Subject Areas :
1 - دانشیارگروه اقتصاد، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران
2 - استادیار گروه اقتصاد،واحد قشم، دانشگاه آزاداسلامی ،قشم , ایران
Keywords:
Abstract :
تخمین حساسیت گردشگرسلامت در 8 منطقه آمایش سرزمین با استفاده مدل گلینوس و همکاران (2007)
حمید آسایش
استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران
مهدی کمالی1
استادیار، گروه اقتصاد، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم، قشم، ایران
چکیده
آنچه امروزه در بازارهای مختلف از جمله گردشگری سلامت اهمیت دارد، وجود گردشگر وفادار میباشد. زیرا هزینه یافتن گردشگر جدید بیش از ۸ برابر نگهداری‌گردشگری وفادار است. از طرفی تاکنون عمده تحقیقهایی‌‌که درحوزه تقاضای گردشگری سلامت انجام شده است، بر تعداد گردشگران به عنوان متغیر وابسته تمرکز داشته است. ضمن اینکه در تمام توابع گردشگری سلامت به موضوع ناهمگنی گردشگران در بررسی تقاضای گردشگری توجه نشده است. لذا این تحقیق برآن است که تقاضای گردشگری را به تفکیک مناطق آمایش سرزمین تخمین بزند. با توجه به ۹ منطقه آمایش سرزمین گردشگری در این مقاله که شامل منطقه ۱ (گیلان، مازندران، گلستان و سمنان)، منطقه ۲ (آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، اردبیل و کردستان)، منطقه ۳ (همدان، کرمانشاه، لرستان و ایلام)، منطقه ۴ (اصفهان، چهارمحال‌و‌بختیاری، و خوزستان)، منطقه ۵ (فارس، بوشهر و کهگیلویه‌و‌بویراحمد)، منطقه ۶ (تهران، قم و البرز)، منطقه ۷ (زنجان، قزوین و مرکزی)، منطقه ۸ (یزد، کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان)، و منطقه ۹ (خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی و خراسان‌شمالی) ، هدف تحقیق، تخمین حساسیت گردشگر سلامت در ۸ منطقه آمایش سرزمین (به غیر از منطقه ۷) با استفاده مدل گلینوس و همکاران (2007) میباشد، که طبق نتایج تحقیق که داده های آن از پرسشنامه‌ها گردشگران خارجی استخراج شده است، در تمام مناطق بالاترین کشش نسبت به هزینهها وجود دارد. با توجه به تاثیر بالای هزینهها از قبیل، هزینه جابه جایی و سفر، هزینه اسکان و بهای خدمات پیشگیری در تقاضایگردشگری تندرستی و تأثیر نرخ ارز، هزینه اسکان، هزینه پزشکی و قیمت خدمات، توسعه و افزایش قیمت خدمات داخلی به نسبت خارج بایستی برنامهریزی لازم صورت پذیرد.
واژگان کلیدی
گردشگری سلامت، گردشگری تندرستی، گردشگری درمانی، مناطق گردشگری
توسعه صنعت گردشگري سلامت با توجه به درآمد ارزی بالای آن براي ایران كه با معضلاتي چون نرخ بيكاري بالا، محدوديت منابع ارزي و اقتصاد تك محصولي مواجه‌است، از اهميت فراواني برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، گردشگری ایران رتبه دهم جاذبههای باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبههای طبیعی را در جهان دارا است با توجه به پتانسیل عظیمی در حوزه گردشگری، وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در ایران نیز تاسیس شد اما در عمل سهم بسیار پایین گردشگر حاکی از نیاز به بررسی موانع جذب گردشگر می باشد (کمالی و آسایش، 2020). گردشگری یکی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی در دنیای امروز است. در سالهای اخیر شاهد رشد سریع بازار بین المللی گردشگری بودهایم، به طوری که در سال ۲۰۱۸، ۴/۱ میلیارد نفر در جهان سفر کرده اند. این در حالی است که پیش بینی شده بود تعداد گردشگران در سال ۲۰۲۰به این تعداد برسند Rahimi et al , 2021 )). به رغم گسترش گردشگری در دنیا، سهم نسبی ایران از گردشگری کاهش یافته است بنابراین یک مساله مهم بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری میباشد، با توجه به اهميت درآمد گردشگری سلامت براي اقتصادهاي فعلي در سطح جهان، تحليل تقاضاي گردشگري سلامت و برآورد تابع تقاضاي آن از اهميت وافر برخوردار است، مطالعههای مختلف در نقاط مختلف دنیا در حوزههای مختلف گردشگری از قبیل مطالعات Ghasemi Yalghuz Aghaj & et al (2017),Farzin & et al(2018), Hosseini Nejad & et al (2017), Radmanesh (2016), dehdashti & etal (2016), Fetscherin & Stephano (2016), Surej (2016) , Khoshnevis Yazdi & Khanalizadeh (2016) habibi (2015) and nonokarlos (2015) انجام شده است لکن هیچ یک از این تحقیق‌ها، حساسیت تقاضای گردشگری سلامت نسبت به مهمترین عوامل مؤثر بر گردشگری سلامت سنجیده نشده است و بعبارت دیگر جهت سیاستگذاری در جذب گردشگران، نیاز به تعیین عوامل و میزان اثرگذاری آن بر گردشگری سلامت میباشد. از طرف دیگر عمده الگوهای برآورد تقاضای گردشگری بمانند الگوهاي تجريد، الگوهاي اقتصادي خرد، الگوي تقاضاي كیلمان2، الگوي ويت و مارتين3، مدل تقاضاي جهانگردي دياموند4، الگوي مطلوبيت(ميلر – هانمن5)، مدل سانگ و وایت (2000) بر پایه متغیر وابسته تعداد گردشگر تمرکز دارند، در صورتیکه مناسب است با عنایت به اینکه گردشگری سلامت پایدار برقرار شود عوامل مؤثر بر تمایل گردشگر خارجی بررسی شود. از این موضوع مهمتر این است که گردشگری سلامت یک خدمت ناهمگن است لذا برای بررسی دقیقتر حساسیت‌ها در این نوع تقاضا مناسب است که به تفکیک منطقه‌ای موضوع بررسی شود. لذا در این تحقیق حساسیت گردشگرسلامت در 8 منطقه آمایش سرزمین با استفاده مدل گلینوس و همکاران (2007) تخمین زده میشود.
