212-222.
Majnounian, H. (1995). Discussions about parks, green spaces, and recreational areas. publications of the Parks and Green Space Organization. 252. [In Persian].
Manlum, Y. (2003).Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS, ITC.
Mowen,A.J., et al . 2009. Perceptions of Health and Safety in Urban Parks. Journal of Applied Sciences. 5(1). 71-79.
McDermott, R,. Jay, B. (2000). Raymond and Wikolak and Arbiorgad, Michael, FMEA methods of analysis and analysis of failure factors and its effects, translated by Maryam Naushad Haqiqi - Tehran, Engineering Design and Supply Company. [In Persian].
Mehrara, M., & Lahijanian, A. (2013). Examining the state of urban parks in order to preserve the environment and provide appropriate management solutions (Case study: Parks in the 7th district of Tehran). Human and Environment Quarterly. 29. [In Persian].
Mohammadi Ashhanani, M. (2010). Urban environmental planning using MS-HSE health, safety and environmental management system. Master's Thesis, School of Environment, University of Tehran. [In Persian].
Newman, P. W. (1999). Sustainability and cities: extending the metabolism model. Landscape and urban planning. 44(4), 219-226.
Nicholls, S., et al. (2008). Palnning for Parks and Open Space . Environment and Planning B: Planning and Design. 31(3). 611–627.
Rainham, D. (2007). Do differences in health make a difference? A review for health policymakers. Health Policy. 84(2-3), 123-132.
Raya, R., & Rubin,V. (2006). Safety, Growth, and Equity: Parks and Open Space. Third of a five-part series on infrastructure equity by PolicyLink.
Reyes-Riveros, R., Altamirano, A., De La Barrera, F., Rozas-Vásquez, D., Vieli, L., & Meli, P. (2021). Linking public urban green spaces and human well-being: A systematic review. Urban Forestry & Urban Greening. 61, 127105.
Saeednia, A.(2004). Urban Green Space, Municipal. Green Book, Volume 9, p. 159, 1383. [In Persian].
Takano, T. (2007). Health and Environment in the Context of Urbanization. Environmental health and preventive medicine. 12, 51-55.
Thompson, C. W. (2002). Urban open space in the 21st century. Landscape and urban planning. 60(2), 59-72.
WHO. (1997). City planning for health and sustainability. European sustainable development & health series.No,2.WHO.Geneva.
Williams, C., & Thwaites, E. (2011). Managing Urban Parks. Journal of Park and Recreation Administration. 12(2).11-24.
Zhou, J., & Stalhaane, T. (2004). Using FMEA for early robustness analysis of Web-based systems. In Proceedings of the 28th Annual International Computer Software and Applications Conference. COMPSAC 2004. 2, 28-29.
فصلنامه مدیریت و حقوق محیط زیست 1(2): زمستان 1402: 59-41
Journal of Environmental management and law, Vol.1, Issue 2, 41-59
فصلنامه مدیریت و حقوق محیط زیست |
Analysis of health, safety and environmental risks in Tehran Police Park
Zahra Golchin Shad1, Rokhshad Hejazi2
1 Department of Environmental Management, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Department of Environment, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
*Corresponding Author: rokhshad74@yahoo.com
Abstract This study was conducted to evaluate the health, safety, and the environmental conditions in urban parks, carried out. It have been completed by the FMEA method. After gathering the data from the library and field studies, also as well as reviewing of reports, documents and Journals, the hazards and potential damaging factors and their consequences have were identified. Then, RPN related to each factor was calculated and categorized according to the severity, the degree of probability of detection and occurrence probability. Results of the evaluation showed the largest number of RPN related to equipment in playgrounds as well as the switch structure, switchgear and cable power lines of lighting sources which can lead to many adverse consequences. So these are the priorities that should be omitted or mitigated or controlled by appropriate management strategies. In the end, the results of using the FMEA methodology were compared with the results of periodic evaluation of the health center of Tehran municipality. The results show that the FMEA method can be used as an efficient and modern method to identify and prevention of the occurrence of future events by urban experts, in order to create the ideal urban spaces. | Original Paper
|
Received: 2023.07.09 Accepted: 2024.01.09
| |
Keywords: risk assessment, urban parks, FMEA methodology, Tehran Police Park
|
https://doi.org/10.30486/JEML.2024.1999949.3938
تجزیه و تحلیل ریسکهای بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی بوستان پلیس شهر تهران
زهرا گلچین شاد1، رخشاد حجازی2
1- گروه مدیریت محیط زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2- گروه محیط زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
* پست الکترونیکی نویسنده مسئول: rokhshad47@yahoo.com
نوع مقاله: علمی-پژوهشی
|
این تحقیق به منظور ارزیابی وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط زیستی در بوستانهای شهری به انجام رسیده است. در فرآیند ارزیابی از روش تجزی و تحلیل نقاط شکست و اثرات آن FMEA بهرهگیری شد. پس از جمعآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانهای و گزارشات و اسناد و مدارک و مجلات معتبر و همچنین مطالعات میدانی، خطرات و عوامل بالقوه آسیبرسان و پیامدهای آن شناسایی شد. سپس RPN مربوط به هریک از عوامل با توجه به شدت اثر، درجه احتمال وقوع و احتمال کشف، محاسبه و اولویتبندی شد. نتایج ارزیابی نشان میدهد بالاترین RPN مربوط به وسایل بازی موجود در زمینهای بازی و نیز ساختار کلید، تابلو وکابلهای خطوط برق منابع روشنایی است که میتواند واجد پیامدهای ناگواری باشد. بنابراین در اولویت اول قرار گرفته و راهکارهای مدیریتی مناسب جهت حذف یا کاهش و کنترل خطرات ارائه گردید. در انتها نتایج ارزیابی دوره پایانی کارشناسی مرکز بهداشت کار شهرداری تهران با نتایج حاصل از ارزیابی موارد مشابه تکنیک FMEA مقایسه و بررسی گردید و نتایج نشان میدهد که روشFMEA میتواند به عنوان یک روش کارآمد و نوین جهت شناسایی و پیشگیری از وقوع احتمالی حوادث در آینده، در راستای خلق فضای شهری ایدهآل، توسط کارشناسان شهری مورد استفاده قرار گیرد. |
تاریخچه مقاله: ارسال: 18/04/1402 پذیرش: 19/10/1402 | |
کلمات کلیدی: ارزیابی ریسک، بوستانهای شهری، تکنیک FMEA، بوستان پلیس تهران.
|
مقدمه
فضاهای شهری به عنوان یکی از اجزای اصلی و اساسی شهر، جایگاه ویژهای در زندگی انسانها و نقش با اهمیتی در ایجاد یک شهر سالم دارند (DavoudPour & Sabouri, 2012). به ویژه بوستانها در شهرهای بزرگ صنعتی از اهمیت زیادی برخوردار است (Mahrara & Lahijanian, 2013). از این فضاها میتوان به عنوان لایههای تنفسی سیستم شهری نام برد که دارای عملکردهای مختلفی مانند زیباسازی شهر، تعدیل کننده شرایط محیطی و محل گذران اوقات فراغت است (Hekmati, 1986).
جمعیت جهان به شدت در شهرها متمرکز است. 3/55 درصد از جمعیت جهان امروز در مناطق شهری قرار دارند و پیشبینی میشود تا سال 2050 حدود 64 درصد افزایش یابد. این روند تسریع شده شهری شدن با مشکلات محیط زیستی شدیدی همراه است که بر رفاه انسان تأثیر منفی میگذارد علاوه بر این برنامهریزی و طراحی شهری با چالش تامین رفاه انسان در شهرها مواجه است یک عنصر کلیدی برای این چالش، مناطق فضاهای سبز شهری است (Reyes-Riveros et al., 2021).
