• Home
  • Identification and analysis of effective variables and criteria in passive defense by the cross impact method

Share To

Article Url


Manuscript ID : GEOGRAPHY-2111-2524 (R4) Visit : 155 Page: 90 - 114

Article Type: Original Research

Identification and analysis of effective variables and criteria in passive defense by the cross impact method

Subject Areas :

عباس آیاتی فرد 1 , سیامک نیّری فلاح 2 , اکرم خلیلی 3 , جلال عظیمی 4

1 - دانشجوی دکتری معماری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران، نور، ایران
2 - استادیار گروه معماری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران، نور، ایران
3 - استادیار گروه معماری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران، نور، ایران
4 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران، نور، ایران

Received: 2022-04-14 Accepted : 2023-07-23 Published : 2025-01-29

Keywords: Passive defense, Variable, Cross impact analysis, MIC MAC method ,

Abstract :

Introduction: The five goals defined in passive defense - with the priority of the principle of deterrence - express the need for a comprehensive and specialized knowledge of the variables and their nature in this science. The recent events and happenings in the country and the political geographic region, with an emphasis on people-oriented threats and social unrest, show the more dynamic, ambiguous and unpredictable nature of a wide range of threats. It seems that with the passage of time and the occurrence of developments in different fields, the definition, role and behavior of variables on the one hand and their mutual influence on the other hand have made solving equations in passive defense more difficult.

Materials and Methods: Variables interact with each other in passive defense, Therefore, in this research, the cross impact analysis method has been used. This study is a descriptive-analytical method and in the field survey process, first with the tools of library study and interviews to define the variables and then to evaluate the effective, influential, key and strategic criteria in passive defense as a system and its stability or instability using The MIC MAC method pays.In the research process, by reviewing the sources and the opinion of experts, the variables were classified into fourteen groups (macro criteria) and forty nine criteria, and then structural analysis was performed according to MIC MAC method.

Results and Discussion: Based on the analysis in this method, in the matrix of direct influences, the macro criteria (group) of geography has the highest influence/dependence ratio and the macro criteria of building has the highest dependence/influence ratio. Domestic policy, literacy, economic prosperity, economic security is the most influential indicators and Social quality criteria and psychological environment criteria are the most dependent indicators. Also, among the measured criteria, the most influence is related to domestic policy, the least influence is related to the Physics of the building, the most dependent is related to social quality criteria and the least dependent is related to natural geography. The distribution of criteria in the effective-indirect axes directly and indirectly indicates the instability of the system.

Conclusion:In overall discussion and compared to similar studies this research strongly emphasizes the importance of non-physical variables in passive defense.The results of this research also provide tools to control the mission field for the senior managers of passive defense at the national and provincial levels. Also, with the help of the results of this research, it is possible to identify the critical areas in the existing and future structure of the system to focus the organization's activity area and define the project and research from the passive defense management system

References:

احمدی‌نژاد فرشته، بندرآباد علیرضا، پیری سعید، مدیری، آتوسا. (1399)، اولویت‌بندی توجه به شاخص‌های حس مکان در پهنه فرهنگی گردشگری جماران با استفاده از مدل ISM-MICMAC-TOPSIS. مسکن و محیط روستا، ۳۹ (۱۷۲): ۹۱-۱۰۵.
اصغریان جدی، احمد (1386)، الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
امین نیری, بهناز, حق لسان, مسعود, & داورپناه, احسان. (1400). تبیین شاخص های طراحی و مکان یابی فضاهای شهری دوستانه ﺑﺎ ﺭﻭﻳﮑﺮﺩ ﭘﺪﺍﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩﻱ: محله سورو بندرعباس. نشریه علمی شهر ایمن, (4)4, 87-102.
آیاتی فرد، عباس، نیری فلاح، سیامک، خلیلی، اکرم و عظیمی آملی، جلال. (1401). متغیرها و معیارهای مؤثر بر پدافند غیرعامل درمواجهه با تهدید ناآرامی های اجتماعی در محدوده کشور ایران. جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(44)، 178-191.
بنتلی، ای. ین.، آلن ال.، پال م.، سومک گ.، گراهام ا. (1398)، محیط¬های پاسخ¬ده، مترجم: مصطفی بهزاد¬فر، چاپ چهاردهم، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
بهشتی، محمدباقر؛ زالی، نادر (1390)، شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقه¬ای با رویکرد برنامه¬ریزی بر پایه سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی، برنامه¬ریزی و آمایش فضا، 1: 64- 41.
بوزان، باری (1399)، مترجم: پژوهشکده مطالعات راهبردی، مردم دولت¬ها و هراس، چاپ ششم، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمیده (1395)، الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، چاپ چهارم، انتشارات آرمانشهر، تهران.
جعفری‌زاده, ‌امید, & حمزه. (2019). مولفه‌سازی پدافند غیرعامل شهری در مقابله با تهدیدات آینده. مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی, (9)36, 189-216.
جهان¬تاب، محمد (1390)، تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر احساس امنیت، پایان¬نامه دکتری جامعه¬شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حسینی، سید بهشید؛ کاملی، محسن (1394)، معیارهای پدافند غیرعامل در طراحی معماری ساختمان¬های جمعی شهری، نشریه آرامانشهر، پاییز و زمستان 94. شماره 15، صص 159-174.
سازمان پدافند غیرعامل کشور (1398)، سند راهبردی پدافند شهری، ناشر: سازمان پدافند غیرعامل کشور، تهران.
سلمانی، محمد، کاظمی ثانی عطااله، نسرین، بدری، سیدعلی، و مطوف، شریف. (1395). شناسایی و تحلیل تاثیر متغیرها و شاخص های تاب آوری: شواهدی از شمال و شمال شرقی تهران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(2 )، 1-22.
صدیقی، الهام، سلمان ماهینی، عبدالرسول، میرکریمی، سیدحامد، دلیری، حسن، و فث، برایان. (1398). شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی آمایش منطقه ای براساس آینده پژوهی در شهرستان گرگان. آمایش سرزمین، 11(2)، 205-233.
زیاری، کرامت¬الله. (1396)، مكتب‌ها، نظريه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه‌ريزي منطقه‌اي، انتشارات دانشگاه تهران.
فکوهی، ناصر (1394)، صدو یک پرسش از فرهنگ، چاپ اول، انتشارات طاعتی، تهران.
کاتوزیان، ناصر (1400)، مقدمه علم حقوق، چاپ سیزدهم، انتشارات گنج دانش، تهران.
فائزه محمدی ششکل، حسن سجادزاده، صادق فتحی، (1398)، تحلیل مولفه های موثر بر ایمنی کالبدی در الگو های پدافند غیر عامل (مورد مطالعه : بافت آسیب پذیر شهر کاشان)، مجله شهر ایمن، 2 (6)، 61-84.
مشهدی، حسن (1395)، ارزیابی تهدیدها؛ آسیب‌پذیری و ریسک در زیرساخت‌های حیاتی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
ناجی، سعید، (1385)، نقدی بر آموزش روش تحقیق در نظام آموزشی کشور، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، 47(12)، 136-154.
نجفی، سجاد، یزدان پناه درو، کیومرث، پیشگاهی فرد، زهرا، و بدیعی ازنداهی، مرجان. (1399). تبیین مهم ترین نیروهای پیشران تاثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410. آینده پژوهی دفاعی، 5(16 )، 63-87..
وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن و ساختمان، مقررات ملی ساختمان (1395)، مبحث 21، نشر توسعۀ ایران.
هاشمی فشارکی، سیدجواد. (1397)، مبانی طراحی محله‌ی امن و پایدار. چاپ اول. ناشر: مرکز مطالعات پژوهشی بعثت وابسته به سپاه محمد رسول‌الله (ص)، تهران.

References
Ahmadinejad F, Bandarabad A, Piri S, Modiri A. Prioritization of Attention to the Factors of Sense of Place in Jamaran Cultural Tourist Zone applying the ISM-MICMAC-TOPSIS Model. JHRE 2021; 39 (172):91-105. (In Persian)
Asgardian Jedi, A. (2007) architectural requirements for sustainable Passive defense, [In Persian] Tehran, Shaheed Beheshti University Publications Center . (In Persian)
Ayati fard, A., Nayyeri Fallah, S., Khalili, A., & Azimi Amoli, J.(2022).Variables and Criteria Affecting Passive Defense in the Face of the Threat of Social Unrest. Journal of Geography and Environmental Studies, 11(44), 178-191. (In Persian)
Bentley, I. (2019) Responsive Environments: A Manual for Designers translated by Mostafa behzadfar, Elmo senate Iran University, Tehran. (In Persian)
Behnaz Amin Nayeri, Masoud Haghlesan, Ehsan davarpanah, (2022). Explanation of design indicators and location of friendly urban spaces with passive defense approach Case example: Soro Bandar Abbas neighborhood, 4(16), 87-102. (In Persian)
Burton, I. Kates, R. W and White, G. F.(1999).The environment as hazard, Oxford university press, New York.
Buzan, B.G. (2019). People, states and fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era.ECPR press. (In Persian)
Braziel, R. (2006). Impact of Homeland Security Communities of Learning: Developing a Strategy for Training and Collaboration, Ph.D. Thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
Catherine A. Luther , Carolyn Ringer Lepre , Naeemah Clark.(2017).Diversity in U.S. Mass Media, Wiley Blackwell.
Chander, M., Jain, S.K. and Shankar, R. (2013). Modeling of information security management parameters in Indian organizations using ISM and MICMAC approach, Journal of Modelling in Management, Vol. 8 No. 2, pp. 171-189. https://doi.org/10.1108/JM2-10-2011-0054
Fakouhi, N. (2015). One Hundred and One Questions from Culture [In Persian], Ta'ati Publication, Tehran. (In Persian)
Godet, M., Gerber, A. (2006). Creating Futures Scenario Planning as a Strategic Management Tool, First Published, in France, Brookings Institution.
Gordon, A. (2008). Future Survey: Identifying Trends to Make Better Decisions, Manage Uncertainty and Profit from Change, AMACOM.
Haines, S. (2000). The Systems Thinking Approach to Strategic Planning and Management. 1st edition.CRC Press.
Hashemifesharaki, Seyedjavad. (2017). Basics of designing a safe and sustainable neighborhood, 27 Besat Research Studies Center, Tehran. (In Persian)
Hart, Herbert L.A. (1959). The Concept of Law. Oxford University Press.
Hosseini, seyed behshid, kameli, Mohsen. (2015). Passive defense criteria in the architectural design of urban collective buildings, Armanshahr15 (1), 159-174. (In Persian)
Ishikawa, M. & Toda, M & Mori, S. Kaya, Y. (1980) An Application of the Extended Cross Impact Method to Generating Scenarios of Sosial Chenge in Japan, Technological forecasting and social change 18: 217-233.
Jafarizadeh, Omid, Hamza, Farhad. (2018). Componentization of urban passive defense in dealing with future threats, Interdisciplinary Studies of Strategic Knowledge 9 (36), 189-216. (In Persian)
Kaur, B., Ahuja, L., & Kumar, V. (2021). Developing a Conceptual Model for Crime Against Women using ISM & MICMAC. Recent Advances in Computer Science and Communications (Formerly: Recent Patents on Computer Science), 14(4), 1308-1320.
Kronfeld, Melissa Jane. The construction and prioritization of threats in the post-Cold War era and the evolution of American national security policy. Retrieved from https://doi.org/doi:10.7282/T34M97ZD
Long, J. (1978). Creating Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design. Van Nostrand Reinhold.
Mankiw, N. G. (2020). Principles of Economics. nine editions. Harcourt.
Mashhadi, hasan. (2016). threat assessment; Vulnerability and risk in critical infrastructure. industrial University of Malek ashtar. (In Persian)
Mead, Margaret. (1959). People and Places. Bantam Pathfinder Editions.
Mowlaei, M., Talebian, H., (2016). Futures Studies of Iran’s Issues by Structural Analysis Method, Majlis and Rahbord, 23 (86):5-32. (In Persian)
Najafi, Sajjad, Yazdan Panah Daro, K., Pishgahi Fard, Z., Badi Azandahi, M. (2020). Explaining the significant driving forces affecting Iran's defense power in the time horizon of 1410. DFSR, 5 (16):63-87. (In Persian)
Nye, J.S. (2011). The Future of Power. Public Affairs.
National building regulations office (2016). Article 21 National Building Regulations, Publisher: Iran Development Publishing. (In Persian)
Pakzad, J., Bozorg, H. (2016) Alphabet of environmental psychology for designers, 4th edition, armanshahr, Tehran. (In Persian)
Passive Defense Organization of the country (2019). Strategic document of urban defense, published by the author, Tehran. (In Persian)
Mashhadi, H., (2016). Assess threats, vulnerabilities and risks in critical infrastructure, Maleck ashtar University, Tehran. (In Persian)
Meiss, P. V. (2000). Elements of Architecture: From Form to Place. Routledge.
Rapaport, A. (1982). The Meaning of the Built Environment, a nonverbal communication approach, the university of Arizona press Tucson.
Salmani M., Kazemi Sani Ataallah, N, S. Ali, B, Motavaf, S., (2016). Identifying and Analyzing the Impact Resilience Indicators in the Rural Areas of North and Northeast Tehran. jsaeh, 3 (2):1-22. (In Persian)
Sediqi, Elham, Salman Mahini, Abdular Sol, Mirkarimi, Seyed Hamed, Deliri, Hassan, & Fath, Brian. (2018). Identification and analysis of key drivers of regional development based on future research in Gorgan city. Scientific journal "Amish Sarmeen" , 11 (2), 205-233. doi: 10.22059/jtcp.2019.285863.670010. (In Persian)
Talebian, H., Mowlaee, M,M., Gharari, F., (2017). Structural Analysis with Fuzzy MICMAC in Strategic Foresight, Journal of Iranian Future Studies, 3 (2):1-22. (In Persian)
Turner, H. (2016). Passive urban defense. England, Oxford: Oxford press.
Theodore Jay Gordon (1966). Cross –impact method, American Council for the United Nations University: The Millennium Project.
Zali, N., Mansouri, S., (2017). Analysis of Key Factors Affecting the Development of Sustainable Transport in the 1404 Horizon of Tehran Metropolis (structural analysis method), Journal of Planning and arranging space, 19 (2):1-32. (In Persian)
Ziari, K., (2016). Schools, theories and models of regional planning and planning, Tehran University. (In Persian)
Ziari, K., Rabbani, T., Saedmucheshi, R. (2017). Futurology, Tehran university. (In Persian)
Full-Text:
شناسایی و تحلیل متغیرها و معیارهای مؤثر در پدافند غیرعامل به روش تحلیل اثرات متقابل