در این تحقیق باید اذعان داشت که گردشگرى سلامت از رو به رشدترين بخش‌هاي صنعت گردشگرى در جهان است و به صورت يكي از صنايع جذّاب در زمينه‌هاي اقتصادي، اشتغالزايي، معرفي فرهنگ‌ها و حتي ايجاد منافع سياسي براي كشورها مطرح استBasooli et al , 2021)). وقتي از سلامت و سلامتي سخن به ميان مي‌آید مي‌توان به شيوههاي مختلفي آن را تعريف نمود. سازمان بهداشت جهاني، سلامتي را تنها در نبود بيماري يا ضعف نمي‌داند بلكه آن را حالت كامل جسمي، رواني و اجتماعي بيان مي‌كند كه شامل هر دو عنصر سلامت رواني و جسمي است. از ديدگاه سازمان تجارت جهاني، گردشگري سلامت، مسافرت افراد از محل دائم زندگي خود جهت حفظ، بهبود يا حصول سلامت رواني و جسمي به مدت بيش از ۲۴ساعت و كمتر از يك سال است(UNWTO, 2015 ). گردشگری سلامت به منظور حفظ سلامتی و نشاط درمان بیماری‌های جسمی یا انجام نوعی عمل جراحی تحت نظر پزشکان در بیمارستانها و مراکز درمانی انجام میگردد (Morvati Sharifabadi and Asadian Ardakani,2014 ). البته می‌توان به این تعریف عبارت دکتر ماري تباکچی را نیز اضافه کرد که معتقد است هر نوع سفري که منجر به بهبود سلامت خودتان یا افراد خانواده‌تان شود، توریسم یا گردشگري سلامت نامیده میشود (Jabbari, 2008 (. گردشگري سلامت، شامل افراد و گروه‌هایی هستند که براي استفاده از تغییر آب و هوا (با هدف پزشکی و درمانی) استفاده از آب‌هاي معدنی، گذراندن دوران نقاهت، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت میکنند (Rezvani, 1998). با توجه به ظرفیت های کشور ایران به عنوان یکی از مناطق گردشگری سلامت دنیا و گردشگری موجب رونق درآمد، جلوگیری از مهاجرت و تنوع فعالیت اقتصادی میگردد(darvishi et al, 2020).
کافمن و مولر (2000) گردشگری سلامت را به دو گروه گردشگری درمانی شامل خدمات پزشکی و گردشگری بازدارنده(پیشگیری) شاملگردشگریتندرستی(خدماتتندرستی)وگردشگری پیشگیری از بیماری‌های خاص(خدمات سلامت) تقسیم نموده است(Najafi Nasab, 2016). گردشگري پزشكي به عنوان شاخه‌ی از گردشگري سلامت بيانگر يك صنعت رو به رشد پرسرعت است كه منجر به آمدن فضايي شده كه درآن بيماران براي دريافت خدمات پزشكي به فراتر از مرزهاي ملي سفر میکند. اين خدمات میتواند شامل درمان‌های انتخابي، درمان‌های ضروري و تخصصي، جراحی‌های کوچیک و بزرگ و مراقبت‌هاي دندانپزشكي باشد و حتي چکاپ‌های روتين سلامتي را نيز در برمی‌گیرد(Hosseini Nejad et al , 2016).
گردشگری سلامت به عنوان بخشی از گردشگری، شامل هرگونه سفر برای ارتقای سلامت میباشد و به پیشرفت پایدار و پویایی اقتصاد کمک میکند. همچنین گردشگری سلامت، یک استراتژی در جهت افزایش درآمد کشور محسوب میشود(Mahmoodi Yekta, 2012).
گردشگری سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان، سهم بسیار پایینی از منطقه دارد. البته در خصوص گردشگری طبیعی نیز ایران از نظر جاذبههای گردشگری طبیعی جزو ۱۰ کشور برتر جهان است اما از بازار توریسم و گردشگری سهم شاخصی نبرده است. ایران دارای مزایایی از قبیل هزینه پایین گردشگری سلامت، حضور پزشکان ماهر و باتجربه، مراقبتهای با کیفیت بالا بعد از عمل، مراکز درمانی، بیمارستانهای مدرن و تنوع گسترده جاذبههای طبیعی و تاریخی میباشد. ایران در بیشتر موارد فوق نسبت به کشورهای همسایه و خاورمیانه از توانمندی‌های بهتری برخوردار است. که باید نهایت استفاده از پتانسیل موجود را کرد. اما متاسفانه سهم گردشگری ایران پایین است. امروزه صنعت توریسم درمانی به عنوان یک صنعت کم هزینه و پر درآمد و ارز آور در عمده استان های ایران دارای ظرفیت بالا در انواع گردشگری سلامت میباشند(کمالی و آسایش، 2020) که بایستی برای آن برنامهریزی صورت پذیرد. درخصوص عوامل مؤثر بر جذب گردشگر به خصوص گردشگری سلامت تحقیق‌های موردی مختلفی در نقاط مختلف دنیا انجام شده است. لکن مقایسه گردشگری در مناطق مختلف کاری انجام نشده است، جهت تعیین متغیرهای توابع تقاضای گردشگری سلامت از نتایج تحقیق kamali & asayesh, 2020 )) استفاده شده است تا حساسیت گردشگرسلامت، به عنوان درآمدزاترین نوع گردشگر، در ۸ منطقه آمایش سرزمین (شامل ۲۸ استان) با توجه به دسترسی به نمونه آماری تخمین زده شود.
2-مبانی نظری
2-1-پیشینه تحقیق
درخصوص عوامل مؤثر بر جذب گردشگر سلامت تحقیق‌های موردی مختلفی انجام شده است. بطور مثال کمالی و آسایش(2021) حساسیت تقاضای گردشگر درمانی خارجی به انواع عوامل و در کل انواع مخارج گردشگری به تفکیک ۴ منطقه آمایش سرزمین که دارای مزیت اولویت خدمات پزشکی و درمانی میباشند، بررسی کردند. در این مقاله ۴ منطقه آمایش سرزمین که شامل منطقه ۲ (آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و کردستان)، منطقه ۴ ( اصفهان، چهارمحال و بختیاری و خوزستان)، منطقه ۶ ( تهران، قم و البرز)، و منطقه ۹ ( خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی و خراسان‌شمالی) میباشد. که برآورد معادلات در سیستم معادلات تقریبا ایده‌ال، با استفاده از داده‌های سری زمانی است. براساس گزارش اقدامات آمایش سرزمین (2018)، لذا در ۴ منطقه گردشگری به ترتیب: منطقه ۶، منطقه ۲، منطقه ۹ و منطقه ۴، که به لحاظ پزشکی دارای مزیت نسبی و اولویت بالاترین تقاضای خارجی گردشگری پزشکی میباشد، که تقاضای گردشگری درمانی(پزشکی) با روش تقاضای تقریبا ایده‌آل تخمین زده شد. براساس نظر ۱۸۳ گردشگر پزشکی خارجی در ۴ منطقه آمایش سرزمین، حساسیت تقاضای گردشگری پزشکی، نسبت به عوامل مؤثر و انواع مخارج گردشگر درمانی سنجیده میشود. نتایج در هر ۴ منطقه گردشگری پزشکی حاکی از حساسیت گردشگران خارجی به عوامل مختلف کلان از قبیل تورم و نرخ ارز میباشد. علاوه بر آن متغیرهای خدمات و مدت ویزا، مقررات و تسهیلات ورود و خروج، شرایط سیاسی و ارتباطی با ایران، هزینه اقامت، هزینه درمان، زمان انتظار دریافت خدمت و شهرت پزشک و تخصص خاص همه بر تقاضای گردشگر مؤثر است، همچنین گردشگر خارجی نسبت به هزینهها و مخارج درمان در ایران حساسیت بالا و نسبت به سایر هزینهها از قبیل اقامت و سایر مخارج حساسیت کمتری دارند.
