تاثیر عملیات آبخیزداری برآبنمود سیل با استفاده از مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز رامیان)
Subject Areas : Irrigation and Drainageپیام ابراهیمی 1 , جمیله سلیمی کوچی 2 , محسن محسنی ساروی 3
1 - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - دکتری علوم و مهندسی آبخیز، کارشناس ارشد سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، تهران، ایران.
3 - استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
Keywords:
Abstract :
افزایش استفاده از منابع آب و خاک حوضه های آبخیز در چنددهه اخیر و بهره برداری غیراصولی و نامتناسب با اکولوژی سرزمین، تشدید وقوع سیلاب ها را به همراه داشته است. در همین زمینه، عملیات آبخیزداری یکی از موثرترین راه های مقابله با این بحران می باشد. این پژوهش از طریق بررسی تغییرات حجم و دبی پیک در اثر اقدامات بیومکانیک صورت گرفته در حوضه آبخیز رامیان واقع در استان گلستان نتایج اقدامات آبخیزداری را کمی می نماید. با استفاده از مدل HEC-HMS و در نظر گرفتن ضرایب CN در سه دوره خشک، متوسط و مرطوب، مقدار کاهش دبی پیک و حجم سیلاب با دوره بازگشت های 2 تا 500 سال برآورد شد. به منظور کنترل برآوردها از چهار واقعه سیل در طول مدت آماری 21 سال و با استفاده از آمار ایستگاه هیدرومتری و باران سنجی موجود در منطقه استفاده شد. پس از بهینه سازی مقادیر CN ورودی به مدل HEC-HMS، دبی پیک و حجم کل سیلاب به ترتیب با دقت 16/3 درصد و 30/11 درصد برآورد شد. بررسی ها نشان می دهد عملیات بیومکانیکی می تواند با دوره بازگشت 10 ساله دبی اوج را 72/40 درصد و حجم دبی 20 ساله را 18/30 درصد کاهش دهد. از سوی دیگر هیدروگراف قبل و بعد از عملیات بیومکانیکی نشان می دهد حجم سیل و دبی اوج حوضه آبخیز رامیان با گذشت زمان کاهش پیدا کرده و عملیات آبخیزداری در این منطقه موثر بوده است. بدین ترتیب در مجموع، اثر اقدامات آبخیزداری با تاکید بر اقدامات بیومکانیک، بر روی دبی سیلابی حوزه آبخیز رامیان مثبت ارزیابی می شود.
رحیمی، د. و رحیمی داشلی برون، ی. (1395). بررسی اثر تغییرات اقلیمی و کاربری ارضی بر سیلاب در شمال ایران (حوضه مادرسو)، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 27، شماره 1، صفحات 102-89.
هویزه،ش.، مائده،س.، و زارعی، و. (1395). بررسی تغییرات کاربری اراضی طی دو دهه دوره زمانی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز ابوالعباس)، پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، سال 7، شماره 14، صفحات 244-237.
محمدی،م.، امیری،م.، و دستورانی، ج. (1394). مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان رامیان در استان گلستان، فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی و آمایش فضا، سال 19، شماره 4، صفحات 158-141.
مختاری هشی، ح.، و رحیمی، د. (1395). پهنه‌بندی خطر سیل در مراکز انسانی و اقتصادی استان خراسان جنوبی با استفاده از منطق فازی، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 27، شماره 1، 199-216.
مردوخ پور، ع.، و اوشک سرایی، ل. (1394). ارزیابی تاثیر کاهش پوشش جنگلی بر میزان دبی پیک سیلاب توسط مدل کینفیل (KINFIL) (مطالعه موردی: حوضه آبریز سپیدرود)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، سال 17، شماره 4، صفحات 222-213.
Bouri, S., and Ben Dhia, H. (2010). A Thirty- Year artificial recharge experiment in acoastal aquifer in an arid zone. The Teboulba aquifer system. (Tunisian Sahel), Comptes Rendus Geoscience, 342 (1), 60-74.
Demetrio, A. Z., Antonino, L., Domenico, M., and Santo M. Z. (2017). Comparing Different Infiltration Methods of the HEC-HMS Model: The Case Study of the Mésima Torrent (Southern Italy). Land Degradation and Development, 28 (1), 294-308.
Derdour, A., Bouanani, A., and Babahamed, K. (2017). Hydrologicalmodeling in semi-arid region using hec-hms model. case study inain sefra watershed, ksour mountains (sw-algeria). Journal of Fundamental and Applied Sciences, 9 (2),1027-1049.
Eisazadeh, L., Sokouti, R., and Ebrahim, P. (2012). Impacts of Floodwater Spreading in some Chemical Soil Properties. International journal of Agronomy and Plant Production, 3 (Special Issue), 771-774.
Fenicia, F., Kavetski, D., Savenije, H.H., Clark, M.P., Schoups, G., Pfister, L., and Freer, J. (2013). Catchment properties, function, and conceptual model representation: is there a correspondence?. Hydrological Process, 28 (4), 2451–2467.
Gao, Y., Yuan, Y., Wang, H., Schmidt, A. R., Wang, K., and Ye, L. (2017). Examining the effects of urban agglomeration polders on flood events in Qinhuai River basin, China with HEC-HMS model. Water science and technology, 75 (9-10), 2130-2138.
Ghazavi, R., Vali, A., and Eslamian, S. (2010). Impact of Flood Spreading on Infiltration Rate and Soil Properties in an Arid Environment. Journal of Water Resour Manage, 24 (11), 2781–2793.
Haq, M., Akhtar, M., Muhammad, S., Paras, S., and Rahmatullah, J. (2012). Techniques of RemoteS and GIS for Flood Monitoring and Damage Assessment: A Case Study of Sindh Province. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 15(2), 135-141.
Hassan A. K. M. B., Heather, N., Jarrett, P., and Amine, M. (2017). Application of HEC-HMS in a Cold Region Watershed and Use of RADARSAT-2 Soil Moisture in Initializing the Model. Hydrology, 4 (1), 9: 1-19.
Meenu, R., Rehana, S., Mujumdar, P. P. (2013). Assessment of hydrologic impacts of climate change in Tunga-Bhadra basin, India with HEC-HMS and SDSM. Hydrological Processes, 27 (11), 1572–1589.
Sintayehu L. G. (2015). Application of the HEC-HMS Model for Runoff Simulation of Upper Blue Nile River Basin. Hydrology: Current Research, 6 (2), 1-8.
Suriya, S., and Mudgal, B.V. (2011). Impact of urbanization on flooding: the Thirusoolam sub watershed-A case study. Journal of Hydrology, 4, 210-219.
