برآورد فرسایش و رسوب حوضه بالادست سد وشمگیر
Subject Areas : Watershedوحید یزدانی 1 , سپیده یکه باش 2 , امیر حسین آقاخانی افشار 3
1 -
2 -
3 -
Keywords:
Abstract :
به دلیل اهمیت آب و نقش حیاتی آن در زندگی انسان، مطالعات رودخانهای و به تبع آن مطالعه بر روی حوضههای آبریز ضروری به نظر میرسند. استان گلستان با مساحت 20437 کیلومترمربع بین عرض جغرافیایی ΄24 ˚36 تا ΄0 ˚38 شمالی و ΄51 ˚53 تا ΄14 ˚56 شرقی واقع شده است. گرگان‌رود یکی از مهم‌ترین رودخانه‌های استان گلستان به شمار می‌رود و در تمامی دشت گرگان جریان داشته و آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند. سطح حوضه آبگیر آن به مساحت 10250 کیلومترمربع می‌باشد. گام اصلی و مهم در مطالعات فرسایش و رسوب به روش تجربی، تعیین و شناسایی اشکال، و سیمای فرسایش است. در این مرحله نقشه‌های مختلف شامل شبکه آبراهه، شیب، زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی، خاک‌شناسی و کاربری اراضی مورد بررسی قرار گرفت؛ و نقشه واحد کاری منطقه مشخص و با تفسیر عکسهای هوایی و بازدیدهای میدانی نقشه تدقیق گردید. جهت برآورد میزان فرسایش و رسوب در زیرحوضه‌ها از مدل MPSIAC استفاده شد. طبق بررسیهای میدانی صورت گرفته و نتایج بدست آمده انواع فرسایشها، در سطح مورد مطالعه به وقوع پیوسته است. طبق بررسیهای صورت گرفته بیشترین فرسایش در زیر حوضه با کد 1625220 (بار بستر 62/3 و با معلق 47/14) و کمترین فرسایش در زیر حوضه با کد 1624210 (بار بستر 32/0 و بار معلق 3/1) بود. بر اساس نتایج بدست آمده نسبت تحویل رسوب در زیر حوضههای مورد بررسی بین حداکثر 6/23 الی 6/39 درصد می‌باشد. در همین راستا میزان رسوب ویژه بین 6/1 الی 1/18 و فرسایش ویژه بین 9/4 الی 3/58 تن در هکتار در سال متغیر بود.
باقرزادهکریمی، م. (1372). بررسی کارآیی مدلهای برآورد فرسایش و رسوب با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در مطالعات فرسایش خاک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
پیرمحمدی، ز.، فیضنیا، س.، یونسزاده جلیلی، س. و فقهی، ج. (1389). مقایسهی مدلهای کمی در برآورد فرسایش و رسوب در زیرحوضهی سامان عرفی چم لرستان. نخستین کنفرانس پژوهشهای کاربردی منابع آب ایران، 21 اردیبهشت 1389، کرمانشاه، ایران.
جلالیان، ا. (1371). مطالعات کیفی و کمّی فرسایش خاک در حوضهی آبخیز شمالی رودخانه کارون. سومین کنگره علوم خاک ایران، 15 تا 18 شهریور 1371، تهران، ایران.
راستگو, س.، قهرمان، ب. و داوری، ک. (1383). مقایسه موردی چهار روش FAO , EPM , MPSIAC و BLM در برآورد فرسایش و رسوب حوضه آبخیز تنگ کنشت. دومین کنفرانس ملی دانشجویی منابع آب و خاک، 23 اردیبهشت 1383، شیراز، ایران.
رنگزن ،ک.، زراسوندی، ع. و حیدری، ا. (1386). مقایسه دو مدل EMP و MPSIAC در برآورد فرسایش و رسوب حوضه پگاه سرخ گتوند خوزستان با استفاده ازتکنیکهای RS و GIS فصلنامه پژوهشهای جغرافیائی. شماره 64، ص 136-123.
صادقی، س. (1372). مقایسه چند روش برآورد فرسایش و رسوب در حوضه اوزون دره. مجموعه مقالات سمینار ملی بررسی سیاستها و روشهای بهرهبرداری بهینه از اراضی، 10 اردیبهشت 1372، تهران، ایران.
سبحانی، ب. (1380). بررسی فرسایش خاک در حوضه آبخیز آق لاقان چای، بر اساس مدل (FAO) با استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی. نشریه علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 13. ص 136-123.
شفاعی بجستان، م. (1381). هیدرولیک رسوب. ویرایش دوم، انتشارات دانشگاه شهیدچمران. اهواز، 438ص.
یامینی، ع.، رحیمی، ت، یارم طاقلو سهرابی، م. و ورناصری، ن. (1394). مطالعات رسوب شناسی و رخسارههای رسوبی رودخانه مجن شرق شاهرود در راستای مهار آبهای سطحی (واقع در البرز شرقی)، نخستین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، 23 آذر 1394، کوالالامپور، مالزی.
Aiello, A., Adamo, M. and Canora, F. (2015). Remote sensing and GIS to assess soil erosion with RUSLE3D and USPED at river basin scale in southern Italy. Catena, 131, pp: 174–185.
Lamba, J., Karthikeyan, K. G. and Thompson, A. M. (2015). Apportionment of suspended sediment sources in an agricultural watershed using sediment fingerprinting. Geoderma, 239-240, pp: 25-33.
Lim, Y.S., Kim, J.W. and Kim J.W. (2019). Suspended sediment source tracing at the Juksan Weir in the Yeongsan River using composite fingerprints. Quaternary International, 519 (10), pp: 245-254.
Mansouri, M. and A. Bagherzadeh. (2012). Evaluation of sediment yield in PSIAC and MPSIAC models by using GIS at Toroq Watershed, Northeast of Iran. Frontiers of Earth Science, 6 (1), pp: 83-94.
Morgan, R.P.C. (1995). Soil erosion and Conservation, Longman Scientific and Technica, John Wiley and Sons, 316p.
Nosrati, K. and Collins, A. L. (2019). Investigating the importance of recreational roads as a sediment source in a mountainous catchment using a fingerprinting procedure with different multivariate statistical techniques and a Bayesian un-mixing model. Journal of Hydrology, 569, pp: 506-518.
Tiecher, T., Caner, L., Minella, J.P., Pellegrini, A., Capoane, V., Rasche, J.W.R., Schaefer, J.L. and Rheinheimer, D.S. (2017). Tracing sediment sources in two paired agricultural catchments with different riparian forest and wetland proportion in southern Brazil. Geoderma, 285 (1), pp: 225–239.
Reynard, K.G. and J.J Stone. (1982). Sediment yeld from small semiarid rang land watersheds. USDA-SEA-ARM, Westem Series, 26, pp: 129-144.
Palazon, L., Latorre, B., Gaspar, L., Blake, W. H., Smith, H. G. and Navas, A. (2015). Comparing catchment sediment fingerprinting procedures using an auto-evaluation approach with virtual sample mixtures. Science of the Total Environment, 532 (1), pp: 456–466.
Parehkar, A., N. Behnam and M. Shokrabadi. (2013). An investigation survey on MPSIAC model to predict sediment yield in Iran. Research Journal of Environmental and Earth Sciences, 5 (6), pp: 342-349.