در تحقیق کمالی و همکاران (2020) تابع تقاضای گردشگری سلامت با استفاده از تقاضای تقریبا ایده‌آل ( ایدز) با روش سیستم معادلات همزمان تخمین زده شده است. در این تحقیق از نظر ۲۱۶ گردشگر خارجی در دو حوزه گردشگری درمانی(پزشکی) و پیشگیری(تندرستی) استفاده شده است. طبق نتایج تحقیق حساسیت قیمتی تقاضای گردشگری سلامت (چه درمانی و چه پیشگیری) بزرگتر از یک بوده، در حالیکه حساسیت قیمتی سایر کالاها و خدمات اقامتی کمتر از یک میباشند. همچنین طبق نتایج حساسیت تقاضای به تفکیک پزشکی و تندرستی، به متغیرهای متناظر ضرایب معنادار از قبیل میزان درآمد گردشگر، مدت زمان ویزا، قیمت، مخارج، تغییرات نرخ ارز، نرخ تورم در ایران میباشد. در حوزه تقاضای گردشگری درمانی، متغیرهای زمان انتظار دریافت خدمت، شهرت و تخصص پزشک و در حوزه تقاضای گردشگری پیشگیری نیز متغیرهای کیفیت محل اقامت، میزان برخورداری از ظرفیت‌های درمانی و مراکز درمانی و میزان امکانات گردشگری سلامت در تقاضای گردشگری سلامت تأثیر گذار بوده‌اند.
در ادامه خلاصه برخی از تحقیق‌ها در زمینه گردشگری سلامت در جدول (1) مورد اشاره قرار می‌گیرد.
جدول 1: مطالعات داخلی و خارجی گردشگری سلامت
Table 1: Internal and external health tourism studies
محقق | سال | قلمرو | یافته ها |
Tajzadeh Namin & etal | 2022 | ایران | متغیرهای اثرگذار شامل فناوری و تجهیزات درمان، کیفیت خدمات و جاذبههای گردشگری، شرایط فرهنگی و متغیرهای اثرپذیر شامل هزینه‌های سفر، کارکنان و فرآیند درمان، تبلیغات و بازاریابی بوده که اثرگذارترین آنها متغیر تکنولوژی و تجهیزات درمان و اثرپذیرترین آنها متغیر هزینه‌های سفر است . |
shafiei& et al | 2022 | ایران | شرایط منطقه ای بر تندرستی تاثیر مثبت دارد |
Mansouri &etal | 2021 | ایران | شش بعد رضایت از برند مرکز گردشگری ، اعتماد به برند درمانی مرکز گردشگری پزشکی ، تنوع خدمات درمانی، بازاریابی گردشگری پزشکی ، بسته درمانی مناسب ، وفاداری به برند مرکز درمانی و سی یک بعد فرعی ارایه شده است. که طبق نتیحه کم هزینه ترین اقدام برنامه ریزی و ضرورت بخشی به ارایه خدمات حرفه ای درخور نیاز بیماران خارجی و همراهان آنها توسط افراد متخصص حوزه می باشد. |
Arayanan & Yew | 2021 | مالزی | مشارکت فعال ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی بخش خصوصی، کیفیت خدمات، حمایت دولت مؤثرترین عامل در تقاضای گردشگری تندرستی مالزی می باشند. |
Pagan & Horsfall | 2020 | اسپانیا | امکانات و خدمات پزشکی و گردشگری با کیفیت، قیمت های بسیار رقابتی ، تعهد و حمایت بالای مقامات محلی عوامل مؤثر بر گردشگری درمانی در اسپانیا می باشند |
Mozaffari & et al | 2019 | گردشگری سلامت در کلانشهر تبریز | تبریز، زیرساخت های لازم را برای گردشگری سلامت، دارا میباشد. یافته دیگر بیانگر این است که استراتژی تدافعی میتواند در توسعه گردشگری سلامت مؤثر واقع شود. |
Sadat Tayari & et al | 2018 | گردشگري پزشکی ایران | گردشگران پزشکی و ارائه دهندگان خدمات و نخبگان این صنعت عملکرد عوامل را متناسب با اهمیت آن ها نمی‌دانند. هزینهها و کیفیت خدمات درمانی داراي اهمیت بالا و عملکرد نسبتاً بهتري نسبت به سایر عوامل هستند |
Farzin& et al | 2018 | گردشگري پزشكي داخلي | تابع تقاضاي گردشگري پزشكي داخلي شامل: عوامل اقتصادي )درآمد و ثروت افراد (، قيمت خدمات و هزينه زندگي در مقصد، قيمت تأسيسات اقامتي، وجود آلودگي هوا، قيمت محصولات جايگزين )سفر خارجي(، تعداد مراكز پزشكي، بيمارستانهاو آزمايشگاه ها است |
Pish bahar | 2017 | گردشگری در منطقه آزاد ارس | تقاضای گردشگری منطقه آزاد ارس از رضایت گردشگری تجاری، مذهبی، طبیعی و تاریخی و نیز سطح تسهیلات و امکانات موجود در منطقه تأثیرمی پذیرد. |
Ghasemi Yalghuz Aghaj | 2017 | گردشگران درمانی در استان آذربایجان شرقی | عوامل جذب گردشگران درمانی عبارتند از: شاخص‌های هزینه، کیفیت، مقصد و زیرساخت‌های فنی و تخصصی. |
Hosseini Nejad& et al | 2017 | گردشگری سلامت اردبیل | اطلاع‌رسانی در مورد جاذبههای گردشگری سلامت استان اردبیل در سطح بین المللی (مانند آسیا و خاورمیانه) و ملی (ایران) به میزان کافی صورت گرفته است. |
Khadem Al-Husseini and Adham | 2016 | گردشگری سلامت آبگرم محلات | بین توسعه گردشگری سلامت و توسعه اقتصادی، و همچنین توسعه اجتماعی-فرهنگی شهر رابطه معناداری وجود دارد. |
Khoshnevis Yazdi & Khanalizadeh | 2016 | 14 کشور منتخب | گردشگری، یک کالای لوکس نیست و قیمت و نرخ ارز واقعي، رابطۀ منفی با ورود گردشگر خارجی دارد |
Mogaka& et al | 2017 | آمریکا | ویژگیهای خاص کشور از جمله شرایط اقتصادی، فضای سیاسی و سیاست‌های نظارتی در انتخاب مقصد تأثیرگذارند. |
Fetscherin& Stephano | 2016 | چند کشور منتخب | محیط کشور، مقصد گردشگری، هزینه پزشکی و خدمات و امکانات پزشکی بر گردشگری مؤثرند |
Surej et al | 2016 | گردشگری پزشکی تایوان | اینترنت می تواند اطلاعات دقیقی درباره گردشگری پزشکی ارائه دهد |
Carlos | 2015 | گردشگري در کشور پرتغال | 1-درآمد گردشگري رابطه مثبت با تقاضاي گردشگري در کشور پرتغال دارد 2-افزایش هزینه هاي دولتی افزایش گردشگري را به دنبال دارد |
Source: Research Findings
باید توجه داشت تحقیق‌ها در سایر حوزههای گردشگری نیز انجام شده است بطور مثال پژوهش زندی و یعقوب زاده (2021) مدلهایی را برای پیش‌بینی تقاضای گردشگری فرهنگی داخلی شهر تهران پیشنهاد میکنند. آنها بر اساس گزارش مرکز ملی آمار و دیدگاه‌های صاحب نظران این حوزه، گردشگری فرهنگی است با قلمرو گردشگری داخلی شهر تهران سعی دارد برای این کار از اطلاعات ماهیانۀ سالهای 2002 ـ 2019 استفاده شده است. متغیر مستقل این پژوهش تعداد گردشگران فرهنگی داخلی شهر تهران است و متغیرهای وابسته نیز بر اساس تکنیک دلفی و دیماتل فازی انتخاب شدند. چارچوب مدل ترکیبی از رگرسیون، شبکۀ عصبی فازی و الگوریتمSVR است که با ترکیب این روش‌ها می‌توان خطای پیش‌بینی را اندازه‌گیری کرد و روش‌ها را با هم مقایسه کرد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد رویکرد ترکیبی رگرسیون و الگوریتم SVR پیشنهادی میتواند پیش‌بینی بهتری نسبت به سایر روش‌ها در خصوص گردشگری فرهنگی داخلی داشته باشد.