فصلنامه علمی

نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی

سال شانزدهم، شماره سوم، تابستان 1403: 114_90

 

 

 

مقاله پژوهشی

 

شناسایی و تحلیل متغیرها و معیارهای مؤثر در پدافند غیرعامل به روش تحلیل اثرات متقابل1

 

عباس آیاتی­فرد

دانشجوی مقطع دکتری معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران، نور، ایران

سیامک نیری فلاح 1

استادیار گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران ، نور، ایران

اکرم خلیلی

استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامي واحد نور، مازندران، نور، ایران

جلال عظیمی آملی

دانشيار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهري، دانشگاه آزاد اسلامي واحد نور، مازندران، نور، ایران 

تاریخ ارسال:25/01/1401 تاریخ پذیرش:01/05/1402

چکیده

اهداف پنج‌گانۀ تعریف­شده در پدافند غیرعامل با اولویت اصل بازدارندگی، ضرورت شناخت جامع و تخصصی متغیرها و ماهیت آن­ها را در این علم بیان می­کند. هدف کلان این پژوهش، شناخت متغیرهای مؤثر، ماهیت آن‌ها و روابط میانشان در علم میان­رشته­ای پدافند غیرعامل است. به دلیل تاثیرمتقابل متغیرها در پدافند غیرعامل، در این پژوهش از روش تحلیل اثرات متقابل، استفاده‌شده است. این مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی و در فرآیند پیمایش میدانی ابتدا با ابزار مطالعه کتابخانه­ای و مصاحبه به تعریف متغیرها و سپس به ارزیابی معیارهای تأثیرگذار، تأثیرپذیر، کلیدی و راهبردی در پدافند غیرعامل به‌عنوان یک سیستم و پایداری یا ناپایداری آن با استفاده از روش میک­مک می­پردازد. در فرآیند انجام پژوهش، متغیرها در چهارده گروه (معیار کلان) و 49 معیار، طبقه­بندی و سپس تحلیل و روابط میان آن­ها با استفاده از نرم­افزار میک­مک انجام شد. نتیجۀ تحقیق نشان داد، معیار کلان «جغرافیا» بیشترین نسبت تأثیرگذاری به تأثیرپذیری و معیار کلان «ساختمان» بیشترین نسبت تأثیرپذیری به تأثیرگذاری را داراست. معیارهای «سیاست داخلی، سواد، رونق اقتصادی، امنیت اقتصادی» ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ تأثیرگذارترین معیارها و «معیارهای کیفی اجتماعی و محیط روانی» تأثیرپذیرترین معیارها در ﺳﻴﺴﺘﻢ هستند. همچنین در بين معیارهای مورد سنجش، کمترین تأثیرگذاری مربوط به «کالبد ساختمان» و کمترین تأثیرپذیری مربوط به «جغرافیای طبیعی» است. پراکنش معیارها در محورهای تأثیرگذار- تأثیرپذیر مستقیم و غیرمستقیم بیان­گر، ناپایداری سیستم است. نتایج پژوهش بر اهمیت متغیرهای غیر­کالبدی در پدافند غیرعامل شدیداً تأکید دارد.

واژگان کلیدی: پدافند غیرعامل، متغیر، تحلیل ساختاری، روش میک­مک .

 مقالۀ حاضر مستخرج از رسالۀ دکتري نویسندة اول است که با راهنمایی نویسندگان دوم و سوم و مشاورۀ نویسندۀ چهارم در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور در حال انجام است.

* نویسنده مسئول: si.nayyeri@iau.ac.ir

 

[1]  

مقدمه

شناخت جامع متغیرها و ماهیت آن­ها یکی از مسائل مهم در پدافند غیرعامل است چراکه ماهیت و رفتار متغیرها در منشأ تهدیدات، پیچیده و متنوع است. وقایع و اتفاقات اخیر در کشور و منطقه با تأکید بر تهدیدات مردم محور و ناآرامی­های اجتماعی، بیانگر ماهیت بیش‌ازپیش پویا، غامض و درمواردی غیرقابل پیش‌بینی طیف وسیعی از تهدیدات است (Mashhadi, 2016). به نظر می­رسد باگذشت زمان و وقوع تحولات در حوزه­های مختلف، تعریف، نقش و رفتار متغیرها از طرفی و تأثیر متقابل آن‌ها از طرف دیگر، حل معادلات در پدافند غیرعامل را دشوارتر کرده است. با مروری بر وقایع سال­های اخیر در کشور در حوزۀ پدافند غیرعامل که به­طور گسترده در رسانه­ها منعکس گردید، می­توان نمونه­هایی از رفتار پیچیده، متغیرهای نوظهور و اثرات متقابل متغیرهای مؤثر را در پدافند غیرعامل ردیابی نمود.

در فرآیند انجام پژوهش به دلیل جهت­گیری کاربردی، ازنظر كارشناساني استفاده شد که مضاف بر تحصیلات و سوابق پژوهشی، از تجربۀ عملی انجام پروژه­های کاربردی پدافند غیرعامل نیز برخوردار باشند از این­رو به دلیل تجربه و شناخت کافی کارشناسان جامعۀ آماری، نیازی به استفاده از روش میک­مک فازی نبود چراکه امکان تصمیم­گیری قطعی برای نمره­دهی در ماتریس وجود داشت و به همین دلیل نیز وضعیت p (تأثیر محتمل) از فرآیند نمره­دهی حذف شد.

سؤالات این تحقیق عبارت است از: با رویکرد جامع­نگری، چه متغیرهایی در پدافند غیرعامل مؤثر است؟ و با استفاده از مدل تحلیلی میک­مک چه ارتباطی بین این متغیرها درخصوص تأثیرگذاری و تأثیرپذیری در نسبت با سیستم قابل استخراج است؟ هدف از این پژوهش، شناخت متغیرهای پدافند غیرعامل در مقیاس کلان و ماهیت آن­ها درخصوص تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری است. شناخت ماهیت تأثیرگذاری/تأثیرپذیری متغیرها ابزار ارزشمندی برای پیش­بینی تهدیدات و مدیریت کارآمد بحران­ها و کنترل پایدار سیستم در حوزۀ علم پدافندغیرعامل است. این پژوهش و نتایج آن بر رویکرد ژرف­نگری، ریشه­یابی و علت­کاوی مسائل تأکید بیشتری دارد از این­رو، نوآوری، موضوع محوری پژوهش حاضر نیست.

 پیشینۀ مطالعات انجام­شده توسط محققین داخلی و خارجی درزمینۀ موضوع مورد مطالعه

درزمینۀ موضوع پژوهش، تحقیقات زیادی در داخل و خارج از کشور انجام شده و ازجمله روش تحلیل اثرات متقابل1و روش تحلیل ساختاری2 در دهه­های اخیر در پژوهش­های گسترده­ای مورداستفاده قرارگرفته است. اخیراً نیز روش میک­مک3 هم در مباحث مربوط به آینده­نگاری و هم در مبحث شناخت متغیرهای اصلی در پژوهش­ها مورد استفاده بوده که بخشی از پژوهش­های انجام‌شده در این خصوص، در جدول 1 ارائه شده­است.

 

 

جدول 1. پیشینۀ پژوهش

Table1. Research background

محقق/ محققان

سال

­ محتوای پژوهش و نتایج پژوهش

صدیقی و همکاران

1397

در پژوهشی باهدف شناسایی و تحلیل متغیرهای کلیدی آمایش منطقه­ای و در مدل تحلیل ساختاری در نرم­افزار میک­مک بررسی و سنجش شدند. در نتایج به­دست آمده از این پژوهش، از میان 77 عامل مؤثر، پس از غربالگری تعداد 22 عامل انتخاب و روابط میان آن­ها بر مبنای نظام تأثیرگذاری/تأثیرپذیری تشریح شد.

