بررسی بهسازی آب بندان ها در مهار و ذخیره سازی آب های سطحی در استان مازندران

Subject Areas : Irrigation and Drainage

علی باقری ¹

1 -

Received: 2022-08-17 Accepted : 2022-09-01 Published : 2022-09-20

Keywords:

Abstract :

یکی از سازه­های ذخیره آب در استان مازندران، آب­بندان می­باشد. آب­بندان در واقع یک استخر ذخیره خاکی و بسیار بزرگ است که از گود کردن و خاک­برداری یک محدوده و ریختن و کوبیدن و ایجاد دیواره دور این محدوده به وجود می‌آید. آب­های مازاد در فصول غیرزراعی در آب­بندان­­­ها ذخیره می­شود و در فصول زراعی از آن بهره­برداری  می­شود. با توجه به اینکه اکثر آب­بندان­­­ها از قدمت زیادی برخوردار هستند و با وسایل مقدماتی احداث شده­اند دارای عمق کمی می­باشند و دیواره­های آنها از استحکام کافی برخوردار نمی­باشد و با بارش سنگین باران احتمال تخریب دیواره و بروز خسارات وجود دارد؛ و همچنین میزان هدررفت آب از طریق نشت زیاد می­باشد و با ورود رسوبات حجم ذخیره آب در آب­بندان‌ها کاهش یافته است، بنابراین با توجه به موارد ذکر شده آب­بندان­ها نیاز مبرم به لایروبی، افزایش عمق مخزن، تحکیم و تثبیت دیواره دارند. در این تحقیق 7 آب­بندان در سطح استان با مساحت 690 هکتار در نظر گرفته شد و تاثیر بهسازی آنها بر افزایش حجم ذخیره آب و افزایش مهار آبهای سطحی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که پس از بهسازی، حجم ذخیره این 7 آب­بندان 35/19 میلیون مترمکعب افزایش یافت. یعنی برای هر هکتار آب­بندان حجم ذخیره پس از بهسازی بطور متوسط، 28043 مترمکعب افزایش می­یابد. که این افزایش حجم ذخیره برای هر هکتار آب­بندان معادل 7/185 درصد می­باشد.

References:

آب و توسعه. (1374). فصلنامه امور آب – وزارت نیرو، سال سوم شماره 4 .

باقری،ع. و یوسفوند، ف. (1389). بررسی نقش آب­بندان در ذخیره­سازی و تامین آب مورد نیاز اراضی کشاورزی شمال کشور. نهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، دانشگاه تربیت مدرس، 18 آبان 1389، تهران. ایران.

بهاری،م.، شاهنظری، ع. و عمادی، ع. (1395). مهار نشت آب از آب بندان با استفاده از نانورس، سیمان و آهک. مجله تحقیقات آب و خاک ایران، دورۀ 47 ، شمارۀ 3، ص 635-625.

پورمحمد، و.، شاهنظری، ع.، پروین، ر. و آقاجانی، ق. (1389). وضعیت آببندان در محدوده پروژه های البرز، اولین کنفرانس مدیریت منابع آب نواحی ساحلی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی، 17 آذر 1389، ساری، ایران.

خراسانی، ن. (1379). مطالعه زیست محیطی آب­بندان­های حوزه آبریز بابلرود. فصلنامه محیط زیست، دوره 5، شماره 3، ص 38-32.

خوشمو، م. (1391). معرفی گیاهان آبزی آب­بندان­های لاریم و اسماعیل کلا (جویبار). فصلنامه علمی – پژوهشی گیاه و زیست بوم، دوره 8، شماره 33، ص 17-3.

درگاهی، ب. (1386). آب­بندان­ها مناسب­ترین گزینه برای سازگاری با کم آبی در استان­های شمالی کشور. مجموعه مقالات اولین همایش سازگاری با کم آبی، 2 بهمن 1386، تهران، ایران.

عرب زاده، ب. و راهبر ، ر. (1391). استخرهای ذخیره آب ( آب بندان). کنفرانس بین المللی دانش سنتی برای مدیریت منابع آب، 2 اسفند 1391، یزد، ایران.

صفائیان، ن. و شکری، م. (1382). تالاب­ها یا آب­بندان­های مازندران. مجله محیط شناسی، دوره 29، شماره 31، ص 70-48.

فرهنگی، م.  و بزرگ حداد، ع. (1389). معیارهای تخصیص در ارزیابی مدل مدیریت سیستم مخزن در شرایط کم آبی ( مطالعه موردی: حوزه کارون). مجله پژوهش آب ایران، دوره 4، شماره 2، 46-33.

کمالی، ک. و مهدیان، م. (1380). احیاء آب­بندان­ها راهکاری برای مقابله با بحران خشک­سالی در مناطق شمالی کشور. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی بررسی راهکارهای مقابله با بحران آب، دانشگاه زابل، 18 اسفند 1380، زابل، ایران.

ماهفروزی، ر. و شاهنظری، ع. (1396). بررسی اثر زیست پالایی آب­بندان­ها بر نیتروژن و فسفر ورودی ( مطالعه موردی). مجله تحقیقات منابع آب ایران. دوره 13، شماره 4 ، ص 63-51.

محمدی، پ. (1387) . لایروبی و بهسازی آب­بندان روستای فوتم سفلی. پروژه دوره کارشناسی رشته مهندسی آب. دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهر، 47 ص .

وثوقی، م. و احمدی، آ. (1391). بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر در مدیریت جمعی منابع آب در روستاهای فریدونکنار. مجله توسعه روستایی، دوره 4، شماره 2،  ص 74-47 .

Baars, J.R. and Milar, C. (2009). Potential for Weed Biocontrol in Ireland: Azolla filiculoides Control by Stenopelmus rufinasus. Presentation given at the 16^th International Conference on Aquatic Invasive Species, Montreal, Quebec, Canada.

Dong, B., Mao, Z., Brown, L., Chen, X. H., Peng, L. Y. and Wang, J. Z. (2009). Irrigation ponds: possibility and potentials for the treatment of drainage water from paddy fields in Zhanghe Irrigation System. CHINA Technological Sciences, 52(11), pp: 3320-3327

Fassett. (2006). A Manual of Aquatic Plants. Chopra Printing Press, Jodhpur. 382.

Ham, J., Yoon, C. h., Kim, H.J. and Kim, H.Ch. (2010). Modeling the effects of constructed wetland on nonpoint source pollution control and reservoir water quality improvement. Journal of Environmental Sciences, 22(6), pp: 834–839

Kočí, V., Mocová, K., Kulovaná, M. and Vosáhlová, S. (2010). Phytotoxicity tests of solid wastes and contaminated soils in the Czech Republic. Environmental Science and Pollution Research, 37 (4), pp: 611-623.

Satapathy, K. and Chand, P. (2010). Azolla: A Biofertilizer and Waste disposer. Sustainable Agriculture and Environmental Protection. VDM Verlag Dr. Müller.

Unnikannan, P., Sundaramoorthy, P., Baskaran, L. Ganesh, S. and Chidambaram, A. L. (2011). Assessment of chromium phytotoxicity in some aquatic weeds. Botany research international. 4 (1), pp:13-18