2-2-معرفی مدل
در این مدل تقاضا براي گردشگري به عنوان یک خدمت از توابع مطلوبیت افراد و با استفاده از نظریه مصرف کننده قابل استخراج است، اما از آنجا که در این نوع خدمت علاوه بر مقدار مصرف، کیفیت و ویژگیهاي خدمت نیز نقش مهمی در ایجاد مطلوبیت دارند باید از شکلی از تابع مطلوبیت استفاده کرد که این نکات را در نظر بگیرد. بنابراین تابع مطلوبیتی معرفی کرد، میتواند براي استخراج تابع تقاضاي که براي اولین بار لنکستر (1971) اشاره شده، مقدار مصرف خدمت گردشگري باشد.
روش جدیدي براي نظریه مطلوبیت مصرفکننده توسط لنکستر در سالهاي 1966 و1971 ارائه شد. تئوری تقاضاي لنکستر1966))، و همچنین نظریه مطلوبیت تصادفی (Loseh 1974 & Mak fadn 1999 ) از جمله نظریات در زمینه برآورد تمایل به پرداخت افراد براي کالاهاي بدون بازار بمانند گردشگري محسوب می‌شوند. بر اساس تئوری تقاضاي لنکستر، افراد در تصمیم‌گیري براي انتخاب کالاها و خدمات و خرید آنها به ویژگیهاي آنها نگاه میکنند؛ به عبارت دیگر، مطلوبیتی را که افراد از مصرف کالاها و خدمات می‌گیرند، می‌توان به مطلوبیت حاصل از اجزاي تشکیل دهنده کالا تقسیم نمود.(Salem & Niazi, 2017).
بعد از ارائه تئوری لنکستر، راگ(1973) مطالعه تجربی و تخمین مدلش را براساس این نظریه انجام داده است. راگ مدلی را ساخت که در آن تابع مطلوبیت فرد تابعی از خصوصیات مقصد بوده و در این مسیر نیز با محدودیت زمان مواجه میباشد. به دنبال تئوري لنکستر او ویژگیهای مقصد را بصورت تابعی از زمان سپري شده در مقصد گرفته و در آن تابع تولید را بصورت محدودیتی دیگر در مدل گنجانیده است. بنابراین براساس مدل راگ نوع مقصد را می‌توان با توجه به درآمد و زمان اختصاص داده شده به مصرف جهانگردي پیدا نمود(Morvat & et al , 2019) .
نظریه مطلوبیت تصادفی بر اساس این فرض میباشد که انتخاب افراد را می‌توان با استفاده از دو گروه از اجزا و متغیرها شبیه سازي کرد. یک گروه متغیرهاي عینی و گروه دیگر را متغیرهاي تصادفی تشکیل میدهند. Stevens, 2007)).
مدل مورلی(1992) نواقص مدلهاي قبل را تا حدي برطرف نمود بدین ترتیب که تابع مقید مطلوبیت مشخص میکند که آیا شخص سفر خود را با تور انجام خواهد داد یا خیر؟ بعد مدلی که به طریقی در تابع مطلوبیت تأثیر می‌گذارد را معرفی و چگونگی استفاده از آنها در مطالعات تجربی را نشان می‌دهد. وي براي مدل خود فرض میکند که اشخاص براي این که تصمیم به سفرهاي جهانگردي گیرند؛ سعی در حداکثر کردن مطلوبیت می‌نمایند.
تقاضا براي گردشگري سلامت به عنوان یک خدمت از توابع مطلوبیت افراد و با استفاده از نظریه مصرف کننده قابل استخراج است، اما از آنجا که در این نوع خدمت علاوه بر مقدار مصرف، کیفیت و ویژگیهاي خدمت نیز نقش مهمی در ایجاد مطلوبیت دارند باید از شکلی از تابع مطلوبیت استفاده کرد که این نکات را در نظر بگیرد. بنابراین تابع مطلوبیتی معرفی کرد(Morvat & et al ,2019 ).
مدل های فوق بیشتر از جنبه عوامل عمومی به تقاضا توجه نمودهاند، علیحال مدلهایی که از جنبه عوامل تخصصی و حساسیت به موضوع توجه نمودهاند مدل گلینوس و همکاران (2007) میباشد. گلینوس و همکاران (2007) پنج عامل ایجاد نیاز به خدمات سلامت در خارج از کشور را به صورت زیر شناسایی کردند: دردسترس بودن امکانات (کادر درمان متخصص و کادر خدماتی متخصص)، هزینه (هزینه حمل و نقل و سفر، هزینه اقامت و هزینه درمان)، کیفیت خدمات (امکان پیگیري و مشاوره، وجود پیوستگی در زنجیره درمان، زمان انتظار دریافت خدمت)، به علاوه هزینه بالای درمان در کشور مبدأ و همچنین تمایل به جذابیتهای توریستی رایج (هتل ها، هوای مطلوب، غذا و بازدیدهای فرهنگی و تاریخی در کنار فرایندهای درمانی و تندرستی) از عوامل روی آوردن به گردشگری سلامت است (2018 ،Sadat & et al ). جهت بررسی حساسیت در تقاضای گردشگری سلامت با مدل گلینوس و همکاران (2007) مدل زیر تدوین میگردد:
رابطه 1.
متغیر وابسته که میزان تمایل گردشگر خارجی سلامت به منطقه گردشگری را نشان می‌دهد. و
: درسترس بودن امکانات (کادر درمان متخصص و کادر خدماتی متخصص)
: هزینه (هزینه حمل و نقل و سفر، هزینه اقامت و هزینه درمان)
: کیفیت خدمات (امکان پیگیري و مشاوره، وجود پیوستگی در زنجیره درمان، زمان انتظار دریافت خدمت)
: نسبت هزینه درمان در کشور مبدا به ایران
: تمایل به جذابیتهای توریستی رایج (هتل ها، هوای مطلوب، غذا و بازدیدهای فرهنگی و تاریخی در کنار فرایندهای درمانی و تندرستی)
لگاریتم طبیعی و i گردشگر مورد پرسش و j منطقه آمایش سرزمین است که گردشگر مورد پرسش در آن رفت و آمد میکند.
