تأثیر پایداری بندهای گابیونی با سرریز پلکانی از نظر کنترل رسوب و سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز خائیز، بهبهان، استان خوزستان)

Subject Areas : Marine structures

فرهاد سادات فرد ¹ ()
امین بردبار ² (گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، اهواز، ایران.)

Received: 2020-11-13 Accepted : 2021-07-09 Published : 2021-07-09

Keywords:

Abstract :

بندهای گابیونی (Gabion Dams) سازه­های کوچکی هستند که به منظور کاهش سرعت جریان و شیب آبراهه و مهار فرسایش در آبراهه­ها احداث می­گردند. احداث این بندها در حوضه­های آبخیز  موجب تغییرات در زمان تمرکز  شده که در کنترل سیل و مهار رواناب تاثیر بسزایی دارد. حوضه آبخیز خائیز واقع در شهرستان بهبهان استان خوزستان کشور ایران یکی از زیر حوضه­های آبخیز  بسیار مهم این شهرستان می­باشد. در این حوضه در فصول بارندگی، ایجاد سیلاب موجب فرسایش اراضی منطقه و انتقال رسوبات فراوان به پایین­دست می­گردد. در این تحقیق با مطالعه منطقه و شرایط توپوگرافی و عملیات حفاظتی صورت گرفته، تغییرات زمان تمرکز، ضریب نگهداشت و دبی سیلاب قبل و بعد از اجرای عملیات حفاظتی مورد مقایسه قرارگرفته است. در این زمینه پارامترهای تعداد و ارتفاع بندها، گروه هیدرولوژیکی خاک، شیب آبراهه، زمان تمرکز، هیدرولوژی منطقه، مساحت حوضه و حجم رسوبگیری سازه­ها مورد بررسی قرارگرفت، باتوجه به بررسی صورت گرفته می­توان نتیجه گرفت احداث بندهای گابیونی به تنهایی نمی­تواند تاثیر قابل ملاحظه­ای در کنترل رواناب داشته باشد و اجرای همزمان عملیات های دیگر آبخیزداری همچون عملیات بیولوژیک و بیومکانیکی جهت تحقق اهداف طرح بسیار ضروری است.

References:

آقاجان زاده، ر.، عمادی، ع. و غلامی، م. ع. (1395). بررسی تاثیر شیب پله در استهلاک انرژی در سرریز پلکانی توری­سنگی. پانزدهمین کنفرانس ملی هیدرولیک ایران. دانشگاه بین­المللی امام خمینی. 25-24 آذر 1395، اردبیل، ایران.

آقامجیدی، ر. و کمان­بدست، ا. (1392). مطالعه و بهینه­سازی کنترل انرژی بر روی سازه­های توری سنگی با استفاده از مدل عددی. چهارمین همایش ملی شبکه های آبیاری و زهکشی.  دانشگاه شهید چمران اهواز. 8 اسفند 1392، اهواز، ایران.

سلطانی،م.، اختصاصی، م.، طالبی، ع.، پوراغنایی، م. و سرسنگی، ع. (1390). اثر احداث سدهای اصلاحی برکاهش دبی اوج سیلاب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز منشاد یزد). نشریه پژوهش­های آبخیزداری، دوره24، شماره4، ص 54-46.

صانعی، م.، حشمتی، م. و شهبازی، خ. (1384). بررسی طرح اجرایی کنترل سیل شهر هرسین. مجموعه مقالات سومین همایش ملی فرسایش و رسوب. مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور. 9-6 شهریور 1384، تهران، ایران.

عزیزی، ا.، مفتاح هلفی، م.، ضیاءتبار احمدی، م. و گلمائی، ح. (1387). بررسی تأثیر تخلخل مورد استفاده بر افت انرژی جریان در سرریزهای پلکانی توری سنگی. فصلنامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 16، شماره 2، ص 158-150.

مسجدی،ع. ر. و تجری، ب. (1386). ارزیابی عملکرد سازه­های حفاظتی در کنترل سیل حوضه­های آبخیز. مجموعه مقالات سومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک.  دانشگاه باهنر کرمان. 9 اسفند 1396، کرمان، ایران.

Gellis, A.C., Cheama, A.and Lalio, S. (2001). Developing a geomorphic approach for ranking watersheds for rehabilitate, zuni Indian Reservation. Newmexico Geomorphology, 3, pp: 105-184.

Peterson, H.V. and Branson, F. A. (1962). Effects of Land treatments an erosion on rangelands in Parts of Arizana and Newmexico. Journal of Range Management, 15(4), pp: 220-226.

Wuthrich, D. and Chanson, H. (2014). Hydrulics of Air Entrainment and Energy dissipation on a Gabion stepped Weir. Journal of Hydraulic Engineering, ASCE, 140(9), pp: 40-140.

Yoshikawaa, N., Nagaob, N., and Misawac, S. (2010). Evaluation of the flood mitigation effect of a Paddy Field Dam project. Agricultural Water Management, 97(2), pp: 259 -270