گسترش روز افزون جمعیت و در پی آن شهرنشینی، از پیامدهای غیرقابل اجتناب عصر دانش و فناوری به شمار میرود. لذا مـشكلات بهداشـتي، ايمنـي و محـيط زيـستي مكـانهـا و فضاهاي شهري با رشد جمعيت افزايش مييابد و بـه تبـع آن سلامت شهروندان تهديد مـيشـود ( 2007,Rainham). توسعة شهرها، رشد واحدهاي صنعتي توليدي و استفاده از فنّاوريهاي نو جلوههايي از زندگي جوامع كنوني محسوب ميشوند، اما در پس چهرة رشد و توسعه مـشكلاتي چـون تهديدهای محيط زيستي، آلودگيهاي مختلـف، ازدياد بيروية جمعيت شـهري، ترافيـك، افـزايش جـرم و جنايت و كاهش سطح ايمنـي اجتمـاعي، سـلامت و رفـاه شهروندان را تحت تأثير قـرار داده اسـت. در حقيقـت يكـي از معضلات امروز شهرها به مسائل ايمني و سلامت اجتماعي مرتبط است (2007,Takano). بي ترديـد بوستانهـا يكـي از كاربريهاي مؤثر در كيفيت فضايي مناطق شهري به شـمار ميروند كه با گسترش و متراكم شدن بيش از پـيش شـهرها بر اهميت آنها افزوده ميشود. بوستانهاي شهري با مزايايي چون درمان بيمـاريهـاي روانـي و جـسمي، فـراهم كـردن محيطــي مطلــوب بــراي پــرورش كودكــان، يكپــارچگي اجتماعي، حفـظ آسـايش و نظـير اينهـا، نقـش اجتمـاعي، اقتـصادي و اكولـوژيكي دارنـد و شاخـصي بـراي ارتقـاي فــضاي زنــدگي و توســعة جامعــه محــسوب مــيشــوند (2005 ,Balram). بنابراين لزوم احداث و نگهداری بوستانهـا در هـر زمـان و مكان كـه فرصـت و اسـتعداد آن وجـود داشـته باشـد، در شهرها احساس مـيشـود. پـارك فرصـتي بـراي بهـسازي شهرها و تأمين زيرساختهاي سبز و سرآغازي براي بهبود اكولوژيك شهر است (Bugress, 1998). بوستانها در محيط شـهري بـا كاركردهـا، عملكردهـا و فعاليتهاي متنوع و براي پاسخگويي به نيازهـاي افـراد در سنين و گروههاي مختلـف متمـايز مـيشـوند (Majnounian, 1995). به عبارت ديگـر، بوستانهـا تجـسم تجربـة مـردم، زندگي، فرايندهاي خود سازمان دهندة طبيعت، توانـايي دادن به اجتماع و توانمندسازي استفاده كنندگان به شمار ميروند كه به هويت و نشاط بخـشيدن بـه مكـان و محـل زيـستن كمك خواهند كرد Bugress, 1998)). بوستانهاي شهري بر اساس مقياسهاي مـشخص بـه 4 گروه در مقياس همسايگي، محله، ناحيه و منطقه طبقهبندي مـيشـوند(Saeednia, 2004 & Majnounian, 1995). اسـتقرار بوستانهاي شهري از يك سو به علت تأثيري كه در كيفيـت زندگي شهري و نيل به توسعة پايدار دارند و از سوي ديگر به دليل بار مالي بدون بازگشت سرمايه و سودي كـه بـراي شهرداريها و شهروندان به جاي ميگذارند، ارزش بررسي گــسترده دارنــد ( 2010,Manlum, 2003 & Lee). بــرخلاف موارد گفته شده به حفاظت از بوستانهاي شهري توجه كمـي شده و ضابطه و الگوي مشخصي كه نسبت ايـن فـضاها را تعيين يا چگونگي استقرار كاربريها را داخـل بوستانهـاي شهري مـشخص كنـد، تعيـين نـشده اسـت .(Thompson, 2002)
بوستانهاي شهري به واسطة مقياس عملكردي، همچنين طيف متنوع و گستردة مخاطبان خود داراي بيـشترين سـهم در حيات جمعي شـهروندان هـستند. بـا توجـه بـه اين كـه جمعيت زيادي از افراد جامعـه بـا وضـعيتهـاي متفـاوت فرهنگي، اقتـصادي، اجتمـاعي و بهداشـتي بـه ايـن امـاكن مراجعه و تردد ميكنند و به علـت امكـان انتقـال و انتـشار بيمــاريهــا در ايــن امــاكن و اهميــت مــسائل ايمنــي و آلــودگيهــاي محــيط زيــستي در آنهــا، رعايــت ضــوابط بهداشتي، ايمني و محيطـ زيـستي در كليـة ايـن فـضاهاي شهري امري اجتنابناپذير است. از طرفي با توجه به اهميت بوستانها در فضاهاي شهري موضوعات بهداشت، ايمني و محيط زيست در بوستانهـا، از جمله موارد مهمي است كه قبـل از وقـوع حـوادث و آثـار نامطلوب و براي رفع نيازهاي استفاده كنندگان از بوستانهـا و به نوعي تمام شهروندان، بايد در حوزة طرحريزي، اجـرا و مديريت و نگهداري بوستانهـا به آن توجه شود. پيشينه و زمينة نظري مباحث مربـوط بـه ملاحظـات سلامت، ايمني و محيط زيست در محيطهاي شهري را بايد از «نظريههاي محيط زيستي شهر» كـه عبـارتنـد از: نظرية توسعة پايدار شهري و نظرية شهر سـالم بررسـي كـرد. نظريـة توسـعة پايـدار شـهري، حاصـل بحـثهـاي طرفداران محيط زيست دربارة مسائل محيط زيستي به ويـژه محيط زيست شهري است، كه به دنبال نظرية توسعة پايـدار در سطح جهاني از سوي سازمان ملل بـه منظـور حفاظـت هرچه بيشتر از محیط زیست، بهبود كيفيت زندگي، توسـعة اقتصادي مطـرح شـد 1999),Newman). همچنين، جنبش فراگير شهر سـالم بـا هدف سالمسازي شهرها به دنبال ايجاد نـوعي رابطـه بـين شرايط زندگي شهري و سـلامت و ايمنـي افـراد، از سـوي سازمان جهاني بهداشت بـه منزلـة برنامـة تجربـي در سـال 1986 در سطح اروپا مطـرح شـد كـه در حـال حاضـر در سراسر دنيا و در سطح جوامع مختلـف دنبـال شـده اسـت (WHO, 1997).
طي نيم قرن اخير تلاشهاي فراوانـي مبنـي بـر ايجـاد سلامت جسمي، اجتماعي و روحي در بخشهاي مختلـف شهري به عمل آمده است؛ شرايطي كه در آنها تنها از بـين بردن بيماريها منظور نباشد، بلكه سلامت به معناي عام آن و با عطف به موارد فوق تحقق يابد. بررسيهاي جهاني نشان داد كه مطالعاتي منسجم بـراي مطالعة بهداشت، ايمني و محيط زيست در بوستانهـاي شهري صورت نگرفته، اما به صورت مـستقل تحقيقـاتي پيرامـون ملاحظات بهداشتي، ايمني و محيط زيستي انجام شده است كه در زير به نمونههايي از آنها اشاره ميشود:
Hematinia و همکاران (2020) به بررسی پژوهشی با عنوان ارزیابی ریسک محیط زیستی پروژههای عمرانی معاونت خدمات شهری منطقه 19 شهرداری تهران با استفاده روش EFMEA مکانمند پرداختند. هدف ار این پژوهش علاوه بر شناسایی و ارزیابی ریسکهای محیط زیستی بوستان بزرگ ولایت بر اساس مولفههای معمول و غیر مکانمند، بررسی مولفههای مکانمند ریسکها از جمله موقعیت مکانی آنها و گستره تحت تاثیر ریسک با استفاده از روش تجزیه و تحلیل مکانمند حالات شکست و اثرات آن بر محیط زیست (Spatial-EFMEA) تکمیل و طبق جداول شدت، احتمال و گستره ریسک آنالیز صورت گرفت و اعداد اولویت ریسک به دست آمد. در نهایت با استفاده از روش توزیع فراوانی نتایج به 7 سطح ناچیز، خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد و بحرانی طبقهبندی گردید و برای ریسک سطح بالاتر از متوسط اقدامات کنترلی پیشنهاد و ارزیابی ثانویه انجام شد.