3-مواد و روش‌ها
نمونه گردشگران براساس نمونه غیر تصادفی در دسترس از گردشگران ورودی به کشور از گمرکات تهران، خراسان رضوی، اسلام، آذربایجان غربی طی سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰میباشند. باید توجه داشت که از بین نمونههای انتخاب شده برای منطقه ۷ نمونه قابل توجه برای تخمین بدست نیامده است. در این دوره گردشگران سلامت ورودي به ایران بیشتر از کشورهاي آذربایجان، عراق، ترکمنستان، افغانستان، کویت، سوریه، لبنان، بحرین، عربستان و ترکیه هستند و ایران طی یک دهه گذشته پیشرفتی در حدود ۲۰ الی ۲۵ درصد در حوزه گردشگری سلامت داشته است و بیشترین در حوزه گردشگری سلامت در ایران، بیشترین پذیرش از طریق استان‌هاي تهران، خراسان‌رضوي، آذربایجان شرقی، گیلان، اردبیل و فارس می باشد و ترکیب جمعیتی نمونه به شرح جدول (۲) میباشند:
جدول ۲: مناطق و استان های پذیرش کننده گردشگران خارجی
Table 2: Regions and provinces accepting foreign tourists
استان | تعداد نمونه گردشگر پزشکی | تعداد نمونه گردشگر تندرستی | ||||
یک | گیلان | - | 41 | |||
دو | آذربایجان شرقی | 24 | - | |||
آذربایجان غربی | 18 | 23 | ||||
اردبیل | - | 23 | ||||
سه | لرستان | - | 43 | |||
چهار | اصفهان | 43 | 18 | |||
پنج | یزد |
| 35 | |||
فارس | 53 | - | ||||
شش | تهران | 45 | 19 | |||
هشت | هرمزگان | - | 23 | |||
نه | خراسان رضوی | 51 | 42 | |||
جمع | 234 | 267 | ||||
مأخذ: منطقه بندی مصوب مورخ ۲/۵/۱۳۹۶ شورای عالی آمایش سرزمین و محاسبات تحقیق
Source: Research Findings
قلمرو مکانی گردشگران خارجی سلامت برای تخمین تقاضای گردشگری سلامت به تفکیک مناطق آمایش سرزمین به شرح نقشه زیر میباشند:
شکل ۱ : نقشه استان ها و مناطق پذیرش کننده گردشگران خارجی
Fig 1: Map of provinces and regions accepting foreign tourists
مأخذ: منطقه بندی مصوب مورخ ۲/۵/۱۳۹۶ شورای عالی آمایش سرزمین و محاسبات تحقیق
Source: Research Findings
فرآیند تحقیق به شرح نمودار (۲) می باشد:
شکل 2: فرایند انجام تحقیق
Figure (2) process of research
4-یافته‌های تحقیق
در این قسمت ابتدا ایستایی متغیرهای مدل بررسی میشود و سپس مدل برآورد میشود:
جدول ۳: برآورد مدل تقاضای تحقیق
Table 3: Estimation of research demand model
مقطع | منطقه۱ | منطقه۲ | منطقه ۳ | منطقه۴ |
|---|---|---|---|---|
متغیر | ضریب | ضریب | ضریب | ضریب |
| *0/1053 | *0/0719 | *0/449 | *0/0339 |
| *1/83 | *1/0132 | *01/0183 | *1/ 5221 |
| *0/0376 | *0/0517 | *0/054 | *0/0240 |
| *1/1453 | 1/1619 | *1/129 | *1/0236 |
| *0/0783 | 0/0612 | *0/095 | *0/0280 |
عرض از مبدا | *7/2248 | 4/1942 | *11/159 | 6/583 |
R2 | 93٪ | .85% | 79٪ | 97% |
آماره F | 47/89* | *20/52 | 30/73* | *121/67 |
6DW | 2/08 | 2/07 | 2/17 | 1/89 |
مقطع | منطقه۵ | منطقه۶ | منطقه ۸ | منطقه۹ | مجموع مناطق(۲۸استان) |
|---|---|---|---|---|---|
متغیر | ضریب | ضریب | ضریب | ضریب | ضریب |
| *0/1908 | *0/841 | *0/765 | **0/0561 | *0/139 |
| *1/4047 | *1/515 | *1/0631 | **1/1084 | *1/458 |
| *0/0399 | *0/451 | *0/0538 | **0/0552 | *0/042 |
| *1/2347 | *1/025 | *1/0431 | **1/0184 | *1/108 |
| *0/0299 | *0/051 | *0/0438 | **0/0852 | *0/032 |
عرض از مبدا | *3/369 | *-3/480 | *17/61 | *4/454 | *4/049 |
R2 | 96% | 96% | 59% | 78% | 95% |
آماره F | *80.26 | *87.92 | *11.98 | *20.88 | *126/56 |
DW | 2/26 | 1/93 | 1/73 | 1/94 | 1/83 |
* از نظر آماری در سطح آماری ۹۰درصد معنا دار است و ** از نظر آماری در سطح آماری ۹۵ درصد معنا دار است.
Source: Research Findings
طبق آماره D.w. و آزمون وایت، خود همبستگی و نابرابری واریانس وجود ندارد وبرآورد ها قابل اتکا میباشند، بنابراین به لحاظ آماری حساسیت تقاضای گردشگران به متغیرهای دارای ضریب معنادار من الجمله هزینه و کیفیت خدمات قابل تفسیر است. در این رابطه مقدار ضریب تشخیص نیز با توجه به پانل بودن داده‌ها بیانگر این موضوع است که مدل تغییرات متغیر وابسته را بخوبی نشان می‌دهد. پیرامون آماره معنی داری کل رگرسیون (اف لیمر)، کل رگرسیون معنادار است.
مطابق جدول فوق، علامتها مطابق با انتظارات تئوریک بوده و بیانگر این مطلب است که تقاضای گردشگری سلامت نسبت به هزینهها از جمله هزینه بالای درمان در کشور حساسیت بالا و حساسیت پایین نسبت به مقادیر در دسترس بودن امکانات، کیفیت خدمات، مبدأ تمایل به جذابیتهای توریستی رایج دارد.
