انگارۀ نظام آموزشی در عصر نزول و بازتاب آن در قرآن کریم

محورهای موضوعی : دیگر موضوعات

مریم پیمانی ¹ , مهدی مطیع ² , مهدیه خورسندی ³

1 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
3 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث،‌ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/04/09 تاریخ پذیرش : 1398/09/09 تاریخ انتشار : 1398/11/01

کلید واژه: آموزش, علم, قلم, انگاره, درس,

چکیده مقاله :

مطالعات نشان می‌دهد که ساختارهای آموزش عمومی پیش از ظهور اسلام در دو طیف مجزا که مختص اهل کتاب و عرب پیش از اسلام بوده، قابل پیگیری است. این پژوهش به منظور دستیابی به ساختار آموزشی پیش از اسلام و واکنش قرآن در رویارویی با آن، آیات قرآن را با محوریت کلیدواژه‌هایی چون علم، درس، خط و قلم واکاوی کرده است. در گام بعدی سعی نموده با استفاده از گزارش‌های تاریخی، نتایج حاصل از مرحله پیشین را تکمیل نماید. بررسی‌ها به روش پیش گفته حاکی از آن است که سیستم آموزشی پیشرفته در آستانه بعثت در اختیار اهل کتاب بوده که قرآن با واژه درس از آن یاد می‌کند، با این حال احتمال وجود یک نوع سیستم آموزشی برای عرب پیش از اسلام نیز منتفی نخواهد بود. یادکرد منفی آیات از سیستم درس مطالعات را به سمت کشف نظام مطلوب آموزشی از نگاه قرآن سوق می‌دهد. نظام جایگزین قرآن که تاکید زیادی هم در هدایت مخاطب به سمت آن دارد، نظام تعلیم کتاب و حکمت است. یکی و شاید مهم‌ترین رسالت پیامبران از دیدگاه آیات، آموزش کتاب و حکمت به مردم است و البته در کنار آن از تغذیه روح نیز غافل نمانده، با عنوان تزکیه به اهمیت آن اشاره می‌کند و بر ارتباط مستقیم این دو تصریح دارد.

چکیده انگلیسی:

The first verses revealed to the Prophet Muhammad (pbuh) emphasize science and education and introduce teaching of the unknown as an act of God: “taught the human what he did not know” (95/5). The verses of the Quran demonstrate the manifest existence of this notion in the audience’s mind at the age of the Quran’s Revelation, pointing to tools such as pen (al-qalam) and line (satr). In order to find out about the pre-Islamic education system and reaction of the Quran to it, this research has analyzed the verses, focusing on some keywords such as “knowledge” (ilm), “teachings” (dars), “line” (satr) and “pen” (al-qalam). In the next step, it is attempted to complete the findings of the previous step by the use of historical reports. From the perspective of the verses, one and perhaps the most important mission of the prophets is teaching of the Book and the Wisdom to the people, besides, Quran has not been oblivious to the nourishment of the soul, referring to its importance under the name of “purification of the soul” and asserts the direct relationship of these two _teaching of the Book and the Wisdom, and purification of the soul.