Brahmand & Qudousi (2013) به بررسی تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست بوستانهای شهری در ایران پرداختند. شهرها به عنوان کانونهای تمرکز فعالیت و زندگی انسانها برای این که بتوانند پایداری خود را تضمین کنند چارهای جز پذیرش ساختار و کارکردی متأثر از سیستمهای طبیعی ندارند. در این میان فضاهای سبز به عنوان جز ضروری پیکره شهرها در متابولیسم آنها نقش اساسی دارند که کمبود آنها میتواند اختلالات جدی در حیات شهرها به وجود آورد. حوادث و مشکلاتی که در بوستانهای شهری به دلیل رعایت نکردن اصول بهداشتی و ایمنی نگرانیهایی را فراهم میکند از دیدگاه اجتماعی بسیار مهم است لذا در سالهای اخیر سیستم مدیریت بهداشت ایمنی و محیط زیست MS-HSE به عنوان یک ابزار مدیریتی قدرتمند و جامع مطرح بوده اما بیشتر در طرحهای توسعهای و پروژههای صنعتی به کار گرفته شدهاند. با توجه به این که این سیستم با بررسی همزمان سه عامل بهداشت ایمنی و محیط زیست بستر مناسبی جهت استقرار و اجرای استانداردهای مدیریت محیط زیست و استانداردهای بهداشتی و ایمنی را ایجاد مینمایند و با رویکرد یکپارچه بستری مناسب جهت توسعه پایدار فراهم میآورد و میتواند یکی از بهترین سیستمهای مدیریتی جهت مدیریت بوستانها و فضای سبز باشد. با توجه به موارد بیان شده به ویژه در شهرهای بزرگ الزام انجام پژوهشها به شرح زیر میتواند راهگشای رفع معضلات در زمینه مورد بحث قرار گیرد: تعیین شاخصهای بهداشت و ایمنی بوستانها و شناسایی و مشخص نمودن رابطه بین شاخصهای بهداشتی و ایمنی در بوستانها و فضاهای سبز شهری شناسایی و ارایه الگوهای کاربردی در رابطه با بهداشت و ایمنی بوستانهای درون و برون شهری ارایه انواع مدلهای ارزیابی تعیین وضعیت و پیش بینی.
Williams & Thwaites (2011) به بررسي وضـعيت مديريت بوستانهـاي شهري در ساسكاتون كانـادا پرداختنـد. آنها در اين مطالعه 15 شاخص را بررسي كردند، برخي از مهمترين شاخصهاي مرتبط با مسائل بهداشـتي، ايمنـي و محيط زيستي كه در اين مطالعـه بـه كـار بـرده شـده اسـت عبارتند از: وضعيت زيبايي منظر پارك (طراحي حرفـهاي فضاي سبز مانند نوع هرس، هماهنگي در طراحي كاشت، وضعيت امكانات روشنايي، تعداد و وضـعيت مناسـب نيمكتها، آلاچيقها و سكوهاي نشيمن، پاكيزگي و تعـداد سرويسهاي بهداشتي و آبخـوري، امكانـات مربـوط بـه پارك وسايل نقليه، پخش موسيقي، سرعت در روند تكميل و بازپيرايي محوطة پارك، وضـعيت دريافـت پيـشنهادها و نظرهاي مردم، ارائة اطلاعات دربارة محل و امكانات پارك، وضعيت امنيت در بوستانهـا، وضعيت تجهيـزات مربـوط بـه كمكهاي اوليه، وضعيت زمينهاي بـازي. آنهـا بـه روش پرســشنامهاي ارتبــاط بــين شــاخصهــاي مــذكور را بــا رضايتمندي شهروندان بررسي كردند، نتايج نشان ميدهد ميزان مطلوبيت شاخصهاي مـورد بررسـي در بوستانهـاي منطقههاي مركز شهر نسبت به بوستانهـاي حاشـيهای و محلـهاي بهتر است و عوامل خارجي (برونزا) مسئول افت فعلـي و عملكرد ضعيف بوستانهـا به شمار ميروند و كيفيت بوستانهـا علت ايـن افـت نيـست.
Mowen و همكـاران (2009)، 17 پارك شهري شـيكاگو و آتلانتـا را ارزيـابي كردنـد. آنهـا رسيدگي و نگهداري بوستانهـاي شهري را به منزلة شاخـصي براي درك ايمني و بهداشت منظـر پـارك بررسـي كردنـد. نتيجة بررسيها اين بود كه مكانهايي كه رسـيدگي بهتـر و نگهداري منظم در آنها انجام مـيشـود و پوشـش گيـاهي متنوعتري دارند، از ايمني و بهداشت بالاتري برخوردارند و به تبع آن بازديدكنندة بيشتري دارند.
Nicholls و همكــاران (2008) در بررســيهايی كــه در خصوص ارزيابي وضعيت بوستانهـاي شهري انجـام دادنـد، شــاخصهــايي از جملــه ايمنــي، بهداشــت، پــاكيزگي، آلودگيهاي هوا و صوتي را به منزلة شـاخصهـاي اساسـي ارزيابي كردنـد. Raya و همكـاران (2006) در تحقيقـي بـا عنوان «ايمني، رشـد و برابـري»، بوستانهـا و فـضاهاي بـاز شهري را بررسي و ارزيابي كردنـد. آنهـا در ايـن تحقيـق نتيجه گرفتند، بوستانهـاي ايمن و پاكيزه شامل جوامع سـالم، فضاي مناسب بـازي كودكـان، بـا هـم بـودن خـانوادههـا، پذيرا بودن افراد از سنين مختلف در كنار هم براي ورزش و تفريح ميشوند و از لحاظ محيط زيـست زيبـايي، امنيـت و ارزش اقتصادي محله را ميافزايند. همچنين، بوستانهـاي بـا طراحي بـد و نگهـداري ضـعيف و خطرنـاك، شـرايطي را فراهم ميكنند كه خانواده و كودكان از هـم دور مـيماننـد، فعاليـتهـاي غيرقـانوني افـزايش مـييابنـد و بوستانهـا و فـضاهاي بــاز شــهري در حكــم دارايـيهــاي جامعــه بــه محيطهـاي تهديـد تبـديل مـيشـوند.
DavoudPour & Sabouri (2012) تحقیقی با هدف بررسی فضاهای سبز شهری و مسائل و مشکلات پیرامون آنها و تحلیل یک فضای شهری ایدهآل، و معرفی و اجرای تکنیک FMEA به عنوان روش مناسب و کار آمد جهت آسیب شناسی، تحلیل، شناسایی و پیشگیری از وقوع احتمالی پیرامون فضاهای شهری و در بوستان دانشجو انجام دادند. نتایج تحقیق نشانگر آن است که بکارگیری روش FMEA به عنوان روش مناسب در عرصه شهرسازی از طریق تلفیق و کالیبره نمودن آن با مفاهیم مطرح در علم برنامهریزی شهری، میتواند دستاورد نوینی پیرامون حل مشکلات و پیشگیری از وقوع آن در فضاهای شهری باشد و با اجرای آن در بوستان دانشجو مسجل شد که میتوان از این دستاورد در عرصه شهرسازی و در راستای آسیب شناسی، پیشگیری و حل مشکلات در فضاهای شهری بهرهگیری نمود.
Mohammadi Ashhanani (2010) وضعيت سيستم مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست را در قالب برنامهريزي محيط زيست شهري بررسي كردنـد. آنهـا بـا تعيـين شـاخصهـايي، وضـعيت بهداشت، ايمني و محيط زيست بوستانهـاي منطقة 4 قم را بـا روش پيمايشي دلفـي ارزيـابي كردنـد. نتـايج نـشان دهنـدة وضــعيت متوســط هــر ســه بخــش ايمنــي، بهداشــت و محيط زيـست در منطقـة مـورد مطالعـه اسـت.
Jafari و همكاران (2010) به بررسي ايمني زمينهاي بازي كودكـان در بوستانهـا با رهيافت برنامهريزي محيطي پرداختنـد. آنهـا علاوه بر تأكيد بـر لـزوم مميـزي ايمنـي در بوستانهـا، بـه برنامهريزي محيطـي بـراي پيـشگيري از بـروز صـدمات و آسيبهاي ناشي از بازي در بوستانهـا توجه داشـته و تلفيـق مهندسي ايمني با برنامـهريـزي و طراحـي محيطـي در سـه حــوزة كــودك، تجهيــزات بــازي و محــيط را ضــروري دانــستهانــد.
Arjmandi و همكــاران (2008) بــه بررســي وضـعيت مـديريت بهداشـت، ايمنـي و محـيط زيـست در بوستانهـاي شهري منطقة 5 تهران پرداختند، در ايـن مطالعـه 16 شــاخص ايمنــي، 8 شــاخص بهداشــت و 9 شــاخص محيط زيست بررسي شد. نتايج حاكي از آن است كه ميـزان مطلوبيت شاخصهاي ايمني از بهداشت و محيط زيست در بوستانهـاي مورد مطالعه بيشتر است. همچنين، شاخصهـاي وضعيت مناسب بهداشتي اتـاق كاركنـان پـارك، وضـعيت اطلاع رساني و نصب علائم هشداردهنـده هنگـام عمليـات سمپاشي در پارك و وضعيت اقدامات صورت گرفتـه بـراي كاهش آلودگي صوتي در پـارك در سـه بخـش بهداشـت، ايمني و محيط زيست بـه ترتيـب كمتـرين مطلوبيـت را در بوستانهـاي تحت مطالعه به خود اختصاص دادهاند.