مطابق مبانی نظری تحقیق از عوامل مهمی که بر تقاضاي گردشگري سلامت در همه مناطق اثر می‌گذارد، هزینهها هستند که عمدتا مربوط به هزینه‌هاي حمل و نقل، هزینه درمان و هزینه‌های اقامت میباشند. عامل مؤثر دیگر در تعیین هزینه گردشگري، نرخ ارز رایج در کشور مبدأ و مقصد است. بطور خاص در مناطق دارای سیستم درمانی و پزشکی از عواملی که نقشی اساسی در تقاضاي گردشگري سلامت دارد، ویژگیهاي پزشکی و درمانی گردشگري است. بنابراین، مجموعه‌اي از عوامل در کیفیت خدمات تندرستی، درمانی و پزشکی مؤثرند که برخی از آنها عبارتند از: زیرساخت‌هاي گردشگري سلامت مانند زیرساخت‌هاي فناوري اطلاعات، حمل‌ونقل، هتل‌ها، قوانین و مقررات مربوط به گردشگري، امنیت کشور و ... . مطابق نتایج تحقیق برخی از عواملي كه تقاضاي گردشگري سلامت را تحت تأثير قرار مي‌دهند، عوامل برونزا بمانند برخی هزینهها و ویژگیهای کشور مبدأ میباشند و برخی عوامل نیز قابل تغییر (از قبیل کیفیت خدمات ، اعتبار و توانمندی کادر، تبلیغات در کشورهای مبدأ و سایر خدمات حمایتی) میباشند که می‌توان درخصوص این عوامل برنامهریزی لازم را انجام تا سهم تقاضای گردشگری ایران چه در مناطق دارای سیستم درمانی و پزشکی و چه در مناطق دارای منابع طبيعي و اقليم مناسب نیز افزایش یابد، از قبیل برخورداری از ظرفیت‌های درمانی و پزشکی و ایجاد امکانات میباشد. که بایستی در سیاستگذاری کلان ایران مورد توجه ویژه قرار گیرد. اما باید توجه به تمایز عوامل مؤثر بر نوع منطقه برای گردشگری براساس نوع گردشگری سلامت نیز وجود داشته باشد تا برنامهریزی منطقه‌ای به رونق گردشگری سلامت کمک شایان صورت پذیرد. که این موضوع در این تحقیق مورد رصد قرار گرفت که نتایج تخمین سری همزمان با مدل ایدز حاکی از آن است که نرخ ارز بر تقاضای گردشگری سلامت درمانی (پزشکی) و پیشگیرانه (تندرستی) تأثیر معنادار و مثبت داشته که بیانگر این مطلب است که از نظرگردشگر سلامت خارجی، کاهش ارزش پول ملی موجب تقویت گردشگری سلامت خارجی میگردد. بنابراین به دلیل کم هزینه بودن ارائة خدمات درمان در کشور ایران، از بهترین وجوه توسعة اقتصادی به شمار می‌آید و فرصتی مناسب جهت ارائة خدمات پزشکی به گردشگران و نیز ایجاد رضایتمندی در بیماران خارجی مراجعه کننده به کشور، جهت درمان برای ارتقاء اعتبار و اقتصاد کشور است، ضمن اینکه ایران دارای کیفیت مناسب درمان و هزینه درمان پایین است. ايران با داشـتن نيـروي انـساني متخـصص در امـر پزشـكي و امكانـات پيشرفته پزشكي و با توجه به ظرفيت‌هـاي بـالا در جـذب گردشـگران پزشـكي بـه عنـوان مقـصد مهمـي بـراي گردشگري پزشكي در جهان و بخصوص در جهان اسلام به شمار مي‌آيد. جهت تعیین متغیرهای توابع تقاضای گردشگری سلامت از نتایج تحقیق کمالی و آسایش (2019) مبتنی بر بررسی نظریه‌های مختلف درخصوص تقاضای گردشگری بمانند تئوریهای تجارت بین الملل از قبیل د نظریه هکچر- اوهلین و قانون جاذبه در سطح کلان و نظریه‌های تقاضای گردشگری مبتنی بر مطلوبیت در سطح خرد از قبیل مدل های تجريد لنكستر (1966 و 1971)، مدلهاي اقتصادي خرد راگ (1973)، ساكايي(1986)، اسكپرلود (1990) و بكال (1998)، مدل تقاضاي كیلمان(1990)، مدل ويت و مارتين(1992)، الگوی تقاضاي جهانگردي دياموند(2000)، تئوری اقتصادي ارزشگذاری براساس مدل مطلوبيت(ميلر –1974 هانمن-1974)، الگوی سانگ و وایت (2000)، مدل گینوس و همکاران (2003) و مدل سازمان ملل متحد(2008) استفاده گردید از بین عوامل مؤثر بر گردشگری سلامت، گردشگران نسبت به هزینه‌ای گردشگری و همچنین ارزان بودن خدمات در ایران نسبت به کشورهای مبدأ‌شان حساسیت بالا دارند یعنی تغییر در هزینهها در ایران تأثیر مضاعفی بر جذب گردشگران دارد که از عوامل مؤثر بر این موارد می‌توان به نرخ ارز و تورم اشاره نمود. از طرف دیگر کیفیت خدمات و وجود خدمات جانبی نیز از عوامل مؤثر بر جذب گردشگر خارجی سلامت میباشد. همچنین در تمام مناطق آمایش سرزمین این عوامل در قالب نسبت هزینه درمان در کشور مبدأ به ایران مؤثرند، به عبارت دیگر بایستی به عوامل کلان اقتصادی در رشد گردشگری سلامت تمام مناطق آمایش سرزمین توجه ویژه نمود. در بررسی عوامل در مناطق مختلف اهمیت و تأثیر عوامل متفاوت است با توجه به اهمیت عوامل مطابق جدول شماره دو باید برنامه ریزی متفاوتی در مناطق مختلف انجام شود:
جدول ۴: اهمیت متغیرها در تقاضای گردشگری سلامت در مناطق مختلف آمایش سرزمین
Table 4: The importance of variables in health tourism demand in different regions of the land
مقطع | منطقه۱ | منطقه۲ | منطقه ۳ | منطقه۴ | منطقه۵ | منطقه۶ | منطقه ۸ | منطقه۹ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
درسترس بودن امکانات | سوم | سوم | سوم | سوم | دوم | دوم | دوم | سوم |
هزینه | اول | دوم | دوم | اول | اول | اول | اول | اول |
کیفیت خدمات | چهارم | چهارم | چهارم | چهارم | سوم | سوم | سوم | چهارم |
تمایل‌به‌جذابیت‌های توریستی رایج | دوم | اول | اول | دوم | چهارم | چهارم | چهارم | دوم |
Source: Research Findings
باید توجه داشت که درسترس بودن امکانات، هزینه درمان و حمل و نقل، کیفیت خدمات و تمایل به جذابیتهای توریستی رایج درتمام مناطق تأثیرگذار هستند. لکن اولویتگذاری برای سیاستگذاری در مناطق مختلف آمایش سرزمین متفاوت میباشد.
مثلا ًدر منطقه دو ( شامل استان‌های آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، اردبیل و کردستان ) و منطقه سه ( شامل استان‌های همدان، کرمانشاه ، لرستان و ایلام ) درحوزه گردشگری سلامت ابتدا روی گسترش جذابیتهای توریستی رایج از قبیل هتل‌ها، هوای مطلوب، غذا و بازدیدهای فرهنگی و تاریخی در کنار فرایندهای درمانی و تندرستی توسط دولت برنامهریزی و سرمایه‌گذاری صورت پذیرد، در درجه بعد زیر بناهای لازم جهت کاهش هزینه حمل و نقل و سفر، هزینه اقامت و هزینه درمان انجام گیرد ضمن اینکه در مراحل بعدی کیفیت خدمات و در دسترس بودن امکانات را نیز پیگیری نماید.
در مناطق 1 (شامل استان‌های‌گیلان، مازندران، گلستان و سمنان) و 4 (شامل استان‌های اصفهان، چهارمحال بختیاری و گلستان) و 9 ( شامل استان‌های خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی و خراسان‌شمالی) ابتدا موضوع کاهش هزینه‌ای حمل و نقل و اقامتی مورد بازنگری قرار گیرد و در ادامه جذابیتهای توریستی رایج از قبیل هتل‌ها، هوای مطلوب، غذا و بازدیدهای فرهنگی و تاریخی درکنار فرایندهای درمانی و تندرستی توسط دولت برنامهریزی و سرمایه‌گذاری صورت پذیرد.
در مناطق 5 (شامل استان‌های فارس، بوشهر، کهگیلویه و بویر‌احمد)، 6 (شامل استان‌های تهران، قم و مرکزی) و 8 ( شامل استان‌های یزد، کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان) ابتدا هزینه‌های حمل و نقل و اقامت کاهش یافته و در ادامه در دسترس بودن امکانات (کادر درمان متخصص و کادر خدماتی متخصص)، مورد پیگیری و اولویت قرار گیرد.
آنچه در پاسخگویی همه مناطق مهم میباشد تأثیر ارزان بودن هزینه معالجه (درمان و تندرستی) در ایران نسبت به کشورهای مبدأ میباشد لذا از آنجاییکه عمده کشورهای همسایه(شامل‌آذربایجان، عراق، ترکمنستان، افغانستان، کویت، سوریه، لبنان، بحرین، عربستان و ترکیه ) میباشد، لذا با کاهش ارزش پول ملی انتظار این است که با بهبود خدمات و در دسترس بودن آنها، میزان گردشگران با توجه به کاهش هزینهها معالجه در ایران نسبت به این کشورها افزایش یابد.