جعفری­زاده­و حمزه

1398

در این پژوهش، مؤلفه­سازی پدافند غیرعامل شهری در مقابله با تهدیدات آینده در محدودۀ تهدیدات نظامی و به روش مصاحبه عمیق و خبرگی و تنظیم پرسشنامه انجام و مؤلفه‌ها در سه سطح دسته­بندی و ارائه شده­است.

نجفی و همکاران

1399

 پژوهشی باهدف تبیین مهم‌ترین نیروهای پیشران تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران، با استفاده از نظر خبرگان انجام دادند. در نتایج به­دست آمده از این پژوهش، از میان 141 متغیر پس از غربالگری، تعداد 53 متغیر انتخاب و در نرم­افزار میک­مک تحلیل شده­است.

پیری و همکاران

 

1399

پژوهشی با عنوان اولویت­بندی توجه به شاخص­های حس مکان در پهنه فرهنگی گردشگری جماران، به کمک پرسشنامه و روش دلفی، غربالگری و درنهایت به کمک نرم­افزار میک­مک، انجام دادند. در نتایج به­دست آمده از این پژوهش، شاخص­های مستخرج از منابع کتابخانه­ای با اولویت­بندی ماهیت تأثیرگذاری/ تأثیرپذیری ارائه شده­است.

امین­نیری و سایرین

1400

در پژوهشی شاخص های طراحی و مکان یابی فضاهای شهری دوستانه را ﺑﺎ ﺭﻭﻳﮑﺮﺩ ﭘﺪﺍﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﻣﻞ تبیین کردند. در این تحقیق اطلاعات از روش کتابخانه­ای- میدانی گردآوری شده و برمبنای آن، شش شاخص تعریف و به روش AHP وزن­دهی شده­اند.

 

آیاتی­فرد و همکاران

1401

متغیرهای پدافندغیرعامل را در محدودۀ تهدیدات مردم محور بر مبنای اطلاعات گردآوری شده از مصاحبه با کارشناسان و منابع کتابخانه­ای و تحلیل سلسله مراتبی بررسی و بر اساس سلسله‌مراتب اهمیت، ارائه کردند.

        پژوهش­های خارجی

Kronfeld, M. J.

2018

در پایان­نامه دکتری با عنوان "تعریف و اولویت‌بندی تهدیدها در دوران پس از جنگ سرد و تحول سیاست امنیت ملی آمریکا"، با روش تحقیق ترکیبی، پنج متغیر اصلی مؤثر بر امنیت ملی آمریکا را بررسی کرده است.

Kaur, B., Ahuja, L., & Kumar

2021

از مدل میک­مک و تحلیل ساختاری- تفسیری برای شناخت متغیرهای مؤثر در جرم­های ضد زنان استفاده کردند.

Source: Authors, 2021

 

مضاف بر پژوهش­های ارائه‌شده در جدول 1، پیرو مرور پژوهش­های داخلی انجام‌شده توسط نگارندگان، تمرکز بر محدوده­های خاص (جغرافیا، منطقه یا موضوعی) و استفاده از مدل­های محدود برای تحلیل، ویژگی بسیاری از پژوهش­ها در حوزۀ پدافند غیرعامل است. بررسی پژوهش­ها در زمینه­های مشترک ازجمله تاب­آوری و امنیت و یا غیرمشترک همچون گردشگری گویای آن است که روش تحلیل اثرات متقابل به کمک نرم­افزار میک­مک، توانایی استخراج معیارهای کلان مؤثر و تشریح روابط میان آن‌ها را درخصوص تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری دارد. ازاین‌رو پژوهش حاضر تلاش دارد از طرفی با جامع­نگری به متغیرهای کلان مؤثر در نظام پدافندغیرعامل و از طرفی دیگر، انتخاب مدل تحلیل متفاوت و معتبر، خلأهای پژوهشی موجود را پوشش دهد.

 

 

 

 

 

مواد و روش­ها

روش تحقیق

پژوهش حاضر، ازلحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی است که با رویکرد توأمان کیفی و کمّی به پژوهش پیرامون متغیرهای مؤثر بر پدافند غیرعامل می­پردازد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش به‌صورت مطالعات کتابخانه­ای، مصاحبه و توزیع پرسشنامه (محدود) بین خبرگان بوده است. پرسشنامه پس از تدوین اولیه متغیرها (مستخرج از متون) و انجام مصاحبه با صاحب­نظران (تدوین اولیۀ فرضیه­ها- آزمون مقدمانی) تهیه‌شده و ابزاری برای سنجش فرضیه­ها و تدوین معیارها و شامل دو بخش: پرسش­های باز و پرسش­های بستۀ گزینه­ای بوده است. نمونه­گیری در فرآیند انجام این پژوهش در دو مرحله انجام شد: در ابتدا پس از انجام مطالعات کتابخانه­ای و نیاز به انجام مصاحبه به‌منظور استخراج فرضیه­ها (متغیرهای اولیه)، پس‌ازآن در مرحله سنجش فرضیه­ها (جدول نهایی متغیرها و امتیازدهی در نرم­افزار). جامعۀ آماری برای هر دو مرحلۀ نمونه­گیری، متشکل از متخصصان مبحث پدافند غیر­عامل در داخل کشور است. برای هردو مرحله، از روش نمونه­گیری غیر تصادفی (هدفمند) به روش گلوله برفی استفاده شده­است. لذا پرسشنامه­ای به‌صورت فایل اکسل در اختیار 15 نفر از متخصصین قرار داده‌شده و به‌منظور برآورد تحلیل اثرات، میزان ارتباط میان معیارها مطابق روش کار در نرم‌افزار MICMAC مورداستفاده قرار گرفت.  در شکل 1 مدل مفهومی پژوهش ارائه شده­است.

img0 

شکل 1. مدل مفهومی پژوهش

Fig.1. Research Conceptual Model

Source: Authors, 2021

روش کار

روش تحلیل اثرات متقابل4 توسط تئودور گوردن5 و اولاف هلمر6 درسال 1966 توسعه داده‌شد (Gordon, 2008). این مدل امکان ساختار نوینی از تحلیل را برای حمایت از تصمیم­گیری فراهم می­کند. مدل تحلیل اثرات متقابل، تکنیکی است برای ساختن سیستمی سازگار از احتمالات بر اساس نظر کارشناسان که این احتمالات درنتیجۀ مجموعه­ای از رویدادهای وابسته شکل­می­گیرد (Ishikawa & et all, 1980: 280). امروزه این مدل امکان ساختار نوینی از تحلیل را برای حمایت از تصمیم­گیری فراهم می­کند، به دلیل انعطاف­پذیری (کاربرد مدل در دامنۀ بسیار متنوع از مسائل) و امکانات کامپیوتری توسعه­یافته برای ارزیابی احتمالات، این مدل به­طور گسترده در اشکال و فرآیندهای متفاوتی به کار می­رود (174:2017 (ziari et al.,.

تحلیل اثرات متقابل روشی برای قابلیت وقوع یک موضوع در یک مجموعۀ قابل پیش­بینی است. می­توان گفت که برخی از رخدادها احتمال وقوع رخدادهای دیگر را کمتر یا بیشتر می­کنند. حتی بسیاری از اتفاقات ظاهراً متفاوت و بی­ربط، رخدادهای فوق­العاده­ای را سبب می­شوند؛ زیرا آن‌ها رخدادهای دیگری را موجب می­شوند و رخدادهای جدید وقایع دیگری را به دنبال دارند. این ارتباط میان رخدادها را تأثیر متقابل می­نامند (Salmani et al., 2016). با این توضیحات و به دلیل تغییرات موجود در ماهیت تهدیدات (Passive Defense Organization of the country, 2019:6)، تحلیل آثار متقابل، روشی مناسب برای درک روابط پیچیدۀ میان متغیرهای مؤثر در پدافند غیرعامل است. وقوع بسیاری از تهدیدات متأثر از وقوع رویدادهایی است که ممکن است در تحلیل­های اولیه و یا قضاوت­های سطحی، علی­الظاهر ربطی به علم پدافند غیرعامل نداشته باشند. در اين روش ابتدا عوامل مؤثر و اساسي يك مجموعه شناسايي، سپس با تشكيل يك ماتريس، روابط بين اين عوامل تحليل می‌شود. طبیعتاً انتخاب متغیرها در این روش بسیار بااهمیت است زیرا که متغیرهای منتخب، نتیجۀ کل فرآیند را تحت تأثیر قرار می­دهد.

روش تحلیل ساختاری، شکلی دیگر از تحلیل آثار متقابل است که با نرم­افزار MIC MAC انجام می­شود. این روش به دنبال مشخص کردن متغیرهای کلیدی (آشکار یا پنهان) به‌منظور دریافت نظر مشارکت­کنندگان و ذی­نفعان دربارۀ جوانب و رفتارهای پیچیده و پیش­بینی ناپذیر یک سیستم است. توانایی این مدل در شناسایی روابط بین متغیرها و درنهایت شناسایی متغیرهای کلیدی در تکامل سیستم است (177:2017 (ziari et al.,. نرم­افزار MIC MAC برای سهولت تحلیل ساختاری طراحی شده­است که مخفف فرانسوی «ماتریس ضرایب تحلیل اثر متقاطع برای طبقه­بندی7» است.(Godet and Gerber, 2006:185)  در­ روش ميك مك، براي انجام مراحل پژوهش، نخست فهرستي از متغيرهاي كليدي فراهم مي­آيد كه می‌تواند برآمده از نظرات خبرگان يا منابع ديگر باشد. سپس متناسب با تعداد متغيرهاي كليدي، خانه‌های ماتريسي n×n از متغيرهاي تأثيرگذار امتيازدهي می‌شود (Talebian et al., 2017). این نرم­افزار درنهایت متغیرهای کلیدی را استخراج و رتبه­بندی کرده و نسبت آن‌ها را با سیستم مشخص می‌کند.

تأثیر ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ و شاخص‌ها ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺪاد ﮔﺮوه­ﻫﺎى ارﺗﺒﺎﻃﻲ در ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تشکیل‌شده، ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ اﺳﺖ. ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻳﺎ ﺷﺎﺧﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودى از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻳﺎ شاخص‌ها تأثیر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد، تأثیرگذاری اﻧﺪﻛﻲ ﻧﻴﺰ در ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ دارد. به‌این‌ترتیب، تأثیرپذیری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻳﺎ ﺷﺎﺧﺺ را ﻧﻴﺰ می‌توان ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺘﻮن ﻣﺮﺑﻮط در ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﺮرﺳﻲ­ﻛﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﻣﺠﻤﻮع ﻋﺪدﻫﺎى ﻫﺮ ﺳﻄﺮ نشان‌دهنده تأثیرگذاری ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻳﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺮﺑﻮط و ﻣﺠﻤﻮع ﻋﺪدﻫﺎى ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﻧﻤﻮدار تأثیرپذیری آن اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه آن‌ها را می‌توان ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ آن‌ها در ﻳﻚ ﻧﻤﻮدار ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﻮر ﻣﺨﺘﺼﺎت (تأثیرگذاری در محور عمودی- تأثیرپذیری در محور افقی) ﻧﻤﺎﻳﺶ داد (Zali&, Mansouri, 2017).