Laqaei & Asghari Tabari (2003) مقالهای تحت عنوان مدیریت ایمنی در بوستانها و فضای سبز شهر تهران (مطالعه موردی شهرداری منطقه 3 تهران) انجام دادند. نتایج حاکی از آن است که با توجه به ارزیابیهای به عمل آمده و شاخصهای تعیین شده از میزان ایمنی در 4 بوستان ملت، شریعتی و بوستانهای جنگلی طالقانی و سیدخندان، بوستانهای جنگلی طالقانی و سیدخندان در ردههای آخر از لحاظ ایمنی وسایل و فضای بازی کودکان و نیز وضعیت بوستانها ار نظر ایجاد سایه برای جلوگیری از هرگونه تنش جسمی، کمترین میزان ایمنی را در مجموع شاخصهای 4 بوستان به دست آوردهاند. وضعیت بوستانها از نظر عدم ایجاد آتش سوزی و نیز عدم تداخل کاربریها برای عدم ایجاد ادراکات مخشوش و آشفته نیز در ردههای بعدی از لحاظ میزان ایمنی قرار گرفتهاند.
بررسي تحقيقات گذشته نشان مـيدهـد در سـالهـاي اخيـر پـژوهشهـاي زيـادي در زمينـة بهداشـت، ايمنـي و محيط زيست در مكانها و فضاها، به ويژه بوستانهـاي شهري انجام شـده، امـا كـار علمـي و جـامعي در منطقة مطالعـاتي ايـن مقالـه انجـام نـشده اسـت. در ايـن مقالـه پارك پلیس منطقة 4 تهران مورد مطالعـه قـرار گرفتـه است. با توجه به اين كـه جمعيـت زيـادي از شـهروندان بـا وضـعيتهـاي متفـاوت فرهنگـي، اقتـصادي، اجتمـاعي و بهداشتي به اين اماكن مراجعه و تردد ميكننـد و بـه علـت امكان انتقال و انتشار بيمـاريهـا در ايـن امـاكن و مـسائل ايمني و آلودگيهاي محيط زيستي آن، شاخصهای ارزیابی بهداشت، ايمني و محيط زيست بوستانهـا و فضاي سبز تهران به منظور پايش وضعيت بهداشت، ايمنـي و محـيط زيـست اين مكانهاي تفريحي با روشهـاي علمـي و معتبـر که در مرکز بهداشت کار شهرداری تهران تهيـه شده است به کار گرفته میشود. در واقـع رعايـت ضـوابط بهداشـتي، ايمنـي و محيط زيستي در طراحي، توسعه و نگهـداري بوستانهـا و فضاي سبز امري اجتنـابناپـذير اسـت. سـنجش و پـايش مداوم و تلاش به منظور بهبود وضعيت بهداشت، ايمنـي و محيط زيست مكانها و فـضاهاي تفريحـي در محـيطهـاي شهري از جمله عواملي است كه در تجربههاي جهاني براي بهبود كيفيت مكانهاي شهري و سـلامت عمـومي اسـتفاده شده است.
مواد و روشها
منطقه مورد مطالعه
منطقه 4 تهران بزرگترین و پرجمعیتترین منطقه شهرداری بوده و با مساحتی حدود 4/61 کیلومتر مربع معـادل 10 درصـد مـساحت شهر تهران را پوشش ميدهد. منطقه 4 مشتمل بر 9 ناحيه است و بر اساس آمار شهرداري منطقه در سال 1391، داراي جمعيتي در حدود 865 هزار نفر است که معادل 11 درصد نسبت جمعیت منطقه به جمعیت شهر تهران است. بوستان پلیس در ناحیه 9 منطقه 4 با مساحتی حدود 660/516 مترمربع در سال 1382 تاسیس گردیده است. که از شمال به بوستان یاس و اتوبان شهید بابایی، از شرق به خیابان صاحب الزمان (عج)، از جنوب به اتوبان شهید زین الدین و از غرب به خیابان توحید منتهی میگردد. این بوستان به علت وسعت زیاد و دارا بودن هوایی نسبتاً مناسب مراجعه کننده زیادی بخصوص در فصول بهار و تابستان داشته و آن را از لحاظ کاربرد به یک بوستان منطقهای تبدیل نموده است (Khaki, 2009).
شکل 1- بوستان پلیس تهران
Fig. 1- Tehran police park
روش کار
در آغاز به جمعآوری اطلاعات كتابخانهاي و گردآوري گزارشها، اسناد، مدارك و مجـلات معتبـر مرتبط با موضوع مـورد بررسـي و شناسایی محدوده جغرافیایی محل مورد مطالعه اقدام گردید. بعد از فاز شناخت، فهرسـتي از مسائل و مشـكلات موجـود در بوستان تهيـه شد وكليه شاخصهایی كه یک بوستان ایمن جهت استفاده شهروندان و مراجعه کنندگان بايد داشته باشد، در يك جلسه طوفان فكري بـه بحـث و مذاكره گذاشته شد. با توجه به این که مرکز بهداشت کار شهرداری تهران در سنوات گذشته در دورههای مختلف اقدام به ارزیابیهای ایمنی و بهداشتی نموده است و روش مورد استفاده در تهیه شاخصهای مورد ارزیابی آن مرکز، روش پيمايشي دلفـي بوده است که در جدول شماره 1 آمده است و همچنین مستندات گذشته محدوده مورد مطالعه در دسترس بود؛ لذا شاخصهای مرکز بهداشت کار شهرداری تهران در این مطالعه با تکنیک FMEA مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج ارزیابی ریسکهای موجود در بوستان پلیس با ارزیابیهای مرکز بهداشت کار مقایسه گردید.
جدول 1- شاخصهای ارزیابی مرکز بهداشت کار شهرداری تهران Table 1- Evaluation indicators of Tehran Municipal Occupational Health Center | ||||
شاخصها | موضوع ارزیابی |
| شاخصها | موضوع ارزیابی |
ارتفاع و ساختار ایمن و مناسب است. | نیمکتهای عمومی | رنگ آمیزی و نظافت مناسب است. | تابلوی بوستان | |
تعداد و جانمائی مناسب است. | جانمائی مناسب است. | |||
رنگ آمیزی و نظافت مناسب است. | سطوح هموار و ایمن بوده و به طور مناسب نظافت شده است. | مسیرهای تردد عابرین | ||
تعداد و جانمائی مناسب است. | ظروف جمعآوری زباله | زهکش مناسب جهت هدایت روانآبهای سطحی موجود است. | ||
از ساختار ایمن و بهداشتی برخوردار است. | اتخاذ تدابیر لازم جهت استفاده معلولین از بوستان شده است. | |||
واجد درپوش یا سایبان مناسب است. | ساختار جداول، ایمن و مناسب است. | فضــای سبز | ||
رنگ آمیزی و نظافت مناسب است. | نظافت مناسب است. | |||
تعداد و جانمائی مناسب است. | آبخــوری | شیرهای آبیاری فاقد سرشیر فلکه و واجد تابلوی ایمنی است. | ||
ساختار ایمن و بهداشتی است. | دارای مصالح مقاوم و قابل شستشو و رنگآمیزی مناسب است. | آبنـمــا | ||
دفع پساب بطور بهداشتی است. |
| در صورت لزوم دارای حفاظ و آبگذر مناسب است. | ||
واجد تابلوی ایمنی «آب آشامیدنی» است. |
| چراغها و نورافکنها سالم و ایمن است. | ||
آب مصرفی سالم و مورد تآیید مقام بهداشتی است. | سرویسهای بهداشتی |
| تأسیسات جانبی سالم و ایمن است. | |
ساختار بهداشتی و نظافت مناسب است. |
| زمین بازی در سطح هموار با شیب مناسب مستقر است. | محل بازی کودکان | |
تأسیسات ایمن وسالم است. |
| میزان روشنایی زمین بازی مناسب است. | ||
تهویه مناسب است. |
| وسایل بازی، سالم و ایمن است. | ||
تعداد کافی و جانمائی مناسب است. | منابع روشنایی |
| نظافت و رنگ آمیزی وسایل مناسب است. | |
ساختارکلید تابلو وکابلهای خطوط برق، ایمن و سالم است. |
| ساختار ایمن و مناسب است. | احجام تزئینی | |
رنگ آمیزی و نظافت مناسب است. |
| رنگ آمیزی و نظافت مناسب است. | ||
مفهوم تكنيك FMEA؛ اصطلاحFMEA به معناي تجزيه و تحليل حالات خطا و آثار آن اسـت (Aqaei & Afkhami, 2009). FMEA روشي سيسـتماتيك بـراي شناسـايي و پيشگيري از وقوع مشـكل در محصـول و فرآينـد آن بوده و بر جلوگيري از بروز عيـب و نقـص، افـزايش ايمني و افزايش رضايت مشتري تمركز دارد (McDermott et al., 2000). به بيان ديگر FMEA يك روش كيفي و استقرايي در شناسايي نقصهاي اجزاء يك سيستم و ارزشـيابي اثرات حالات آن است كـه بـه منظـور حـذف يـا كــاهش احتمــال وقــوع نقــص و مستندســازي آنهــا در سيستم تحت بررسي اجرا میشود (Baydar, 2001). هدفFMEA افزايش قابليت اطمينـان فرآينـد از طريق پيشگيري از بـروز نقـصهـاي شناسـايي شـده سيستم و كـاهش پيامـدهاي نـامطلوب ناشـي از آنهـا است .(Zhou, 2004) اجراي اين روش برعكس بسـياري از شـيوههـاي بهينه سازي كيفيت، نياز به آمارگيري پيچيدهاي نداشته و از بـروز خسـارات سـنگين بـالقوه در يـك فرآينـد جلوگيري ميكند (Nicholls, 2008). به طور كلي، تكنيك FMEA مبتني بر يك فرآينـد منظم و هدفمند بوده كـه اجـرا و پيـاده سـازي از طريق طي نمودن مراحل آن كه در نهايـت، منجـر بـه تشكيل جـدول يـا فـرمFMEA مـيشـود، صـورت ميگيرد. از آنجـا كـه تكنيـكFMEA يـك ابـزار كـاملا صنعتي است و تاكنون در عرصه شهری کمتر سـابقه عمليـاتي داشـته و از طرفـي تفصـيل مفاهيم پيرامون آن در مجال ايـن بحـث نمـيگنجـد؛ بنــابراين، در ايــن مقطــع ضــمن تلفيــق مفــاهيم، اصطلاحات، گـامهـا و مراحـل تشـكيل دهنـده ايـن تكنيك با اصطلاحات و مفـاهيم شهري، سـعي بـر نشان دادن چگونگي عملكرد و نحوه اسـتفاده از ايـن تكنيك در بوستانهای شهري از طريق اجرا و پيادهسـازي آن بر روي بوستان پلیس در راستاي حل مسائل و مشكلات پيرامـون ايـن مجموعـه داشـته و از تكـرار مفاهيم و متون صنعتي آن خودداري شده است.