با توجه به بدست آمده از بررسی‌های انجام شده و نتایج این تحقیق پیشنهاد میگردد:
ü . با توجه به تأثیر بالای هزینه ها از قبیل، هزینه جابه جایی و سفر، هزینه اسکان و بهای خدمات پیشگیری در تقاضای گردشگری تندرستی و تأثیر نرخ ارز، هزینه اسکان، هزینه پزشکی و قیمت‌خدمات، توسعه و افزایش قیمت خدمات داخلی به نسبت خارج بایستی برنامهریزی لازم صورت پذیرد.
ü با توجه به ابعاد اصلی گردشگري، براي هرچه پویاتر شدن گردشگري باید به امورکیفی گردشگري (نظیر ارتقاي کیفیت خدمات ارائه شده به گردشگران از طریق نحوه رفتار مردم ایران و نشان تجاری و تبلیغات برای جذب گردشگران سلامت، خدمات و مدت ویزا، مقررات و تسهیلات ورود و خروج و زمان انتظار دریافت خدمت)، امور شکلی گردشگري(نظیر برخورد پرسنل درمان در ارتباط با گردشگر خارجی، سهولت مسافرت، شرایط سیاسی و ارتباطی با ایران، وجود تسهیلات اسکان براي همراه بیمار)، امور کمّی گردشگري(با امکان پرداخت با ارز رایج کشور، خدمات و مدت ویزا، وجود امنیت برای گردشگران، راه‌های ارتباطی با ایران و برنامه های تبلیغاتی)، و امور حمایتی پس از گردشگري (نظیر امکان پیگیري و مشاوره پس از بازگشت به کشور، امکان مشاوره قبلی با پزشک از راه دور) به صورت هم زمان توجه کنند.
ü با توجه به تأثیر کیفیت محل اقامت استاندارد در گردشگری سلامت، انجام مطالعه و شناسایی نیاز و تقاضای گردشگران در خصوص کیفیت مد نظر آنها و فراهم آوردن تسهیلات مسافرتی مناسب برای آنها در اولویت قرار گیرد.
ü با توجه به اینکه کشش هزینه‌ای تقاضای گردشگری سلامت بزرگتر از یک بوده در حالیکه کشش کیفیت و در دسترس بودن امکانات کمتر از یک میباشند دولت میتواند با اعمال سیاست کاهش هزینه و قیمت خدمات درمانی و پیشگیرانه افزایش تقاضای گردشگران خارجی را فراهم آورد تا از این طریق تقاضای گردشگری سلامت خارجی افزایش یافته و به طبع آن توسعه و رشد اقتصادی مناطق و استان‌های کشور را فراهم آورد.
ü با بهبود روابط دیپلماتیک با سایر کشورها خصوصا کشورهای خلیج فارس و اتحادیه اروپا، مقررات ورود و خروج گردشگران سلامت را تسهیل نموده و همچنین مدت زمان ویزای آنها افزایش یابد تا از این طریق موجبات افزایش گردشگران خارجی را فراهم آورد.
با توجه به نتایج بدست آمده از بررسی‌های انجام شده و نتایج این تحقیق به پژوهشگران آتی پیشنهاد میگردد:
ü که مدل سیستمی از انواع گردشگری تدوین تا عوامل مؤثر بصورت سیستمی با کمترین خطا بررسی شود.
ü بدلیل تأثیر عوامل مختلف و ناشناخته بر گردشگری می‌توان از مدلهای معادلات ساختاری به مانند حداقل مربعات جزئی یا تحلیل عاملی نیز برای تعیین عوامل مؤثر استفاده کرد.
References
- Asayesh. Hamid, Kamali, Mahdi, (2021), Estimating the Demand of Foreign Medical Tourism Four Zones of Land Use Planning with Medical Advantage, Journal of Urban Tourism, 8(3), 91-105. (In Persian)
- Bassoli, Mehdi, Derakhsh, Saeedeh, Asaadi, Mirmohammed.(2021),Cultural Indicators of Medical Tourists Attraction: Interpretive Structural Modeling. 3. 2021; 5 (1) :72-82. (In Persian)
- Baghi, Ahmad, Vazifehdoost, Hossein, Mirabi, Vahid Reza (2019), Development of health tourism in Mashhad by interpretive structural modeling method, Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), Ninth Year, No. 3, pp: 323-383(In Persian)
- Carlos Leitao, Nuno , (2015), Portuguese Tourism Demand: A Dynamic Panal Data Analysis, International Journal of Economics and Financial Issues, 5(3), 673-677
- Chih- Wen Wu , (2015), Destination Loyalty Modeling of the Global , Tourism , Journal of Business Research,-1-7
- Cibinskiene, A. and G. Snieskiene, (2015), Evaluation of City Tourism Competitiveness, Competitiveness, 2 0 th international . scientific conference . Economics and management, social and behavioral sciences, Elsevier, 213, 105-110
- Darvishi, H., Issapour, R., Molaei Hashjin, N., (1999), Analysis of the role of tourism in the economic development of rural areas of Rudsar city in the last two decades, Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, Volume 12, Number 3 (47) (In Persian
- Farzin, Mohammad Reza, Afsar, Amir, Dabir, Alireza, Zandi, Ebthal, (2018), Modeling the forecast of domestic recreational tourism demand in Tehran, Bi-Quarterly Journal of Social Tourism Studies, Year 6, Number 12. (In Persian)
- Fetscherin, M., & Stephano, R.-M., (2016)., the medical tourism index: Scale development and validation. Tourism Management, 52, 539–556.
- Ghasemi Yalghuz Aghaj Akbar, Asadzadeh Ahmad, Imani Khoshkhoo Mohammad Hossein, Jabbarzadeh Younes (2017), Evaluation of factors attracting medical tourists with a fuzzy multi-criteria decision-making approach (Case study: East Azerbaijan province). Tourism and Development, 6 (3), 39-57. (In Persian)
- Gulinus, a, Lozano, J , Eugenio-Martin, J. L. (2007). Modelling determinants of tourism demand as a fivestage process: a discrete choice methodological approach. Tourism and Hospitality Research, 10(4), 311-324.
- Hosseini Nejad, Seyed Ramin, Daryabari, Seyed Jamaluddin, (2017) A Study of the Role of Tourism in Sustainable Regional Development (Case Study: Health Tourism in Ardabil Province). Journal of Geography (Regional Planning), 27 (1), 55-63. (In Persian)
- Jabbari, Alireza, (2008). Iran tourism model design, thesis of the School of Management and Information of Iran University of Medical Sciences(In Persian)
- Kamali, M., Asayesh, H., (2019), Determining the Factors Affecting Foreign Health Tourism Demand in Different Regions of Iran, Geography Quarterly (Regional Planning) , 625-638, (In Persian)
- Kaufmann, E. L., Mueller, H., (2000), Tourism Wellness and segment tourism health special a of analysis Market Leisure for Institute Research, industry hotel the for implications, Berne of University, Tourism and Engehaldenstrasse,4 , 1-13
- Khadem Al-Husseini Ahmad and Adham Nafiseh (2016) The Role of Health Tourism in Sustainable Urban Development with Emphasis on Socio-Economic Indicators (Case Study: Mahalat Spa), Spatial-Spatial Research, No. 1(In Persian)
- Khoshnevis Yazdi, S., Khanalizadeh, B., (2016),Tourism demand: a panel data approach, Current Issues in Tourism
- Lancaster. K (1971); Consumer Demand: A New Approach, New York: Colombia University Press
- Mahmoodi Yekta, M., Zabihi, A., Jurablo, M. (2012). 'The effect of tourism components on the tendency of sports tourists to Iran', Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, 4 (2) (In Persian)
- Mansouri , Seyed Hossein, Esmailpour, Hassan Saied Nia, Hamid Reza, (2021) , Designing a medical tourism model during COVID -19 by using a Mix Method Approac h, Journal of Research in Behavioral Sciences, Volume 19, Issue 3
- Marvat, Habib, Salem, Ali Asghar, Khadem Nematollahi, Mahboubeh, (2018), Identifying Factors Affecting Foreign Tourism Demand, Quarterly Journal of Economic Research, Year 18, No. 69(In Persian)
- Mogaka, et al (2017), Effects of Medical Tourism on Health Systems in Africa, African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure.