 

 

ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ و شاخص‌ها

نخستین گام در تحلیل اثرات متقابل تعریف و دسته­بندی متغیرهاست. به دلیل ماهیت کلان متغیرها، این کار بخش مهمی از فرآیند انجام پژوهش حاضر است. انتخاب، دسته­بندی، ادغام و یا حذف یک متغیر به­طور مستقیم بر نتایج تحقیق تأثیر دارد و در صورت وجود کاستی و یا نقص در این مرحله، پژوهش از دستیابی به اهداف موردنظر ناکام خواهد بود؛ بنابراین ضرورت، فرآیند تعریف متغیرها در مراحلی به شرح ذیل صورت گرفت:

در مرحلۀ اول بر اساس منابع اسنادی، فهرست اولیه متغیرها تهیه شد و به‌موازات، بر اساس روش دلفی و فراوانی تجمعی، لیست مجزایی از متغیرها تهیه گردید. این عمل به این دلیل انجام شد که از تعدادی از صاحب‌نظران در حوزۀ پدافند، منابع مکتوب در دسترس نیست و حال‌آنکه این افراد به دلایلی ازجمله سوابق حضور در جبهه، تجارب پیشین، نوع فعالیت حرفه­ای و غیره، افرادی صاحب‌نظراند. در این مرحله از پژوهش، مرور مطالعات گذشته و مرتبط با موضوع، آن چنانکه بخشی از این منابع در جدول 2 قابل مشاهده است، نقش مهمی در جمع­آوری لیست اولیۀ متغیرها برعهده داشت. در مرحلۀ دوم (غربالگری) به روش مصاحبۀ عمیق و با مقابلۀ دو لیست ذکر­شده، فهرست واحدی از متغیرها به دست آمد و به‌صورت فهرست پرسش­نامه­ای مکتوب و نیمه­باز در اختیار کارشناسان و صاحب‌نظران قرار گرفت. پس از جمع­بندی پرسش­نامه اخیر، جدول 2 به‌عنوان فهرست نهایی متغیرها در دسته­بندی سه­گانه شامل گروه (معیارهای کلان)، معیارها و ریزمعیارها تعریف گردید. در مرحلۀ آخر پنل خبرگی جهت شناسایی تأثیرات متقابل متغیرها و امتیازدهی مطابق روش میک­مک تشکیل و نتایج وارد نرم­افزار میک­مک شد. به دلیل تجربه و شناخت کافی کارشناسان پنل خبرگی، نیازی به استفاده از میک­مک فازی نبود چراکه امکان تصمیم­گیری قطعی برای نمره­دهی در ماتریس وجود داشت و به همین دلیل نیز وضعیت p (تأثیر محتمل) از فرآیند نمره­دهی حذف شد و تأثیرات متغیرها بر اساس امتیازات از صفر (بدون تأثیر) تا 3 (تأثیر شدید) انجام شد.

جدول 2. فهرست متغیرهای مؤثر بر پدافند غیرعامل

Table2. List of variables affecting passive defense

 

منابع

ریزمعیارها

معیارها

گروه (معیار کلان)

Buzan, 2019; Nye, 2011;Burton, & White, 1999.

 

 

رهبری صلح‌آمیز- نظام قدرت- احزاب- نظام سیاسی

سیاست داخلی

سیاسی

کشورهای هم‌جوار، همسو، غیرهمسو

سیاست خارجی

شوراها- مدیریت شهری- مشارکت

دیپلماسی شهری

ثبات ساختار- پایداری حکومت- عدم خشونت سیاسی

ثبات سياسي

آزادی سیاسی- مشارکت سیاسی- مقبولیت اجتماعی

مشروعيت سياسي

نفوذ سیاسی- ایدئولوژی

اقتدار سياسي

 

Buzan, 2019; Asgharian Jedi,2007

موقعیت جغرافیایی- کشورهای هم‌جوار

جغرافیای سیاسی

جغرافیا

ناهمواری‌ها- بیابان- دریا- اقلیم

جغرافیای طبیعی

Coaffee, 2009; Pakzad & Bozorg, 2016.

جمعیت- نرخ رشد- ازدواج- طلاق- مهاجرت

معیارهای کمّی

 اجتماعي

سرمایه اجتماعی- اعتماد اجتماعی- مشارکت اجتماعی

معیارهای کیفی

Nye,2011; Asgharian Jedi,2007

میزان تسلیحات – توانمندی تسلیحات

تسليحات نظامي

نظامی- امنیتی

تعداد نیرو- توانمندی نیروها

قواي نظامي

میزان تجهیزات – توانمندی

تجهیزات امنيتي

تعداد نیرو- توانمندی نیروها

نيروي امنيتي

Hart, 2007; Ziari, 2016.

اقتدار- سلامت - قانون‌گرایی- عدالت

دستگاه قضا

نظام حقوقی

ساختار حقوقی قانون- انطباق با مقتضیات جامعه

قانون و مقررات

Nye, 2011; Catherine et al, 2017; Salmani et al, 2016.

سیاست رسانه‌ای- ارتباط با مخاطب

مدیریت رسانه

رسانه

صداوسیما- فضای مجازی- محیط

ابزار رسانه

آگاهی بخشی- اطلاع‌رسانی- تبلیغات

محتوای رسانه

محلی- ملی- جهانی- هدفمند

پوشش رسانه‌ای

Nye, 2011; Mankiw, 2020; Salmani et al, 2016.

سرمایه‌گذاری- اشتغال- تولید- تورم- تبادلات

رونق اقتصادي

اقتصادى

صنعتی

امنیت اشتغال- امنیت سرمایه‌گذاری

امنيت اقتصادي

تولید صنعتی- نرخ رشد صنعتی

تولید صنعتی

تجهیزات – کارخانه‌ها- شهرک­های صنعتی

تأسیسات- تجهيزات

‎Haines ,2000; Hashemifesharaki,2017.

 

سلامت -شفافیت- پاسخگویی- کارایی

بوروکراسي

نهادى

سازمان‌های مستقل- سازمان‌های نیمه‌مستقل

نهادهای مردمی

پیش‌بینی- پیشگیری- مدیریت بحران- بازسازی

مديريت بحران

انواع بیمه- پوشش بیمه­ای

بیمه

Mead,1953; Hart,2007; Asgharian Jedi,2007

راست‌گویی- امانت‌داری

ارزش‌های اخلاقي

فرهنگی

دین- مذهب- نژاد

ارزش‌های اعتقادي

تاریخ- اسطوره- زبان

ارزش‌های ملي

Nye, 2011; Asgharian Jedi, 2007; Ziari, 2016.

نرخ سواد- نرخ مطالعه- آگاهی

سواد

نظام علمی و آموزشی

نوآوری- مقالات- کتاب‌ها

توليد علمي

کیفیت آموزش- تعداد دانش آموزان

آموزش پرورش

کیفیت آموزش- تعداد دانشجویان

آموزش عالي

سخت‌افزار- نرم‌افزار

فناوري

 Haines, 2000; Ziari, 2016.

اتمسفر- زمین- آب‌ها

محیط‌زیست

محیط‌زیست

Turner, 2016; Ziari, 2016; Hosseni & kameli, 2015; Bently, 2019.

 

راه‌های زمینی-دریایی- هوایی- ریلی (داخلی- خارجی)

شبکه راه‌ها

تأسیسات

تلفن- اینترنت- موبایل

مخابرات ارتباطات

منابع آب- سدها- انتقال آب

آب

منابع انرژی- تولید انرژی- انتقال انرژی- ذخایر

انرژی

جمع‌آوری فاضلاب- تصفیه فاضلاب- دفع فاضلاب

فاضلاب

جمع‌آوری زباله- بازیافت زباله- دفع زباله

دفع زباله و پسماند

کمیت مسکن- کیفیت مسکن

مسکن

نظام سلامت- بهداشت محیط- تأسیسات و مراکز

بهداشت و درمان

Rapoport, 1982; Long, 1978; Mead, 1953; Pakzad & Bozorg, 2016.

مکان‌یابی- نظام منظر- نفوذپذیری- تراکم- ارتفاع- معابر

محیط کالبدی

محیط انسان‌ساخت

 

حس تعلق- دلبستگی به مکان- قلمرو- معنا بخشی

محیط روانی

Turner, 2016; Meiss,1990; Asgharian Jedi, 2007; Ziari, 2016; Hosseni & kameli, 2015.

نظام استقرار- ورودی - نظام همجواری- محوطه‌سازی

محوطه

ساختمان

نظام سازه- هندسه و فرم- مصالح- مرمت‌پذیری

کالبد ساختمان

Source: Authors, 2021

 

ﺷﺮح و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ و بحث

خروجي مدل تحليل اثرات متقابل، روابط بين متغيرها را نشان مي­دهد كه نرم‌افزار ميك­مك قابليت تبديل روابط به شكل­ها و نمودارهاى ويژه را داراست و با امكانات خود تحليل آسان روابط و ساختار سيستم را امكان­پذير مي­كند. به‌طورکلی، ماتريس­ها و نمودارهاى خروجي نرم­افزار دو نوع‌اند: ماتريس آثار مستقيم متغيرها و نمودارهاى مربوط به آن و ديگرى ماتريس روابط غير­مستقيم بين متغيرها و نمودارهاى مرتبط با آن (Zali&, Mansouri, 2017).

img0ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ در اﻳﻦ روش دریکی از موقعیت‌های تأثیرگذار، دووجهی شامل رﻳﺴﻚ و ﻫﺪف، تأثیرپذیر ﻳﺎ واﺑﺴﺘﻪ، ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﺎ مستثنا ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺴﺴﺘﻪ و اﻫﺮﻣﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و درنهایت ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎى ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﻗﺮار می‌گیرند (شکل 2).

شکل 2. شرح نمودار میک­مک

Fig.2. Description of the Mic-Mac diagram

Source: Rabbani, 2011

 

 

ﻫﺮ یک از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری در ﻣوقعیت ویژه­ای در ﻧﻤﻮدار ﻗﺮار می‌گیرند. ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ در ﻧﻤﻮدار ﺑﻪ ﺷﺮح جدول 3 است:

جدول 3. موقعیت متغیرها در نمودار

Table3. The position of the variables in the diagram

نقش متغیر

موقعیت در جدول

توضیحات

تأثیرگذار

شمال غربی

بحرانی‌ترین مؤلفه‌های سیستم‌اند، ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﺴﺘﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن‌هاست، توسط سيستم قابل‌کنترل نيستند زيرا خارج از سيستم قرار دارند.