پيادهسـازي و اجـراي تكنيـك "FMEA"
با توجه به وسعت بوستان پلیس در محدوده منطقه 4 و نيـز نقـش و عملكـرد آن و همچنين حجم گسترده مراجعه كنندگان و با عنايت به وجود مشكلات و ناهنجاريهاي بسيار زياد درون آن، بكارگيري و اجراي تكنيك FMEA كه قادر اسـت بـا صرف كمترين هزينه به شناسايي و حـل مشـكلات و پيشگيري از وقوع مشكلات بيشتر در آينده از طريـق ارائه پيشنهادات و راهكارهاي سازنده بپـردازد، بسـيار ضروري است. همان گونه كه اشاره شد، فرم FMEA از عناصر و ستونهايي تشكيل ميشود كـه تكميـل ايـن ستونها ما را در شناسايي هرچـه بيشـتر مشـكلات و علل به وجود آورندهی آن و در نتيجـه انجـام اقـدامات اصلاحي در جهت رفع آنها، رهنمون ميسازد. جدول زير شماي كلي يك فرمFMEA را نشان ميدهد:
جدول 2- نمونه کاربرگ FMEA
Table 2- FMEA worksheet sample
محل مورد بررسی | تاریخ ارزیابی | ||||||||
ردیف | شرح فعالیت/تجهیزات | خطرات | پیامدها | کنترلهای موجود | ارزیابی ریسک |
| |||
احتمال وقوع | وضعیت خطر | احتمال شناسایی | میزان ریسکRPN | اقدامات پیشنهادی | |||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
در اين قسـمت، ابتـدا شـرح مختصـري پيرامـون ستونهاي جدول بالا ارائه شده است و سـپس چگـونگي تكميل هريك از آنها را بـراي بوستان پلیس بيـان شد.
شرح فعالیت/ تجهیزات: به فعالیتها، اقدامات و تجهیزات بوستان که آثار بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی دارد، اطلاق میشود.
خطرات: تمام خطراتی محیطی، تجهیزاتی، مواد، انسانی و... که ایمنی را تهدید میکند باید در نظر گرفته شود همچنین حالات هر خطر نیز میبایست مورد تجزیه و تحلیل قرارگیرد.
پیامدها: اثرات هر خطر، اثرات احتمالی هستند که خطر بر ایمنی افراد میگذارد. اثرات خطر میتواند مانند آتش سوزی، مسمومیت، شکستگی، آسیبهای مفصلی و غیره باشد.
کنترلهای موجود: كنتـرلهای موجود توصـيفي از كنتـرلهـايي است كه به منظور پيشگيري از مشكلات يا علل آن و علل يا شناسايي مشكلات مرتبط با آن بكار ميرود.
احتمال وقوع: احتمال وقوع مشخص میکند که یک علت یا مکانیزم بالقوه خطر با چه تواتری رخ میدهد.
جدول 3- درجه بندي احتمال وقوع
Table 3- Classification of probability of occurrence
رتبه | احتمال وقوع |
10 | روزانه |
9 | هفتگی |
8 | یک ماه یکبار |
7 | دو ماه یکبار |
6 | سه ماه یکبار |
5 | شش ماه یکبار |
6 | سالیانه |
3 | دو سال یکبار |
2 | سه سال یکبار |
1 | پنج سال یکبار |
وخامت خطر: میزان جدید بودن اثر خطر بالقوه بر افراد است. شدت یا وخامت خطر فقط در مورد اثر آن در نظر گرفته میشود. کاهش در وخامت خطر فقط از طریق اعمال تغییرات در فرایند و نحوه انجام فعالیتها امکانپذیر است.
جدول 4- درجه بندي وخامت خطر
Table 4- Classification of risk severity
رتبه | شدت اثر | شرح |
10 | خطرناک ـ بدون هشدار | وخامت تاسف بار است مثل خطر مرگ، تخریب کامل |
9 | خطرناک ـ با هشدار | وخامت تاسف بار است اما همراه با هشدار است |
8 | خیلی زیاد | وخامت جبران ناپذیر است- عدم توانایی انجام وظیفه اصلی مثل از دست دادن یک عضو بدن |
7 | زیاد | وخامت زیاد است همانند آتش گرفتن تجهیزات سوختگی بدن |
6 | متوسط | وخامت کم است مانند ضرب دیدگی ،مسمومیت خفیف غذایی |
5 | کم | وخامت خیلی کم است مانند ضرب دیدگی مسمومیت خفیف غذای |
4 | خیلی کم | وخامت خیلی کم است ولی بیشتر افراد آن را احساس میکنند مانند نشت جزئی گاز |
3 | اثرات جزئی | اثر جزئی بر جا میگذارد مثل خراش دست به هنگام تراشکاری |
2 | خیلی جزئی | اثر خیلی جزئی دارد |
1 | هیچ | بدون اثر |
احتمال شناسایی: نوعی ارزیابی از میزان توانایی است که به منظور کشف یک علت/مکانیزم وقوع خطر وجود دارد. به عبارت دیگر احتمال کشف توانایی پیبردن به خطر قبل از رخداد آن است.
بررسی فرایندهای کنترلی استانداردها، الزامات و قوانین کار و نحوه اعمال آنها برای دست یافتن به این عدد بسیار مفید است.