- Morley, C. L. (1992). A dynamic international model. Annals of Tourism Research, 25(1), 70-84.
- Morvati Sharifabadi, Ali, Asadian Ardakani, Faezeh, (2014), Presenting a health tourism development model with a combined approach of fuzzy TOPSIS and interpretive structural modeling in Yazd province, Health Management, 17 (55) (In Persian)
- Mozaffari, Jalal, Pour Mohammadi, Mohammad Reza, Ezzatpanah, Bakhtiar, (2019), Feasibility study of health tourism in Tabriz metropolis, Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), 10th year, No. 2, pp: 798-916 (In Persian)
- Najafi Nasab, Mir Hojjat, (2016), Preliminary Feasibility Study for Implementation and Implementation of Health Tourism in the Social Security Organization, Higher Institute for Social Security Research, Economics and Investment Report (In Persian)
- Narayanan, S & Yew, L.,(2021),Medical Tourism in Malaysia: Growth, Contributions and Challenges , Thailand and The World Economy, Vol. 39, No.1
- Nikraftar, Tayebeh, Hosseini, Elahe, Moghadam, Atefeh (2017) Identifying the effective factors in attracting medical tourists in Iran, in Health Management Quarterly, Volume 25, Number 67, pp. 64-74 (In Persian)
- Pagan, R., Horsfall, D., (2020), Medical Tourism Markets: Models of Sustainability. The Case of Spain and The Costa del Sol (Malaga), Sustainability, 12
- Pishbahar, Esmaeil, Parcham, Roghayeh, Yadavar, Hossein, (2017), Factors Affecting Aras Free Zone Tourism Demand with Structural Equation Model Approach, Iranian Journal of Economic Research and Agricultural Development No. 4 - Volume 2(In Persian)
- Rahimi, Mohammad Kazem; Shafqat, Tahira; Biginia, Abolfazl; Jafari, Hassan (2022). Investigating the status of health tourism marketing in selected public and private hospitals in Yazd city in 1400, Health Quarterly in Society, Volume 8, Number b..1657#1, pp. 60-68(In Persian).
- Report on land management measures, land management and environmental planning affairs, program and budget organization, report(In Persian
- Rakhshani Niseb, Hamidreza, Zarrabi, Asghar, (2008), Challenges and Opportunities of Ecotourism Development in Iran, Geographical Space Quarterly, No. 28
- Rezvani, Ali Asghar, (1998), Geography and Tourism Industry. Payame Noor Publications, Second Edition. (In Persian)
- Sadat Tayari, Shima, Amini, Mohammad Taghi, Zardavi, Aria, (2015), Determining and Investigating the Factors Affecting Iran's Health Tourism Using the Matrix of Significance - Performance, Heritage and Tourism(In Persian)
- Salem, Ali Asghar, Niazi, Morteza, (2017), Estimating the Demand Function of Religious Travel by the Method of Almost Ideal Dynamic Linear Demand System, Quarterly Journal of Economic Modeling Research, No28.(In Persian)
- Shafiei, Zahra, Mousavi, sayyed hojjat , Vali , AbbasAli, (2022), Location of areas prone to the development of Medical tourism (wellnes) in Aran and Bidgol salt lakes with emphasis on the construction of salt therapy site by AHP method and using GIS, Halal Research, 4(4), pp. 67-49. doi: 10.30502/h.2022.324647.1096(in Persian)
- Stevens and Associates (2008). Well-being in Leisure & Tourism, View Markting.
- Surej John, P.; Larke, Roy. (2016). an analysis of push and pull motivators investgated in medical tourism research published from 2000 to 2016. Tourism Review International, Vol. 20, pp. 73–90.
- Tajzadeh Namin ,Abolfazl Ardeshir, Salimi, Mona , Tajzadeh Namin, Amirreza , (2022), History of attracting medical tourists in Isfahan health towns, Tourism and development, -. doi: 10.22034/jtd.2022.333348.2582
- UNWTO, (2015), Tourism Highlights 2015Edition, Available in www.unwto.com .
Estimation of tourist health sensitivity in 8 land management areas using Glinus et al. Model (2007)
Hamid Asaysh
Assistant Professor, Department of Economics, Ayatollah Azami University of Borujerdi (RA), Borujerd, Iran
Mahdi Kamali7
Assistant professor, Department of Economics, member of the scientific faculty of Islamic Azad University, Qeshm branch, Qeshm, Iran
Abstract
Introduction:What is important today in various markets, including health tourism, The existence of a Loyal tourist is because the cost of finding a new tourist is more than 8 times the Maintenance of a loyal tourist . on the hand, the main research that has been done. In the Field of health tourism demand so far, It has focused on the number of tourists as a Dependent variable. In addition, in all functions of health tourism, the issue of Heterogeneity of tourists in the study of tourism demand has not been considered. Materials and Methods:Therefore, this study aims to estimate the tourism demand by land management areas. According to 9 tourist land management areas in this article, which include area 1 (Gilan, Mazandaran, Golestan and Semnan), Region 2 (East Azerbaijan, West Azerbaijan, Ardabil And Kurdistan), Region 3 (Hamedan, Kermanshah, Lorestan and Ilam), Region 4 (Isfahan, Chaharmahal and Bakhtiari, and Khuzestan) Region 5 (Fars, Bushehr, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad), Region 6 (Tehran, Qom and Alborz), Region 7 (Zanjan, Qazvin and Markazi), Region 8 (Yazd, Kerman, Sistan and Baluchestan and Hormozgan), And Region 9 (South Khorasan, Razavi Khorasan and North Khorasan) Therefore, the Purpose of this study is to estimate the sensitivity of health tourism in 8 land management Areas (except area 7) using the model of Glinus et al. (2007).
Results and Discussion: According to the results of The research, the data of which were extracted from the questionnaires of foreign tourists, In all areas there is the highest sensitivity to costs.
Conclusion: Due to the impact of high tourism Sensitivity to costs such as transportation and travel costs, Cost of ccommodation and the Cost of health services in tourism demand Prevention and the impact of relative prices (Exchange rates), Accommodation fee, treatment fee and service price, Develop and Increase domestic services at a lower cost than foreign competitors by the government.
Keywords: Health tourism, Preventive tourism, Medical tourism, Tourist areas
[1] نویسنده مسئول : mahdikamali174@gmail.com
[2] Kilman
[3] Wit & martin
[4] Diamond
[5] Miler-haman
[6] آماره دوربین واتسن
[7] 1-(Corresponding Author) mahdikamali174@gmail.com