دووجهی- ریسک

نزدیک ﺧﻂ ﻗﻄﺮى

از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺟﻬﺖ تبدیل‌شدن ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻛﻠﻴﺪى ﺳﻴﺴﺘﻢ برخوردارند

دووجهی- هدف

زﻳﺮ ﺧﻂ ﻗﻄﺮى

اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ، ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ تأثیرگذار ﺑﺎﺷﻨﺪ، تأثیرپذیرند، ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ از ﭘﻴﺶ تعیین‌شده‌ای را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ، نمایشگر اﻫﺪاف ﻣﻤﻜﻦ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

تأثیرپذیر

جنوب شرقی

تأثیرگذاری ﭘﺎﻳﻴﻦ و تأثیرپذیری ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ

مستقل- گسسته

ﺟﻨﻮب- نزدیک مبدأ

بی‌ارتباط با سایر متغیرها

مستقل- اهرمی ثانویه

ﺟﻨﻮب غرب- بالای خط قطری

تاحدی تأثیرگذار

تنظیمی

نزدیک ﻣﺮﻛﺰ ﺛﻘﻞ

می‌توانند به‌صورت اﻫﺮم ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ، اﻫﺪاف ﺿﻌﻴﻒ و ﻳﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎى رﻳﺴﻚ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ

Source: Rabbani,2011

 

 

 

تحليل تأثیرات متقابل معیارها

در اين بخش، معیارهای استخراج‌شده به روش تحليل اثرات متقابل در محيط ميك­مك بررسي و تحليل شده است. بدين منظور از ماتريسي به ابعاد 49×49 با متغیرهای تشریح­شده در جدول 2 استفاده شد تا وضعيت هر يك از آن‌ها به شرح ذیل در سيستم مشخص گردد:

ماتريس تأثیرات مستقيم

در ابتدا ماتريس تأثیرات مستقيم (MDI) براساس فراوانی تجمعی تشكيل­شد تا بتوان نتايج حاصل از تأثیرات متقابل، نمودارها و نقشه‌های گرافيكي مرتبط با آن را به دست آورد. تحليل اوليه داده­هاى ماتريس و تأثیرات متقابل نشان‌دهندۀ آن است كه با توجه به ابعاد ماتريس، درمجموع 2401 گزينه براى ماتريس وجود دارد كه از اين تعداد، 593 خانه ماتريس صفر بوده، يعني عوامل بر همديگر تأثیر نداشته يا از همديگر تأثیر نپذيرفته­اند كه اين تعداد 7/24% كل حجم ماتريس را به خود اختصاص داده است. از طرف ديگر، 834 خانه عدد يك، 799 خانه عدد دو و 175 خانه ماتريس عدد سه مي­باشد كه درمجموع شامل 1808 خانه از خانه­هاى ماتريس را به خود اختصاص داده­اند. درجه پرشدگي ماتريس 3/75% است كه حاكي از آن است كه بيش از ٧٥% از عوامل انتخاب­شده بر همديگر تأثیر یک­طرفه یا متقابل داشته­اند. (جدول 4).

جدول 4. تأثیرات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ و شاخص‌ها ﺑﺮ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ

Table4. Direct effects of variables and indicators on each other

درصد تأثیرات

جمع

تأثیرات

تأثیر محتمل

p

تأثیر قوى (٣)

تأثیر ميانه (٢)

تأثیر ضعيف (١)

بدون تأثیر (٠)

تعداد تكرار

ابعاد ماتريس

30/75%

1701

0

196

763

742

700

٢

49 * 49

Source: Authors, 2021

 

جدول 5. نتایج ماتریس تأثیرات مستقیم

Table5. Direct effects matrix results

تأثیرپذیری گروه

تأثیرپذیری

تأثیرگذاری گروه

تأثیرگذاری

معیارها

 

گروه (معیار کلان)

349

34

422

106

سیاست داخلی

1

سیاسی

50

50

سیاست خارجی

2

58

61

دیپلماسی شهری

3

68

73

ثبات سياسي

4

66

55

مشروعيت سياسي

5

73

77

اقتدار سياسي

6

273

80

372

88

رونق اقتصادي

7

اقتصادى

صنعتی

77

85

امنيت اقتصادي

8

78

82

تولید صنعتي

9

38

72

تأسیسات- تجهيزات

10

61

55

112

67

جغرافیای سیاسی

11

جغرافیا

6

45

جغرافیای طبیعی

12

155

54

129

62

معیارهای کمّی

13

اجتماعي

101

67

معیارهای کیفی

14

197

42

124

24

تسليحات نظامي

15

نظامی- امنیتی

52

17

قواي نظامي

16

45

39

تجهیزات امنيتي

17

58

44

نيروي امنيتي

18

77

44

135

46

دستگاه قضا

19

نظام حقوقی

33

89

قانون و مقررات

20

183

40

272

62

مدیریت رسانه

21

رسانه

46

94

ابزار رسانه

22

48

60

محتوای رسانه

23

49

56

پوشش رسانه‌ای

24

261

59

229

50

بوروکراسي

25

نهادى

87

58

مديريت بحران

26

76

84

نهادهای مردمی

27

39

37

بیمه

28

122

50

180

68

ارزش‌های اخلاقي

29

فرهنگی

42

59

ارزش‌های اعتقادي

30

30

53

ارزش‌های ملي

31

332

68

379

83

سواد

32

نظام علمی و آموزشی

72

74

توليد علمي

33

72

77

آموزش پرورش

34

70

82

آموزش عالي

35

69

81

فناوري

36

351

43

421

47

شبکه راه‌ها

37

تأسیسات

51

78

مخابرات ارتباطات

38

81

49

آب

39

80

76

انرژی

40

77

34

فاضلاب

41

75

41

دفع زباله پسماند

42

50

70

مسکن

43

55

26

بهداشت و درمان

44

82

79

21

21

محیط‌زیست

45

محیط‌زیست

161

65

126

27

محیط کالبدی

46

محیط انسان‌ساخت

96

46

محیط روانی

47

75

33

16

11

محوطه

48

ساختمان

42

5

کالبد ساختمان

49

Source: Authors, 2021

 

 

 

 

بر اساس نتايج تحليلي اين ماتريس، تأثیرگذاری معیارهای کلان «سیاسی، اقتصادی- صنعتی، جغرافیا، نظام حقوقی، رسانه، فرهنگی، نظام علمی- آموزشی و تأسیسات» بيشتر از تأثیرپذیری آن­هاست و در میان این متغیرها، معیار کلان «جغرافیا» بیشترین نسبت تأثیرگذاری به تأثیرپذیری را داراست و بر سيستم تأثیر زيادى مي­گذارد. متغيرهای «اجتماعی، نظامی- امنیتی، نهادی، زیست‌محیطی، محیط انسان­ساخت و ساختمان» وضعيتي متفاوت دارند، بدين معنا كه تأثیرگذاری آن كمتر از تأثیرپذیری آن­هاست و در بین این متغیرها، معیار کلان «ساختمان» کمترین نسبت تأثیرگذاری را داراست. همچنین در بين معیارهای مورد سنجش، بیشترین تأثیرگذاری مربوط به «سیاست داخلی»، کمترین تأثیرگذاری مربوط به «کالبد ساختمان»، بیشترین تأثیرپذیری مربوط به «معیارهای کیفی اجتماعی» و کمترین تأثیرپذیری مربوط به «جغرافیای طبیعی» است. درمجموع، امتیاز معیارهای تأثیرگذار به میزان 07/1 از معیارهای تأثیرپذیر بیشتر است (جدول 4). شکل3 ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ را در ﺗﺤﻠﻴﻞ تأثیرات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺸﺎن می‌دهد.

D:\نقش غدیر\پدافند غیر عامل\رساله\مقاله\شناسایی پیشرانهای موثر در پدافند غیرعامل\check\ویرایش2- داوران\تصاویر میک مک\ویرایش\m1e5.jpg 

شکل 3. ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ شاخص‌ها و ﺟﺎﻳﮕﺎه آن‌ها در ﻣﺤﻮر تأثیرگذاری (محور عمودی)- تأثیرپذیری (محور افقی) ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ

Fig.3. Scattering of indicators and their position in the axis of influence (vertical axis) - dependence (horizontal axis) of the matrix of direct effects

Source: Authors, 2021

 

 

بر اساس ﻣﻮاردى ﻛﻪ پیش‌تر اﺷﺎره ﺷﺪ، می‌توان وﺿﻌﻴﺖ معیارها را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ آن‌ها در ﺷﻜﻞ 2 ﺗﺸﺨﻴﺺ داد.

جدول 6. نقش معیارها در ماتریس تأثیرات مستقیم

Table6. The role of criteria in the matrix of direct effects

نقش معیار

عنوان معیارها

تأثیرگذار

سیاست: سیاست داخلی. تأسیسات: مخابرات و ارتباطات. رسانه: ابزار رسانه،، مدیریت رسانه. اقتصادی- صنعتی: تأسیسات و تجهیزات. فرهنگی: ارزش‌های اخلاقی، ارزش‌های اعتقادی، نظام حقوقی: قانون، جغرافیا: جغرافیای طبیعی.

دووجهی- ریسک

سیاسی: ثبات سیاسی، اقتدار سیاسی، اقتصادی- صنعتی: رونق اقتصادی، امنیت اقتصادی، رونق صنعتی. جغرافیا: جغرافیای سیاسی. نظام علمی و آموزشی: سواد، تولید علم، آموزش عالی، آموزش‌وپرورش، فناوری. تأسیسات: انرژی، مسکن.

دووجهی- هدف

 نهادی: مدیریت بحران. اجتماعی: معیارهای کیفی اجتماعی.

تأثیرپذیر

سیاسی: مشروعیت سیاسی. تأسیسات: آب، فاضلاب، دفع زباله. محیط‌زیست. نظامی- امنیتی: نیروی امنیتی. محیط انسان­ساخت: محیط روانی، محیط کالبدی.

مستقل- گسسته

نظامی- امنیتی: تسلیحات نظامی، قوای نظامی، تجهیزات امنیتی. ساختمان: محوطه، ساختار کالبدی. نهادی: بیمه.

مستقل- اهرمی ثانویه

نظام حقوقی: دستگاه قضا. فرهنگی: ارزش‌های ملی. تأسیسات: شبکه راه‌ها.

تنظیمی

سیاست: سیاست خارجی. دیپلماسی شهری. رسانه: محتوای رسانه، پوشش رسانه. نهادی: بوروکراسی. اجتماعی: معیارهای کمی اجتماعی.

Source: Authors, 2021

ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ از معیارهاى موردمطالعه در شکل4 ﻧﺸﺎن داده‌شده است. در اﻳﻦ شکل تأثیرات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ معیارها ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ معیارهاى ﺳﻴﺴﺘﻢ مشخص‌شده است. به‌منظور خوانایی نمودار، از میان ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ تأثیرگذاری معیارها شامل ضعیف‌ترین تأثیرات، تأثیرات ﺿﻌﻴﻒ، تأثیرات ﻣﻴﺎﻧﻪ، تأثیرات ﻗﻮى و قوی‌ترین تأثیرات که قابل‌استخراج از نرم­افزار است، تنها مورد اخیر (قوی‌ترین تأثیرات) نمایش داده‌شده است.

D:\نقش غدیر\پدافند غیر عامل\رساله\مقاله\شناسایی پیشرانهای موثر در پدافند غیرعامل\check\تصاویر میک مک\m2.jpg 

شکل 4. تأثیرات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻴﻦ شاخص‌ها و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ آن‌ها

Fig.4. Direct effects between indicators and relationships between them

Source: Authors, 2021

ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ

در ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ، ﻫﺮ ﻳﻚ از شاخص‌ها ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم­اﻓﺰار ﺑﻪ توان‌های ٢، ٣، ٤، ٥ و ... رﺳﺎﻧﺪه و ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس، تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ شاخص‌ها ﺳﻨﺠﻴﺪه می‌شود. ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﺎﻛﻲ از اﺧﺘﻼف قابل‌توجه دو معیار کلان «جغرافیا» و ﺳﭙﺲ «نظام حقوقی» در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ سایر معیارهای کلان به ترتیب در ﻣﻴﺰان تأثیرگذاری و میزان تأثیرپذیری اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان تأثیر ﺑﺎﻻی اﻳﻦ دو معیار کلان ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ است. دراین‌بین شاخصه­های «سیاست داخلی، ابزار رسانه، سواد، امنیت و رونق اقتصادی»، ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ تأثیرگذارترین شاخص‌ها و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى «معیارهای کیفی اجتماعی و محیط روانی» تأثیرپذیرترین شاخص‌ها در ﺳﻴﺴﺘﻢ هستند (ﺟﺪول 7). شکل 5 ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ را در ﺗﺤﻠﻴﻞ تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺸﺎن می‌دهد.