جدول 6- امتيازدهي احتمال شناسایی
Table 6- Scoring the probability of identification
معیار: احتمال کشف خطر | قابلیت کشف | رتبه |
هیچ کنترلی وجود ندارد و یا در صورت وجود قادر به کشف خطر بالقوه نیست | مطلقاً هیچ | 10 |
احتمال خیلی ناچیزی دارد که با کنترلهای موجود خطر ردیابی و اشکار شود | خیلی ناچیز | 9 |
احتمال ناچیزی دارد که با کنترلهای موجود خطر ردیابی و آشکار شود | ناچیز | 8 |
احتمالی خیلی کمی دارد که با کنترلهای موجود خطر ردیابی و آشکار شود | خیلی کم | 7 |
احتمال کمی دارد که با کنترلهای موجود خطر ردیابی و آشکار شود | کم | 6 |
در نیمی از موارد محتمل است که با کنترل موجود خطر بالقوه ردیابی و آشکار شود | متوسط | 5 |
احتمال نسبتاً زیادی وجود دارد که با کنترل موجود خطر بالقوه ردیابی و آشکار شود | نسبتاً زیاد | 4 |
احتمال زیادی وجود دارد که با کنترل موجود خطر بالقوه ردیابی و آشکار شود | زیاد | 3 |
احتمال خیلی زیاد وجود دارد که با کنترل موجود، خطر بالقوه ردیابی و آشکار شود | خیلی زیاد | 2 |
تقریباً به طور حتم با کنترلهای موجود خطر بالقوه ردیابی و آشکار می شود. | تقریباً حتمی | 1 |
عدد اولویت ریسک: حاصلضرب سه عدد احتمال وقوع در وخامت خطر و احتمال شناسایی است و عدد اولویت ریسک عددی بین 1 و 1000 خواهد بود و آن دسـته از مشكلات كه داراي بالاترين نمره RPN هستند، بايـد در درجه اول بررسي شوند.
اقدامات پیشنهادی: این اقدامات باید در جهت اهداف زیر وضع و انجام گردند:
الف ـ حذف علل ریشهای خطرات
ب ـ کاهش وخامت اثر خطرات
ج ـ افزایش احتمال شناسایی خطرات در فعالیتها یا تجهیزات
دـ افزایش رضایت شهروندان از وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط زیست
در ادامه اجراي تكنيك FMEA در رابطه با يكـي از عملكردهـاي مطـرح در بوستان پلیس به تفصيل بيان میشود.
نتایج ارزیابیها به روش FMEA نشان میدهد که قسمت وسایل بازی موجود در زمینهای بازی و نیز ساختار کلید، تابلو و کابلهای خطوط برق منابع روشنایی در بوستان پلیس، از عدد ریسک بالایی برخوردار است که این مسأله حاکی از نیاز به انجام اقدامات سریع در جهت رفع نواقص است. این اقدامات شامل اقدامات فنی مهندسی و نیز اقدامات مدیریتی به جهت تدوین برنامههای بازرسی دورهای برای حفظ و نگهداری شرایط ایمن و بهداشتی و نیز ارتقاء سطح موارد ایمنی بهداشتی و محیط زیستی در راستای کاهش ریسکهای موجود است.
در ادامه نتایج ارزیابی دوره پایانی کارشناسان مرکز بهداشت کار شهرداری تهران جهت مقایسه با نتایج حاصل از ارزیابی موارد مشابه با تکنیک FMEA بررسی میگردد.
جدول7 –اجراي تكنيكFMEA
Table 7 - Implementation of FMEA technique
محل مورد بررسی: بوستان پلیس | تاریخ ارزیابی | ||||||||
ردیف | شرح فعالیت/تجهیزات | خطرات | پیامدها | کنترلهای موجود | ارزیابی ریسک |
| |||
احتمال وقوع | وخامت خطر | احتمال شناسایی | RPN | اقدامات پیشنهادی | |||||
1 | رنگآمیزی و نظافت تابلوی بوستان مناسب است. | برخورد کودکان با تابلو | جراحت | رنگ آمیزی هشدار دهنده تابلو | 5 | 6 | 6 | 180 | اقدامات مهندسی |
2 | جانمایی تابلوی بوستان مناسب است | برخورد کودکان با تابلو | جراحت | رنگ آمیزی هشدار دهنده تابلو | 6 | 6 | 6 | 216 | اقدامات مهندسی |
3 | سطوح مسیرهای تردد عابرین هموار و ایمن بوده و به طور مناسب نظافت شده است | زمین خوردن افراد | جراحت | نظافت مسیر | 10 | 6 | 6 | 360 | فوریت در رفع مخاطرات |
4 | زهکش مناسب جهت هدایت روانابهای سطحی مسیرهای تردد عابرین موجود است | سر خوردن و افتادن افراد | جراحت و شکستگی جراحت و شکستگی | نظافت مسیر | 9 | 6 | 4 | 216 | اقدامات مهندسی |
5 | اتخاذ تدابیر لازم جهت استفاده معلولین از مسیرهای تردد عابرین بوستان شده است | افتادن افراد معلول برای استفاده از امکانات بوستان | جراحت و شکستگی | رمپ | 5 | 7 | 3 | 105 | اقدامات مهندسی |
6 | ساختار جداول فضای سبز ایمن و مناسب است | افتادن کودکان در حین بازی | جراحت و شکستگی | رنگ آمیزی جداول | 9 | 5 | 3 | 135 | اقدامات مهندسی |
7 | نظافت فضای سبز مناسب است | فرو رفتن اشیا و بریدگی افراد | جراحت و بریدگی | نظافت مسیر | 8 | 6 | 6 | 288 | اقدامات مهندسی |
8 | شیرهای آبیاری فضای سبز فاقد سرشیر فلکه و واجد تابلوی ایمنی هستند | نوشیدن آب از شیرهای آبیاری | بیماریهای انگلی | تابلوهای هشدار | 7 | 7 | 6 | 294 | اقدامات مهندسی |
9 | آبنما دارای مصالح مقاوم و قابل شستشو و رنگ آمیزی مناسب است | نفوذ آب به معابر و سرخوردن، بوی نامطبوع | جراحت و شکستگی | نظافت و تعمیر و نگهداری | 6 | 5 | 6 | 120 | اقدامات مهندسی |
10 | در صورت لزوم آبنما دارای حفاظ و آبگذر مناسب است | سقوط کودکان | غرق شدن و خفگی | حفاظ مناسب | 5 | 10 | 3 | 150 | اقدامات مهندسی |
11 | چراغها و نورافکنهای آبنما سالم و ایمن میباشند تأسیسات جانبی آبنما سالم و ایمن هستند | اتصال کوتاه و برق گرفتگی | آسیب، سوختگی، مرگ | خسارات مالی و جانی | 5 | 10 | 6 | 300 | اقدامات مهندسی |
12 | تاسیسات جانبی آبنما سالم و ایمن است | اتصال کوتاه و برق گرفتگی | آسیب، سوختگی، مرگ | خسارات مالی و جانی | 5 | 10 | 5 | 250 | اقدامات مهندسی |
13 | استقرار زمین بازی در سطح هموار با شیب مناسب است | سر خوردن و افتادن افراد | جراحت و شکستگی | کفپوش | 9 | 7 | 5 | 315 | فوریت در رفع مخاطرات |
14 | میزان روشنایی زمین بازی مناسب است | دید نامناسب و افتادن، تجمع اراذل و اوباش | جراحت و شکست ناامنی | برج روشنایی | 6 | 6 | 4 | 164 | اقدامات مهندسی |
15 | وسایل بازی محل بازی کودکان سالم و ایمن است | سقوط کودکان، گیرکردن، فرورفتن اشیا، سرخوردن | جراحت و شکستگی، بریدگی، له شدگی، کوفتکی | بازدیدهای روزانه تعمیر و نگهداری، حفاظ گذاری | 9 | 10 | 6 | 540 | جلوگیری از استفاده تا رفع نواقص |
16 | نظافت و رنگ آمیزی وسایل محل بازی کودکان مناسب است | فرو رفتن اشیا آلودگیهای مسری و بصری | بریدگی، جراحت، بیماری | نظافت و رنگ آمیزی و تعمیر و نگهداری | 7 | 8 | 4 | 226 | اقدامات مهندسی |
17 | ساختار احجام تزئینی ایمن و مناسب است | سطوح تیز و بران | جراحت و بریدگی | عدم کنترل | 5 | 6 | 5 | 150 | اقدامات مهندسی |
18 | رنگ آمیزی و نظافت احجام تزئینی مناسب است | آلودگی مسری و بصری | بیماری | نظافت و رنگ آمیزی | 4 | 5 | 4 | 80 | مناسب |
19 | تعداد منابع روشنایی کافی و جانمایی مناسب است | دید نامناسب و افتادن تجمع اراذل و اوباش، برخورد | جراحت و شکستگی، ناامنی، آسیب، سوختگی، مرگ | جانمایی مناسب | 8 | 6 | 4 | 192 | اقدامات مهندسی |
20 | ساختار کلید، تابلو و کابلهای خطوط برق منابع روشنایی ایمن و سالم هستند | اتصال کوتاه و برق گرفتگی | آسیب، سوختگی، مرگ | نصب حفاظ و درپوش | 9 | 10 | 6 | 540 | جلوگیری از استفاده تا رفع نواقص |
21 | رنگ آمیزی و نظافت منابع روشنایی مناسب است | آلودگی بصری و کاهش روشنایی | جراحت و ناامنی | نظافت و رنگ آمیزی | 4 | 5 | 4 | 80 | مناسب |
22 | ارتفاع و ساختار نیمکتهای عمومی ایمن و مناسب است | سقوط افراد زوائد فلزی | شکستگی و بریدگی | تعمیر و نگهداری | 7 | 6 | 4 | 168 | اقدامات مهندسی |
