ارزیابی دیدگاه ها و روش‌ خاورشناسان در نقد ادبی تاریخی متن قرآن

محورهای موضوعی : تاریخ قرآن

حسن رضایی هفتادر ¹ (دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران، (نویسنده مسئول))
محمد درگاه زاده ² (استادیار گروه دروس عمومی و معارف دانشگاه بناب.)
صفر نصیریان ³ (استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید رجایی ارومیه.)

تاریخ دریافت : 1400/06/14 تاریخ پذیرش : 1400/11/28 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: قرآن, نقد ادبی, خاورشناسان, محیط فرقه‌ای, تأخر زمانی متن, جدل,

چکیده مقاله :

امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاه های انتقادی خاورشناسان و روش های پژوهشی آن ها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاه ها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. روش نقد ادبی تاریخی، یکی از روش های انتقادی است که خاورشناسان درباره قرآن به کار گرفته اند. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی توصیفی به تبیین و ارزیابی دیدگاه های آن ها در خصوص کاربست روش نقد ادبی تاریخی درباره متن قرآن بپردازد. انتقادات ادبی تاریخی خاورشناسان بر قرآن، از سه جهتِ پیدایش متأخر متن قرآن، نموّ قرآن در محیط یهودی- مسیحی و مجادله قرآن با مخالفان مطرح است. دیدگاه های مذکور، از جهاتی مانند نوع نگاه به هویت علم تاریخ، تأثیرپذیری قرآن از متون توحیدی پیشین و عدم توجه به ویژگی های متنی قرآن، مثل عدم اختلاف در بیان، اصلاح گری و دعوت به جدل مثبت مشکل دارند.

چکیده انگلیسی:

Nowadays, the precise and principled understanding of the orientalists’ viewpoints and their research methods in studying the Qur’ān as well as the scientific criticism of these viewpoints based on robust religious and intellectual principles are undeniable necessities. Literary criticism is a critical method that has been applied by the orientalists to the qur’ānic studies. One of the scholars that has used this method – of course via an intertextual approach – to study the qur’ānic verses is Gerald Hawting, the British Qur’ān researcher. Hawting’s literary criticisms against the Qur’ān are in three directions, namely the appearance of the Qur’ān in a sectarian atmosphere, the dialectical nature of the qur’ānic verses, and the temporal lateness of the Qur’ān compared to its audience. These three dimensions can be rejected based on the intellectual and narrative reasons, as follows. First, the mere connection of the Islamic world with the monotheistic religions that had appeared before it is not a reason for the effectiveness of those religions on the appearance of the Qur’ān. Moreover, unlike other sacred Scriptures, the Qur’ān does not have a human nature and its text involves various types of miraculous qualities such as eloquence, sublimity of meaning, and freedom from any disagreement in expression. All these wonders derive from its divine and non-human nature. ...