 

 

 

جدول 7. نتایج ماتریس تأثیرات غیرمستقیم

Table7. Results of the indirect effects matrix



تأثیرپذیری گروه

تأثیرپذیری

تأثیرگذاری گروه

تأثیرگذاری

معیارها

 

گروه

1259638

118349

1533517

372092

سیاست داخلی

1

سیاسی

179844

194941

سیاست خارجی

2

206504

210837

دیپلماسی شهری

3

247775

267436

ثبات سياسي

4

243337

215567

مشروعيت سياسي

5

263829

272644

اقتدار سياسي

6

986235

288881

1107251

302014

رونق اقتصادي

7

اقتصادى

صنعتی

270881

298140

امنيت اقتصادي

8

281469

268630

تولید صنعتي

9

145004

238467

تأسیسات- تجهيزات

10

226480

199357

396894

240400

جغرافیای سیاسی

11

جغرافیا

27123

156469

جغرافیای طبیعی

12

546946

197540

447323

206226

معیارهای کمّی

13

اجتماعي

346406

241097

معیارهای کیفی

14

694928

156153

412368

83165

تسليحات نظامي

15

نظامی- امنیتی

174369

66325

قواي نظامي

16

167211

121501

تجهیزات امنيتي

17

197195

141377

نيروي امنيتي

18

300232

156583

464898

174893

دستگاه قضا

19

نظام حقوقی

118792

312119

قانون و مقررات

20

666007

143938

997439

238618

مدیریت رسانه

21

رسانه

172909

338153

ابزار رسانه

22

172210

213246

محتوای رسانه

23

176950

207422

پوشش رسانه‌ای

24

910884

209957

832148

177062

بوروکراسي

25

نهادى

296466

211460

مديريت بحران

26

266367

301422

نهادهای مردمی

27

138094

142204

بیمه

28

442543

179077

631237

246933

ارزش‌های اخلاقي

29

فرهنگی

152880

204884

ارزش‌های اعتقادي

30

110586

179420

ارزش‌های ملي

31

1342779

236616

1405835

302933

سواد

32

نظام علمی و آموزشی

251744

251690

توليد علمي

33

250015

276875

آموزش پرورش

34

243930

293657

آموزش عالي

35

249888

280680

فناوري

36

1794405

154752

1478291

182248

شبکه راه‌ها

37

تأسیسات

180310

284558

مخابرات ارتباطات

38

275856

173346

آب

39

271450

265517

انرژی

40

272243

101415

فاضلاب

41

267608

130657

دفع زباله پسماند

42

178518

241819

مسکن

43

193968

98731

بهداشت و درمان

44

281118

281118

80521

80521

محیط‌زیست

45

محیط‌زیست

568886

230298

285517

96994

محیط کالبدی

46

محیط انسان‌ساخت

 

338588

188523

محیط روانی

47

272480

115727

62765

45009

محوطه

48

ساختمان

156753

17756

کالبد ساختمان

49

Source: Authors, 2021

D:\نقش غدیر\پدافند غیر عامل\رساله\مقاله\شناسایی پیشرانهای موثر در پدافند غیرعامل\check\ویرایش2- داوران\تصاویر میک مک\ویرایش\m3 e4.jpg 

شکل5. ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ شاخص‌ها و ﺟﺎﻳﮕﺎه آن‌ها در ﻣﺤﻮر تأثیرگذاری (محور عمودی)- تأثیرپذیری (محور افقی) ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ

Fig.5. Scattering of indicators and their position in the axis of influence (vertical axis) - dependence (horizontal axis) of the matrix of indirect effects

Source: Authors, 2021

بر اساس شکل 5 وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از شاخص‌ها ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ آن‌ها در ﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﺷﺮح جدول ذﻳﻞ می‌باشد:

جدول 8. نقش معیارها در ماتریس تأثیرات غیرمستقیم

Table8. The role of criteria in the matrix of indirect effects

نقش معیار

عنوان معیارها

تأثیرگذار

سیاست: سیاست داخلی. جغرافیا: جغرافیای طبیعی. تأسیسات: مخابرات و ارتباطات. رسانه: ابزار رسانه،، مدیریت رسانه، اقتصادی- صنعتی: تأسیسات و تجهیزات. فرهنگی: ارزش‌های اخلاقی، ارزش‌های اعتقادی. نظام حقوقی: قانون.

دووجهی- ریسک

سیاسی: ثبات سیاسی، اقتدار سیاسی. اقتصادی- صنعتی: رونق اقتصادی، امنیت اقتصادی، رونق صنعتی. جغرافیا: جغرافیای سیاسی. نظام علمی و آموزشی: سواد، تولید علم، آموزش عالی، آموزش‌وپرورش، فناوری. تأسیسات: انرژی، مسکن.

دووجهی- هدف

سیاسی: مشروعیت سیاسی. نهادی: مدیریت بحران. اجتماعی: معیارهای کیفی اجتماعی.

تأثیرپذیر

تأسیسات: آب، فاضلاب، دفع زباله. محیط‌زیست. نظامی- امنیتی: نیروی امنیتی. نهادی: بوروکراسی. محیط انسان­ساخت: محیط روانی، محیط کالبدی.

مستقل- گسسته

نظامی- امنیتی: تسلیحات نظامی، قوای نظامی، تجهیزات امنیتی. ساختمان: محوطه، ساختار کالبدی. نهادی: بیمه.

مستقل- اهرمی ثانویه

نظام حقوقی: دستگاه قضا. فرهنگی: ارزش‌های ملی. تأسیسات: شبکه راه‌ها.

تنظیمی

سیاست: سیاست خارجی. دیپلماسی شهری. رسانه: محتوای رسانه، پوشش رسانه. اجتماعی: معیارهای کمّی اجتماعی.

Source: Authors, 2021

در ﺷﻜﻞ (6) تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ شاخص‌ها ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى ﺳﻴﺴﺘﻢ مشخص‌شده اﺳﺖ. ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ تأثیرگذاری شاخص‌ها به‌صورت ضعیف‌ترین تأثیرات، تأثیرات ﺿﻌﻴﻒ، تأثیرات ﻣﻴﺎﻧﻪ، تأثیرات ﻗﻮى و قوی‌ترین تأثیرات قابل‌ارائه است که در این نمودار به‌منظور خوانایی، سه مورد اخیر (تأثیرات ﻣﻴﺎﻧﻪ، تأثیرات ﻗﻮى و قوی‌ترین تأثیرات) نمایش داده‌شده است.

D:\نقش غدیر\پدافند غیر عامل\رساله\مقاله\شناسایی پیشرانهای موثر در پدافند غیرعامل\check\تصاویر میک مک\m4.jpg 

شکل 6. ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺷﺎﺧﺺ­ﻫﺎ و ﺟﺎﻳﮕﺎه آن‌ها در ﻣﺤﻮر تأثیرگذاری (محور عمودی)- تأثیرپذیری (محور افقی) ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ

Fig.6. Scattering of indicators and their position in the axis of influence (vertical axis) - dependence (horizontal axis) of the matrix of indirect effects

Source: Authors, 2021

بحثی پیرامون جایگاه متغیرها در جداول 6 و 8

قرار­گیری متغیرهایی همچون جغرافیای طبیعی، سیاست داخلی، رسانه، اخلاق و قانون در بحرانی­ترین دسته از متغیرها، گویای وابستگی راهبردی پدافندغیرعامل به این دسته از متغیرهاست. این متغیرها به‌سادگی امکان دست‌کاری، تغییر و اصلاح ندارند و تغییر موقعیت آن‌ها در جدول یا غیرممکن است (جغرافیای طبیعی استقرار) و یا مستلزم صرف زمان بسیار و برنامه­های زیربنایی و زمان­بر (اخلاق، قانون). به عبارتی، درصورت اقتدار یک سامانه در این دسته از متغیرها، دفاع غیرنظامی نیز در موقعیت اطمینان­بخشی قرار­دارد و در­غیر این­صورت سامانه از آسیب­پذیری غیرقابل جبرانی برخوردار است. به‌عنوان مثال، در طول تاریخ، جغرافیای طبیعی در فرآیند مکان­یابی مجتمع­های زیستی، مؤلفۀ اساسی و امنیت­ساز در مواجهه با تهدیدات موضوع پدافندغیرعامل بوده­است.

اهمیت متغیرهای دو­وجهی- ریسک، در قدرت دفاع غیر­نظامی، یک پله کم­تر از ردیف اول جدول است. در این ردیف متغیرهایی همچون: ثبات سیاسی، رونق اقتصادی، جغرافیای سیاسی و سواد قرار دارند. این متغیرها نیز همچون متغیرهای تاثیر­گذارد (ردیف اول جدول) قابلیت دست‌کاری اندکی دارند و اصلاح یا تقویت آن­ها گرچه به اندازه متغیرهای تأثیرگذار بسیار سخت یا غیر­ممکن نیست اما همچنان مستلزم صرف زمان و برنامه­های بلندمدت است. بنابراین اقتدار یک کشور در این دسته از متغیرها نیز تأثیر راهبردی در سامانۀ دفاع غیرنظامی دارد.

متغیرهای دووجهی- هدف، نخستین دسته از متغیرهایی هستند که بعد تأثیرگذاری آن­ها در مقایسه با بعد تأثیرپذیری، تفاوت چندانی ندارد لذا به‌عنوان متغیرهای هدف برای مدیران و دست­اندرکاران سامانۀ دفاع غیرنظامی، حائز اهمیت­اند. متغیرهایی همچون مشروعیت سیاسی، مدیریت بحران و معیارهای کیفی اجتماعی از چنین خصیصه­هایی برخوردارند. اصلاح یا دست‌کاری این دسته از متغیرها در مقایسه با دودستۀ پیشین در جدول، امکان­پذیر­تر است، لذا امکان تقویت سامانۀ دفاع غیرنظامی با پایش این متغیرها وجود دارد. به‌عنوان مثال معیارهای کیفی اجتماعی می­تواند نقش مهمی در تقویت همبستگی ملی و دستیابی به هدف «افزایش بازدارندگی» ازمیان اهداف پنج‌گانۀ تعریف­شده در پدافندغیرعامل داشته­باشد.

ردیف متغیرهای تأثیرپذیر شامل متغیرهایی همچون محیط انسان­ساخت و بوروکراسی است و این متغیرها شدیداً تحت تأثیر سایر متغیرها قرار­دارند. به عبارتی هدف­گذاری مستقیم و تمرکز بر این دسته از متغیرها، نوعی سطحی‌نگری و معلول­ها را دیدن و غفلت از ریشه­ها و علت­های به ظاهر ناپیداست. اصلاح و دست‌کاری مستقیم این متغیرها عموماً ناپایدار و حتی بی­فایده­است چراکه این متغیرها، معلول و نتیجۀ سیاست­ها، برنامه­ها و متغیرهای تأثیرگذار و بالادستی هستند.