23 | تعداد و جانمائی نیمکتهای عمومی مناسب است | سرپا ماندن شهروندان، تجمع اراذل و اوباش | خستگی و ناامنی | نصب نیمکت | 4 | 5 | 4 | 80 | مناسب |
24 | رنگ آمیزی و نظافت نیمکتهای عمومی مناسب است | آلودگی بصری و آلودگی محیطی | بیماری | نظافت و رنگ آمیزی | 4 | 5 | 4 | 80 | مناسب |
25 | تعداد و جانمائی ظروف جمعآوری زباله مناسب است | آلودگی محیط زیستی | بیماری | نصب سطل زباله | 4 | 5 | 4 | 80 | مناسب |
26 | ساختار ظروف جمعآوری زباله ایمن و بهداشتی است | وجود زوائد بران و آلودگی محیطی | بریدگی و بیماری | تعمیر و نگهداری | 5 | 5 | 3 | 75 | مناسب |
27 | ظروف جمعآوری زباله واجد درپوش یا سایبان مناسب است | پوسیدگی زبالهها و نفوذ باران | بوی نامطبوع و بیمار | تعمیر و نگهداری | 5 | 4 | 3 | 60 | مناسب |
28 | رنگ آمیزی و نظافت ظروف جمعآوری زباله مناسب است | آلودگی بصری و آلودگی محیطی آلودگی محیط زیستی | بیماری | نظافت و رنگ آمیزی | 5 | 4 | 3 | 60 | مناسب |
29 | تعداد و جانمائی آبخوری مناسب است | تشنگی کودکان و مراجعین، عدم دسترسی | عدم آسایش و راحتی | نصب آبخوری | 6 | 4 | 3 | 72 | مناسب |
30 | ساختار آبخوری ایمن و بهداشتی است | سقوط کودکان، آبخوردن از شلنگ آبیاری | جراحت و شکستگی، بیماری | نصب آبخوری با ارتفاع مناسب | 6 | 6 | 5 | 180 | اقدامات مهندسی |
31 | دفع پساب آبخوری بطور بهداشتی است | نفوذ آب به معابر و سرخوردن، بوی نامطبوع | جراحت و شکستگی، بیماری | حفر چاه جذبی | 5 | 7 | 4 | 140 | اقدامات مهندسی |
32 | آبخوری واجد تابلوی ایمنی آب آشامیدنی است | عدم اطمینان از سلامت آب | بیماری | نصب تابلو آب آشامیدنی | 4 | 6 | 3 | 72 | مناسب |
33 | سرویسهای بهداشتی آب مصرفی سالم و مورد تایید مقام بهداشتی موجود است | آشامیدن آب موجود در سرویس | بیماری | تهیه آب سالم | 4 | 6 | 5 | 120 | اقدامات مهندسی |
34 | سرویسهای بهداشتی دارای ساختار بهداشتی و نظافت مناسب است | تماس با آلودگیها و عوامل بیماری را | بیماری | نظافت مستمر | 4 | 5 | 3 | 60 | مناسب |
35 | تأسیسات سرویسهای بهداشتی ایمن و سالم است | عدم دفع بهداشتی فاضلاب و چکه اتصالات آب و منابع برق | بیماری، شکستگی و برق گرفتگی
| تعمیر و نگهداری | 5 | 6 | 4 | 120 | اقدامات مهندسی |
36 | تهویه سرویسهای بهداشتی مناسب است | بوی نامطبوع و حشرات مزاحم | بیماری | فنهای تهویه | 5 | 5 | 3 | 75 | مناسب |
جدول8 – نتایج ارزیابی دوره پایانی مرکز بهداشت کار
Table 8 - Results of the final evaluation of the occupational health center
فرم ارزشیابی ضوابط بهداشت و ایمنی ساختار عمومی و تجهیزات خدمات شهری موجود در بوستان پلیس واقع در ناحیه مستقل منطقه ۴ تاریخ ارزیابی 14/7/1394 | ||||
موضوع ارزیابی | مفاد دستور العمل | درصد تطابق | بارم | امتیاز |
تابلوی بوستان | رنگ آمیزی و نظافت مناسب | 80 | 0/4 | 3 |
جانمانی مناسب | ||||
مسیرهای تردد عابرین | سطوع هموار و ایمن بوده و بطور مناسب نظافت شده است | 4/81 | 0/10 | 8 |
وجود زهکش مناسب جهت هدایت روانابهای سطحی | ||||
اتخاذ تغیير لازم جهت استفاده معلولین از بوستان | ||||
فضای سبز | ساختار جداول ایمن و مناسب |
|
|
|
نظافت مناسب | ||||
شیرهای آبیاری فاقد سرشیر فلکه و واجد تابلوی ایمنی | ||||
آینماها | طراحی مصالح مقاوم و قابل شستشو و رنگآمیزی مناسب | 0/100 | 0/11 | 8 |
در صورت لزوم دارای حفاظ و آبگذر مناسب | ||||
چراغها و نورافکنها سالم و ایمن | ||||
تأسیسات جانبی سالم و ایمن | ||||
محل بازی کودکان | استقرار زمین بازی در سطح هموار با شیب مناسب | 7/55 | 0/16 | 9 |
مناسب بودن میزان روشنایی زمین بازی | ||||
سالم و ایمن بودن وسایل بازی | ||||
نظافت و رنگ آمیزی وسایل مناسب | ||||
منابع روشنایی | تعداد کافی و جانمانی مناسب | 1/78 | 0/10 | 8 |
ساختار کلید تابلو و کابلهای خطوط برق ایمن و سالم | ||||
رنگ آمیزی و نظافت مناسب | ||||
احجام تزئینی | ساختار ایمن و مناسب | 70 | 0/2 | 1 |
رنگ آمیزی و نظافت مناسب | ||||
نیمکتهای عمومی | ارتفاع و ساختار ایمن و مناسب | 2/85 | 0/11 | 6 |
تعداد و جانمانی مناسب | ||||
رنگ آمیزی و نظافت مناسب | ||||
ظروف جمعآوری زباله | تعداد و جانمانی مناسب | 4/91 | 0/11 | 6 |
ساختار ایمن و بهداشتی | ||||
واجد درپوش یا سایبان مناسب | ||||
رنگ آمیزی و نظافت مناسب | ||||
آبخوری | تعداد و جانمانی مناسب | 6/79 | 0/11 | 6 |
ساختار ایمن و بهداشتی | ||||
دفع پساب بطور بهداشتی | ||||
واجد تابلوی ایمنی آب آشامیدنی | ||||
سرویس بهداشتی | وجود آب مصرفی سالم و مورد تایید نظام بهداشتی | 7/79 | 0/111 | 14 |
ساختار بهداشتی و نظافت مناسب | ||||
تأسیسات ایمن و سالم | ||||
تهویه مناسب | ||||
امتیاز کسب شده: 80 درصد | ||
وضعیت ارزشیابی | ||
مناسب | متوسط | نا مناسب |
بحث و نتیجهگیری
مقایسه نتایج ارزیابی نشان میدهد تکنیک FMEA در بوستانهای شهري از طريــق تلفيق آن با علم برنامهريزي شهري، به لحاظ آنكه قادر اسـت بـه آسـيب شناسـي فضـاهاي شـهري بپـردازد، مشكلات موجود در آنها را شناسايي كرده و با بررسي ابعاد مختلف از امكـان وقـوع مشـكلات احتمـالي در آينـده خبـر دهـد و بـه ارائـه راه حـلهـا و اقـدامات پيشــنهادي ســازنده بــه منظــور جلــوگيري از رخــداد مشكلات بپـردازد؛ مـيتوانـد دسـتاوردي نـوين بـراي كارشناسان شهري در راستاي هموار نمودن مسير آنهـا در جهت خلق فضاهاي شهري ايدهآل باشد. اجرای تكينك FMEA بر روي بوستان پلیس و استفاده از آن براي آسيب شناسي، شناسايي، پيشبيني و در نهايت، حل مشكلاتي كه گريبانگير اين مجموعـه هستند، از طريق اقدامات و پیشنهادهای سازنده این تکنیک و طی نمودن گامهاو مراحل عملیاتی آن، فرضيه امكان استفاده و تلفيق اين روش صـنعتي را در عرصه شهرسازي ثابت ميكند. در حقيقت تكنيك FMEA ابزاري جهت شناسايي مشكلات موجود و پيشگيري از وقوع احتمالي آنها در آينده است كه از طريق گامها و مراحل عملياتي خـود قـادر اسـت پـس از طبقـهبنـدي و فهرسـت نمـودن عملكردهای اساسی (خاصه در بوستانهای شهری) و خطاها و مشـكلاتي كـه در اثـر فقـدان آن عملكردهـا ايجاد ميشوند، اثراتي كه هر يك از ايـن مشـكلات بـر استفادهكنندگان و شهروندان مـيگـذارد و نيـز ميـزان تاثير آنها را شناسايي نمايد و از طريق امتيـازدهي آنهـا ميتواند به اولويتبندي مشكلات موجود و احتمالي به لحاظ جـديت و اهميـت بپـردازد و بـر اين اسـاس قدامات و پيشنهادهاي سازنده به منظور حل مشـكلات و پيشگيري از وقوع آنها را ارائه ميدهد. اين روش بـه جهات مختلفي از جمله افزایش انطباقی طراحی و برنامهريزي فضاهاي شهري با نيازها و تمايلات مردمي كه منجر به خلق فضاهاي مطلوبتر ميگـردد، ارائـه راهكارهــاي اجرايــي به ترتیب اولویت در جهت پیشگیری از وقوع مشكلات، فراهمسازی و کاهش هزينههاي تحميلي طرحهاي بهسازي كه گاها ناشي از عدم طراحي مناسب فضاها است؛ ميتوانـد منجـر بـه افزايش كيفيت طراحي و برنامهريزي بوستانهای شـهري گردد. بنابراين با استناد به نتايج مطالعات ویافتههای پژوهش، شايسته است که از این تکنیک و مزایا و كاركردهاي آن در جهت ايجاد يك محيط شهري ايـدهآل و موفق بهرهگيري نمود.
استفاده از تكنيك FMEA در هر يـك از مراحل برنامهریزی و طراحی، اجرا و نگهداری طرحهاي مرتبط با بوستانهاي شـهري، ميتوانـد فواید زيادي داشته باشد و از آنجايي که اساس ايـن روش مبتني بر اصل پيشگيري قبل از وقوع واقعه است؛ به نظر مناسب ميرسد كه گروهي با عنـوان تـيم FMEA در شهرداري و يا واحدهاي مرتبط با تهیه اجرای بوستانهای شهري تشكيل شده و به طور مداوم و زمانبندي شده به پيادهسازي و اجراي تكنيك FMEA بر روي فضاها و محيطهاي شهری مورد نظر در هـر محدوده پرداخته و از اين طريق از شکلگیری بوستانهای آسـيبپـذير و مشـكلدار پيشـگيري نمـود و محيطي جذاب و ايدهآل براي شهروندان و متناسب بـا خواست و نياز آنان را فراهم كـرده و موجبات بهبود كيفيت اين اماکن در هر يك از مراحـل برنامـهريـزي، اجرا و نگهداري را مهيا نمود.
References
Aghaei, AH., & Afkhami, Q. (2009). analysis of damage and its effects. Mechanical Engineering Journal. 18(64). [In Persian].
Arjmandi, R., Jouzi, S. A., Nouri, J. A., & Afsharnia, A. (2008). Environment, Safety, and Health Management in Urban Parks. Journal of Environmental Science and Technology. 10(1), 75-89. [In Persian].
Balram, S., & Dragićević, S. (2005). Attitudes toward urban green spaces: integrating questionnaire survey and collaborative GIS techniques to improve attitude measurements. Landscape and urban planning. 71, 147-162.
Brahmand, A., & Qudousi, J. (2013). Review of the research conducted in the field of health, safety and environmental management of urban parks in Iran. Man and Environment. 11 (4), 10-22. [In Persian].
Baydar, C. M., & Saitou, K. (2001). Prediction and diagnosis of propagated errors in assembly systems using virtual factories. In International Design Engineering Technical Conferences and Computers and Information in Engineering Conference. American Society of Mechanical Engineers. 80210, 315-322.
Burgess, J., Harrison, C. M., & Limb, M. (1988). People, parks and the urban green: a study of popular meanings and values for open spaces in the city. Urban studies, 25(6), 455-473.
Davoudpour, Z,. & Sabouri, F. (2012). Application of FMEA technique in the field of urban planning to prevent and solve problems of urban spaces (Case study of the student garden in Tehran). Urban Research and Planning Magazine, 3(10), 146 -125. [In Persian].
Hematinia, S., Rezaian, S. & Jozi, S. A. (2020). Environmental risk assessment of the construction projects of the Vice-Chancellor of Urban Services of the 19th District of Tehran Municipality using the feasible EFMEA method (case study: the exploitation stage of Bostan Velayat). Sustainability, Development and Environment, 1(2), 69-86. [In Persian].
Hekmati, J., (1986). the role of green spaces and its importance in human life. Green Space Scientific Quarterly. 5 (6), 12. [In Persian].
Jafari, H R., Salehi A., & Sadeghi-Naini, H. (2010). Please check the contents of your computer in the park with your favorite program. Environmental magazine. 36(56), 13-24. [In Persian].
Khaki, R. (2009). A Study of Temporary Accommodation Methods after a Possible Earthquake in Tehran in the Parks Studied in Tehran Region 4 Police Park. master's thesis. Shahid Beheshti University, Faculty of Architecture and Urban Planning. [In Persian]
Laqaei, H., & Asghari Tabari, M. (2003). Safety management in parks and green spaces of Tehran city (Case study of Tehran District 3 Municipality). Environmental Science and Technology Quarterly, 5(4), 29-38. [In Persian].
Lee, A. (2010). The health benefits of urban green spaces: a review of the evidence. Journal of Public Health. 33, 212-222.
Majnounian, H. (1995). Discussions about parks, green spaces, and recreational areas. publications of the Parks and Green Space Organization. 252. [In Persian].
Manlum, Y. (2003).Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS, ITC.
Mowen,A.J., et al . 2009. Perceptions of Health and Safety in Urban Parks. Journal of Applied Sciences. 5(1). 71-79.
McDermott, R,. Jay, B. (2000). Raymond and Wikolak and Arbiorgad, Michael, FMEA methods of analysis and analysis of failure factors and its effects, translated by Maryam Naushad Haqiqi - Tehran, Engineering Design and Supply Company. [In Persian].
Mehrara, M., & Lahijanian, A. (2013). Examining the state of urban parks in order to preserve the environment and provide appropriate management solutions (Case study: Parks in the 7th district of Tehran). Human and Environment Quarterly. 29. [In Persian].
Mohammadi Ashhanani, M. (2010). Urban environmental planning using MS-HSE health, safety and environmental management system. Master's Thesis, School of Environment, University of Tehran. [In Persian].
Newman, P. W. (1999). Sustainability and cities: extending the metabolism model. Landscape and urban planning. 44(4), 219-226.
Nicholls, S., et al. (2008). Palnning for Parks and Open Space . Environment and Planning B: Planning and Design. 31(3). 611–627.
Rainham, D. (2007). Do differences in health make a difference? A review for health policymakers. Health Policy. 84(2-3), 123-132.
Raya, R., & Rubin,V. (2006). Safety, Growth, and Equity: Parks and Open Space. Third of a five-part series on infrastructure equity by PolicyLink.
Reyes-Riveros, R., Altamirano, A., De La Barrera, F., Rozas-Vásquez, D., Vieli, L., & Meli, P. (2021). Linking public urban green spaces and human well-being: A systematic review. Urban Forestry & Urban Greening. 61, 127105.
Saeednia, A.(2004). Urban Green Space, Municipal. Green Book, Volume 9, p. 159, 1383. [In Persian].
Takano, T. (2007). Health and Environment in the Context of Urbanization. Environmental health and preventive medicine. 12, 51-55.
Thompson, C. W. (2002). Urban open space in the 21st century. Landscape and urban planning. 60(2), 59-72.
WHO. (1997). City planning for health and sustainability. European sustainable development & health series.No,2.WHO.Geneva.
Williams, C., & Thwaites, E. (2011). Managing Urban Parks. Journal of Park and Recreation Administration. 12(2).11-24.
Zhou, J., & Stalhaane, T. (2004). Using FMEA for early robustness analysis of Web-based systems. In Proceedings of the 28th Annual International Computer Software and Applications Conference. COMPSAC 2004. 2, 28-29.