متغیرهای مستقل- گسسته در ردیف بعدی جدول و شامل متغیرهایی همچون تسلیحات نظامی و ساختار کالبدی ساختمان هستند. قابلیت اندکی از تأثیرگذاری در این متغیرها وجود دارد اما میزان تأثیرپذیری آن‌ها بیشتر است؛ بنابراین تمرکز بر این دسته از متغیرها باهدف ارتقای شاخص­های دفاع غیرنظامی، همچون متغیرهای تأثیرپذیر (ردیف پیشین) چندان مثمر ثمر نخواهد بود.

متغیرهای مستقل- اهرمی ثانویه در ردیف بعدی جدول و شامل متغیرهایی همچون دستگاه قضا، ارزش­های ملی و شبکۀ راه­ها هستند. قابلیت بیشتری از تأثیرگذاری در این متغیرها در مقایسه با متغیرهای مستقل- گسسته وجود دارد؛ بنابراین تمرکز بر این دسته از متغیرها باهدف ارتقای شاخص­های دفاع غیر­نظامی تا حدی مؤثر است. به‌عنوان‌مثال، توسعۀ شبکۀ راه­ها ضمن امکان­پذیری، ازمیان اهداف پنج‌گانۀ تعریف‌شده برای پدافندغیرعامل، در تسهیل مدیریت بحران، تداوم فعالیت­های ضروری و کاهش آسیب­پذیری مؤثر است.

 

ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ معیارهای راهبردی

معیارهای راهبردی معیارهایی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ دست‌کاری و ﻛﻨﺘﺮل بوده و ﻫﻢ ﺑﺮ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ تأثیرگذار ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ معیارهایی ﻛﻪ تأثیر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ، وﻟﻲ قابل‌کنترل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ را نمی‌توان ﻣﺘﻐﻴﺮ راهبردی ﻣﺤﺴﻮب ﻛﺮد. اﮔﺮ ﻧﻤﻮدار وﺿﻌﻴﺖ معیارها را به‌صورت ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت فرض ﻛﻨﻴﻢ، معیارهاى قرارگرفته در ﻧﺎﺣﻴﻪ دوم ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ دارﻧﺪ و برنامه‌ریزان به‌ندرت ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ. معیارهای ﻗﺮار­ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﻮم ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت، ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻧﻤﻮدار ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ دارﻧﺪ و نمی‌توانند ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮﻧﺪ. ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭼﻬﺎرم ﻧﻴﺰ به دلیل واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ شاخص‌ها ﺧﺎﺻﻴﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺎﻳﺮ معیارها به‌حساب می‌آیند. اﻣﺎ معیارهای ﻧﺎﺣﻴﻪ اول ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت، معیارهای اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ، چراکه ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را دارﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ تأثیرگذاری ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ دارﻧﺪ.ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ توضیح‌های ارائه‌شده ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ و معیارها می‌پردازیم. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت و شکل7 معیارهای «رونق اقتصادی و صنعتی، امنیت اقتصادی و نهادهای مردمی» هم در ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و هم در ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺷﺎﺧﺺ معیارهای اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ و ﻛﻠﻴﺪى ﻣﺤﺴﻮب می‌شوند.

img0 

شکل 7. ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎى اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ

Fig.6. The location of strategic variables

Source: Rabbani, 2011

نتیجه­گیری، دستاورد علمی و پژوهشی و پیشنهادها

در این مطالعه، معیارهای استخرا­ج­شده با رویکرد جامع­نگری بر اساس مرور مبانی نظری با بهره­گیری از روش تحلیل اثرات متقابل باهدف شناسایی عوامل تأثیرگذار، تأثیرپذیر و راهبردی در محیط نرم­افزار میک­مک بررسی و تحلیل شدند. درمقایسه نتایج این تحقیق با تحقیقات مشابه، روش تحلیل اثرات متقابل و نرم‌افزار میک­مک که در زمینه­هایی همچون: شاخص­های حس مکان (Piri et al: 2019)، مؤلفه‌های مؤثر بر ایمنی کالبدی (Sjadzadeh et al: 2018)، متغیرهای مدیریت اطلاعات امنیت (CHander et al: 2013)، تغییرهای مؤثر در جرم­های ضد زنان (Kauret al: 2021) مطابق توضیحات جدول 1، بکار رفته­بود در پدافندغیرعامل بکارگرفته­شد. همچنین این پژوهش برای نخستین بار در مقایسه با پژوهش­هایی که به بررسی متغیرهای پدافندغیرعامل در محدودۀ خاص پرداخته­اند ازجمله (Jalali et al: 2017)، (jafarizadeh & hamzeh: 2018) و بسیاری از پژوهش­های مشابه، زمینۀ عام و کلان پدیدۀ دفاع غیرنظامی را مدنظر قرار داده­است.

بدین منظور در ابتدا ماتريس تأثیرات مستقيم بر اساس فراوانی تجمعی تشکیل گردید. تحليل اوليه داده­هاى ماتريس و تأثیرات متقابل نشان‌دهندۀ آن است كه با توجه به ابعاد ماتريس، درمجموع 2401 گزينه براى ماتريس وجود دارد كه از اين تعداد، 7/24% بر همديگر تأثیر نداشته يا از همديگر تأثیر نپذيرفتند و سایر معیارها بر همديگر تأثیر یک­طرفه یا متقابل داشته­اند. در ماتریس تأثیرات مستقیم، معیارهای کلان تأثیرگذار عبارت‌اند از: «سیاسی، اقتصادی- صنعتی، جغرافیا، نظام حقوقی، رسانه، فرهنگی، نظام علمی- آموزشی و تأسیسات». در این میان معیار کلان «جغرافیا» بیشترین نسبت تأثیرگذاری به تأثیرپذیری را داراست. بیشترین تأثیرگذاری در معیارهای میانی مربوط به معیار «سیاست داخلی» و پس‌ازآن معیار «قوانین و مقررات» است. ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ تأثیرات ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﺎﻛﻲ از اﺧﺘﻼف قابل‌توجه دو معیار کلان «جغرافیا» و ﺳﭙﺲ «نظام حقوقی» در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ سایر معیارهای کلان در ﻣﻴﺰان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری اﺳﺖ. در این ماتریس، «سیاست داخلی، ابزار رسانه و قوانین و مقررات» ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ تأثیرگذارترین شاخص‌ها و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى «محیط‌زیست و ساختار کالبدی» تأثیرپذیرترین شاخص‌ها در ﺳﻴﺴﺘﻢ هستند. بر اساس یافته­های این پژوهش، معیارهای راهبردی در ماتریس تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم عبارت­اند از: «رونق اقتصادی- صنعتی، امنیت اقتصادی و نهادهای مردمی». این موضوع بدین معناست که رفتار این متغیرها تأثیر راهبردی بر سیستم پدافند غیرعامل دارد و ضروریست به‌منظور دستیابی به اهداف تعریف‌شده، این متغیرها به شکل ویژه­ای مورد توجه مدیران و مسئولین قرار گیرند.

نتایج این پژوهش بر اهمیت متغیرهای غیر­کالبدی در پدافند غیرعامل شدیداً تأکید دارد. این موضوع خصوصاً به این دلیل حائز اهمیت است که عمدۀ پژوهش­ها در پدافند غیرعامل به حوزه­های کالبدی و زیرساختی می­پردازند و حال­آنکه روش تحلیل آثار متقابل که در این پژوهش مورداستفاده قرار گرفت، گویای روابط پیچیده­تری میان متغیرهای مؤثر در این علم است. بر این اساس دستاوردهای این تحقیق در درجۀ اول ابزارهایی برای کنترل حوزۀ مأموریتی برای مدیران ارشد پدافند غیرعامل در مقیاس ملی و استانی فراهم می­کند. برمبنای معیارها و نظام پایداری/ ناپایداری منتج از این تحقیق، مدیران از توانایی پایش سیستم پدافند غیرعامل برخوردار بوده و می­توانند ضمن اعلام موارد مدنظر به مدیران و کارشناسان زیرمجموعۀ خود، راهبردها، راهکارها و هشدارهای راهگشا را نیز به‌موقع و برمبنای اصل و اولویت بازدارندگی، اعلام نمایند.

همچنین به کمک دستاوردهای این پژوهش، تشخیص حوزه­های بحرانی در ساختار موجود و نیز آتی سیستم برای تمرکز حوزۀ فعالیت سازمان و تعریف پروژه و پژوهش از طرف نظام مدیریتی پدافند غیرعامل میسر است. لذا ابزار مستدلی در برنامه­ریزی و تخصیص بودجه و اعتبارات دراختیار دستگاه­های ذی­ربط قرار می­دهد.

نتایج پژوهش همچنین بر ارتباط اندام­وار8 میان نظام مدیریتی پدافند غیرعامل و حوزه­های مدیریتی مرتبط تأکید دارد. بر­این اساس به منظور محقق شدن اهداف تعریف­شده خصوصاً هدف بازدارندگی، ضروریست مدیران پدافند غیرعامل، شاخص­ها و نمودار تغییرات آن‌ها را از سازمان­های ذی‌ربط اخذ و آثار این متغیرها را بر نظام پدافند غیرعامل در ارتباط متقابل با سایر مدیران و کارشناسان تحلیل نمایند.به دلیل ماهیت پویای بسیاری از متغیرها، نظام­های تأثیرگذاری و تأثیرپذیری نیز بالطبع تغییر خواهد­کرد. این موضوع به معنی لزوم به‌روزرسانی پویای نظام اندرکنش متغیرهاست؛ به‌عبارت‌دیگر، نظام اندرکنش متغیرها در زمینه‌ها9 و زمان­های مختلف، متنوع و متفاوت خواهد­بود و توجه به این موضوع به دلیل تأثیر راهبردی بر فرآیند تصمیم­سازی مدیران ضروریست.

با توجه به اینکه در فرآیند انجام پژوهش حاضر، محدوده و مقیاس ملی مدنظر بوده است، پژوهش­های آتی می­تواند برمبنای متغیرهای محدوده­ای که مبنای مرزبندی این محدوده­ها، قومیت، اقلیم، موقعیت جغرافیایی و مواردی ازاین‌دست است، تحقیقات متمرکزی انجام­گیرد. این موضوع خصوصاً با توجه به تنوع اقوام، نظام ژئوپلیتیک و اقلیم در کشور قابل‌توجه است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع فارسی

احمدی‌نژاد فرشته، بندرآباد علیرضا، پیری سعید، مدیری، آتوسا. (1399)، اولویت‌بندی توجه به شاخص‌های حس مکان در پهنه فرهنگی گردشگری جماران با استفاده از مدل ISM-MICMAC-TOPSIS. مسکن و محیط روستا، ۳۹ (۱۷۲): ۹۱-۱۰۵.

اصغریان جدی، احمد (1386)، الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

امین نیری, بهناز, حق لسان, مسعود, & داورپناه, احسان. (1400). تبیین شاخص های طراحی و مکان یابی فضاهای شهری دوستانه ﺑﺎ ﺭﻭﻳﮑﺮﺩ ﭘﺪﺍﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩﻱ: محله سورو بندرعباس. نشریه علمی شهر ایمن, (4)4, 87-102.

آیاتی فرد، عباس، نیری فلاح، سیامک، خلیلی، اکرم و عظیمی آملی، جلال. (1401). متغیرها و معیارهای مؤثر بر پدافند غیرعامل درمواجهه با تهدید ناآرامی های اجتماعی در محدوده کشور ایران. جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(44)، 178-191.

بنتلی، ای. ین.، آلن ال.، پال م.، سومک گ.، گراهام ا. (1398)، محیط­های پاسخ­ده، مترجم: مصطفی بهزاد­فر، چاپ چهاردهم، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.

بهشتی، محمدباقر؛ زالی، نادر (1390)، شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقه­ای با رویکرد برنامه­ریزی بر پایه سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی، برنامه­ریزی و آمایش فضا، 1: 64- 41.

بوزان، باری (1399)، مترجم: پژوهشکده مطالعات راهبردی، مردم دولت­ها و هراس، چاپ ششم، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.

پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمیده (1395)، الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، چاپ چهارم، انتشارات آرمانشهر، تهران.

جعفری‌زاده, ‌امید, & حمزه. (2019). مولفه‌سازی پدافند غیرعامل شهری در مقابله با تهدیدات آینده. مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی, (9)36, 189-216.

جهان­تاب، محمد (1390)، تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر احساس امنیت، پایان­نامه دکتری جامعه­شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

حسینی، سید بهشید؛ کاملی، محسن (1394)، معیارهای پدافند غیرعامل در طراحی معماری ساختمان­های جمعی شهری، نشریه آرامانشهر، پاییز و زمستان 94. شماره 15، صص 159-174.

سازمان پدافند غیرعامل کشور (1398)، سند راهبردی پدافند شهری، ناشر: سازمان پدافند غیرعامل کشور، تهران.

سلمانی، محمد، کاظمی ثانی عطااله، نسرین، بدری، سیدعلی، و مطوف، شریف. (1395). شناسایی و تحلیل تاثیر متغیرها و شاخص های تاب آوری: شواهدی از شمال و شمال شرقی تهران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(2 )، 1-22.

صدیقی، الهام، سلمان ماهینی، عبدالرسول، میرکریمی، سیدحامد، دلیری، حسن، و فث، برایان. (1398). شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی آمایش منطقه ای براساس آینده پژوهی در شهرستان گرگان. آمایش سرزمین، 11(2)، 205-233.

زیاری، کرامت­الله. (1396)،  مكتب‌ها، نظريه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه‌ريزي منطقه‌اي، انتشارات دانشگاه تهران.

فکوهی، ناصر (1394)، صدو یک پرسش از فرهنگ، چاپ اول، انتشارات طاعتی، تهران.

کاتوزیان، ناصر (1400)، مقدمه علم حقوق، چاپ سیزدهم، انتشارات گنج دانش، تهران.

فائزه محمدی ششکل، حسن سجادزاده، صادق فتحی، (1398)، تحلیل مولفه های موثر بر ایمنی کالبدی در الگو های پدافند غیر عامل (مورد مطالعه : بافت آسیب پذیر شهر کاشان)، مجله شهر ایمن،  2 (6)، 61-84.

مشهدی، حسن (1395)، ارزیابی تهدیدها؛ آسیب‌پذیری و ریسک در زیرساخت‌های حیاتی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

ناجی، سعید، (1385)، نقدی بر آموزش روش تحقیق در نظام آموزشی کشور، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، 47(12)، 136-154.

نجفی، سجاد، یزدان پناه درو، کیومرث، پیشگاهی فرد، زهرا، و بدیعی ازنداهی، مرجان. (1399). تبیین مهم ترین نیروهای پیشران تاثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410. آینده پژوهی دفاعی، 5(16 )، 63-87..

وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن و ساختمان، مقررات ملی ساختمان (1395)، مبحث 21، نشر توسعۀ ایران.

هاشمی فشارکی، سیدجواد. (1397)، مبانی طراحی محله‌ی امن و پایدار. چاپ اول. ناشر: مرکز مطالعات پژوهشی بعثت وابسته به سپاه محمد رسول‌الله (ص)، تهران.

 

 

 

 

References

Ahmadinejad F, Bandarabad A, Piri S, Modiri A. Prioritization of Attention to the Factors of Sense of Place in Jamaran Cultural Tourist Zone applying the ISM-MICMAC-TOPSIS Model. JHRE 2021; 39 (172):91-105. (In Persian)

Asgardian Jedi, A. (2007) architectural requirements for sustainable Passive defense, [In Persian] Tehran, Shaheed Beheshti University Publications Center . (In Persian)

Ayati fard, A., Nayyeri Fallah, S., Khalili, A., & Azimi Amoli, J.(2022).Variables and Criteria Affecting Passive Defense in the Face of the Threat of Social Unrest. Journal of Geography and Environmental Studies, 11(44), 178-191. (In Persian)

 Bentley, I. (2019) Responsive Environments: A Manual for Designers translated by Mostafa behzadfar, Elmo senate Iran University, Tehran. (In Persian)

Behnaz Amin Nayeri, Masoud Haghlesan, Ehsan davarpanah, (2022). Explanation of design indicators and location of friendly urban spaces with passive defense approach Case example: Soro Bandar Abbas neighborhood, 4(16), 87-102. (In Persian)

Burton, I. Kates, R. W and White, G. F.(1999).The environment as hazard, Oxford university press, New York.

Buzan, B.G. (2019). People, states and fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era.ECPR press. (In Persian)

Braziel, R. (2006). Impact of Homeland Security Communities of Learning: Developing a Strategy for Training and Collaboration, Ph.D. Thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.

Catherine A. Luther , Carolyn Ringer Lepre , Naeemah Clark.(2017).Diversity in U.S. Mass Media, Wiley Blackwell.

Chander, M., Jain, S.K. and Shankar, R. (2013). Modeling of information security management parameters in Indian organizations using ISM and MICMAC approach, Journal of Modelling in Management, Vol. 8 No. 2, pp. 171-189. https://doi.org/10.1108/JM2-10-2011-0054

Fakouhi, N. (2015). One Hundred and One Questions from Culture [In Persian], Ta'ati Publication, Tehran. (In Persian)

Godet, M., Gerber, A. (2006). Creating Futures Scenario Planning as a Strategic Management Tool, First Published, in France, Brookings Institution.

Gordon, A. (2008). Future Survey: Identifying Trends to Make Better Decisions, Manage Uncertainty and Profit from Change, AMACOM.

 Haines, S. (2000). The Systems Thinking Approach to Strategic Planning and Management. 1st edition.CRC Press.

Hashemifesharaki, Seyedjavad. (2017). Basics of designing a safe and sustainable neighborhood, 27 Besat Research Studies Center, Tehran. (In Persian)

Hart, Herbert L.A. (1959). The Concept of Law. Oxford University Press.

 Hosseini, seyed behshid, kameli, Mohsen. (2015). Passive defense criteria in the architectural design of urban collective buildings, Armanshahr15 (1), 159-174. (In Persian)

Ishikawa, M. & Toda, M & Mori, S. Kaya, Y. (1980) An Application of the Extended Cross Impact Method to Generating Scenarios of Sosial Chenge in Japan, Technological forecasting and social change 18: 217-233.

 Jafarizadeh,  Omid,  Hamza, Farhad. (2018). Componentization of urban passive defense in dealing with future threats,  Interdisciplinary Studies of Strategic Knowledge 9 (36), 189-216. (In Persian)

Kaur, B., Ahuja, L., & Kumar, V. (2021). Developing a Conceptual Model for Crime Against Women using ISM & MICMAC. Recent Advances in Computer Science and Communications (Formerly: Recent Patents on Computer Science), 14(4), 1308-1320.

Kronfeld, Melissa Jane. The construction and prioritization of threats in the post-Cold War era and the evolution of American national security policy. Retrieved from https://doi.org/doi:10.7282/T34M97ZD

Long, J. (1978). Creating Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design. Van Nostrand Reinhold.

 Mankiw, N. G. (2020). Principles of Economics. nine editions. Harcourt.

Mashhadi, hasan. (2016). threat assessment; Vulnerability and risk in critical infrastructure. industrial University of Malek ashtar. (In Persian)

Mead, Margaret. (1959). People and Places. Bantam Pathfinder Editions.

Mowlaei, M., Talebian, H., (2016). Futures Studies of Iran’s Issues by Structural Analysis Method, Majlis and Rahbord, 23 (86):5-32. (In Persian)

Najafi, Sajjad, Yazdan Panah Daro, K., Pishgahi Fard, Z., Badi Azandahi, M. (2020). Explaining the significant driving forces affecting Iran's defense power in the time horizon of 1410. DFSR, 5 (16):63-87. (In Persian)

Nye, J.S. (2011). The Future of Power. Public Affairs.

 National building regulations office (2016). Article 21 National Building Regulations, Publisher: Iran Development Publishing. (In Persian)

Pakzad, J., Bozorg, H. (2016) Alphabet of environmental psychology for designers, 4th edition, armanshahr, Tehran. (In Persian)

Passive Defense Organization of the country (2019). Strategic document of urban defense, published by the author, Tehran. (In Persian)

Mashhadi, H., (2016). Assess threats, vulnerabilities and risks in critical infrastructure, Maleck ashtar University, Tehran. (In Persian)

Meiss, P. V. (2000). Elements of Architecture: From Form to Place.  Routledge.

Rapaport, A. (1982). The Meaning of the Built Environment, a nonverbal communication approach, the university of Arizona press Tucson.

Salmani M., Kazemi Sani Ataallah, N, S. Ali, B, Motavaf, S., (2016). Identifying and Analyzing the Impact Resilience Indicators in the Rural Areas of North and Northeast Tehran. jsaeh, 3 (2):1-22. (In Persian)

Sediqi, Elham, Salman Mahini, Abdular Sol, Mirkarimi, Seyed Hamed, Deliri, Hassan, & Fath, Brian. (2018). Identification and analysis of key drivers of regional development based on future research in Gorgan city. Scientific journal "Amish Sarmeen" , 11 (2), 205-233. doi: 10.22059/jtcp.2019.285863.670010. (In Persian)

Talebian, H., Mowlaee, M,M., Gharari, F., (2017). Structural Analysis with Fuzzy MICMAC in Strategic Foresight, Journal of Iranian Future Studies, 3 (2):1-22. (In Persian)

Turner, H. (2016). Passive urban defense. England, Oxford: Oxford press.

Theodore Jay Gordon (1966). Cross –impact method, American Council for the United Nations University: The Millennium Project.

Zali, N., Mansouri, S., (2017).  Analysis of Key Factors Affecting the Development of Sustainable Transport in the 1404 Horizon of Tehran Metropolis (structural analysis method), Journal of Planning and arranging space, 19 (2):1-32. (In Persian)

Ziari, K., (2016). Schools, theories and models of regional planning and planning, Tehran University. (In Persian)

Ziari, K., Rabbani, T., Saedmucheshi, R. (2017). Futurology, Tehran university. (In Persian)

 

[1] 1Cross impact analysis

[2] 2 Structural Analysis

[3] 3 MICMAC

[4] 1 Cross-impact method

[5] 2 Theodore Gordon

[6] 3 Olaf Helmer

[7] 1 Matrix of Crossed Impact Multiplications Applied to a Classification

[8] 1 Organic

[9] 2 Context

 

 


Sanad

Sanad is a platform for managing Azad University publications

Links

Related Centers

Technical Support

Official pages

The rights to this website are owned by the Raimag Press Management System.
Copyright © 2021-2025

Home| Login| About Us| Contact Us|
[فارسی] [العربية] [fa] [ar]