مطالعه‌ی وضعیت حمایت از حقوق رزمندگان در فقه و اسناد بشردوستانه

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

کیامرث منصوری ¹ , عصمت سوادی ² , هرمز اسدی کوه باد ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رامهرمز، ایران.
2 - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران. ایران
3 - دانشیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/07/12 تاریخ پذیرش : 1402/12/21 تاریخ انتشار : 1403/01/23

کلید واژه: حقوق, رزمندگان, فقه, حقوق بشردوستانه, جنگ,

چکیده مقاله :

نوشتار حاضر باهدف مطالعه‌ی وضعیت حمایت ازحقوق رزمندگان درفقه و حقوق بشردوستانه به روش کتابخانه‌ای به انجام رسید. فرهنگ نظام‌مند کردن تحقق حقوق رزمندگان وزنده نگه‌داشتن یاد و نام آنان بخشی مهمی از ارزش‌های فرهنگی جوامع مختلف است. لذا باید تلاش کرد این حقوق وارزش‌ها را دربطن جامعه جاری ساخت در جریان هر جنگ سیاست‌هایی اتخاذ می‌گردد که آثار نامطلوب و ناخواسته جنگ را به حداقل برساند و در هرجنگ این موارد پیش‌بینی می‌گردد. یافته‌ها حاکی ازآن است که، تقسیم‌بندی‌های مختلفی را می‌توان برای مجموعه‌ی حقوق رزمنده در نظر گرفت؛ ازجمله مقسم غالب را می‌توان حقوق، در حین جنگ و بعد ازاتمام جنگ برشمرد؛ حق دفاع یکی ازموارد حقوق رزمنده درحین جنگ است حق برخورداری از وضعیت اسیران جنگی ازجمله حقوق وی بعد از اتمام جنگ می‌باشد و مربوط به وضعیت ثانویه‌ی رزمنده است؛ رسیدگی و دسترسی رزمندگان به خدمات درمانی هم از جمله حقوق این قشر است که در حین جنگ و بعد از آن می بایست مورد توجه باشد. دیگر حقوق رزمندگان که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت حقوق اقتصادی و حقوق اجتماعی هستند. این امور در حقوق بشردوستانه و اسلام مورد تاکید قرار از باب نمونه سهم فی سبیل الله (زکات)، به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of article to study the status of protection of the rights of combatants in jurisprudence and humanitarian rights by library method. The culture of systematizing the realization of the rights of warriors and keeping their memory and name alive is an important part of the cultural values of different societies. Therefore, efforts should be made to make these rights and values current in the heart of the society. During every war, policies are adopted to minimize the undesirable and unwanted effects of war, and these cases are foreseen in every war. The findings indicate that different divisions can be considered for the set of combatant rights; Among the most important factors, we can mention the rights during war and after the end of the warThe right to enjoy the status of prisoners of war" The care and access of combatants to medical services is of the rights of this class, which should be considered during and after the war. Other rights of fighters that were investigated in this research are economic rights and social rights. These issues are emphasized in humanitarian law Islam, as part of the example of share in Allah's beard (zakat), it given to them.

منابع و مأخذ:


-آخوندی، مصطفی (1381). نظام دفاعی اسلام، جلد اول، قم: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. نمایندگی ولی‌فقیه. اداره آموزش‌های عقيدتی سياسی
-اسدی، علی محمد،(1386). احکام جبهه، تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
-امیری فرد، فاطمه(1399). مسئوليت مدني دولت در برابر ايثارگران دفاع مقدس، تهران : انتشارات موزه انقلاب اسلامي ودفاع مقدس
-ابن‌زهره حلبی، حمزه، غنیة النزوع إلی علمی الأصول والفروع، مؤسسه امام صادق (ع)، قم: 1417 ق
-ابن‌سعد، محمد بن‌سعد، الطبقات الكبری، بیروت: دارالکتب العلمية، منشورات محمدعلی بيضون، 1410 ق.
-ابی‌جعفر محمدبن‌یعقوب بن‌اسحاق کلینی رازی، فروع الكافي، به کوشش محمدحسن درایتی، دارالحدیث، قم، 1387 ش
-الحر العاملی محمدحسن، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تهران، مکتب الاسلامیه، جلد یازده، 1403ق.
-امراللهی‌بیوکی مینا،(1386). بررسی وضعیت حقوقی زندانیان گوانتانامودر پرتوحقوق بین‌الملل بشردوستانه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل به راهنمایی رنجبریان دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران.
-خالقی، ابوالفتح وحجت الله رشنوادی(1400)، جلوه‌های صیانت از کرامت بشری در مخاصمات از منظر نهج‌البلاغه وحقوق بین‌الملل، فصلنامه نظریه‌های حقوقی.
-دستغیب، سید محمدرضا،(1395). حقوق بشردوستانه در منابع اسلامی واسناد بین‌المللی اشخاص موردحمایت در مخاصمات مسلحانه، تهران: نشر میزان
-راغب اصفهانی، حسین بن‌محمد، المفردات فی غریب القرآن بيروت دارالعلم، ۱۴۱۲ ق.
-زین‌الدین‌بن‌ علی‌ شهیدثانی‌، مسالک‌ الافهام‌ الی‌تنقیح‌ شرائع‌ الاسلام‌، ج۳، قم:‌ ۱۴۱۳-۱۴۱۹.
-سید محمد مرتضی، حسینی زبیدى، تاج العروس من جواهر القاموس بيروت مكتبة الحياة، ۱۳۰۶ هـ .
-شارل روسو،(1347). حقوق مخاصمات مسلحانه ترجمه دکتر هنجنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
-صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، محقق حلی، جعفربن‌حسن، ومؤسسة دائرة معارف‌الفقه الاسلامي طبقا‌ لمذهب‌ اهل‌ البیت‌ علیهم‌السلام. ۱۴۲۲–۲۰۰۱. معجم فقه الجواهر. ۶ ج. بیروت لبنان: الغدیر.
-ضیائی بیگدلی، محمدرضا،(1394). حقوق بین‌الملل بشردوستانه، انتشارات گنج دانش، تهران.
-ضیائی بیگدلی، محمدرضا،(1400). حقوق جنگ(حقوق بین‌الملل مخاصمات مسلحانه)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
-طباطبائی، سیدمحمدحسین(1383). المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: انتشارات دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
-طوسی، محمد بن حسن (1400).تهذیب‌الاحکام، قم، جلد ششم.
-طریحی، فخرالدّین، (1416ق). مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران:کتابفروشی مرتضوی.
-عبداللهی‌نژاد، کریم؛ حسین ناصری مقدم؛ قاسم عبیداوی(1395). مبانی فقهی اولویت استخدامی ایثارگران، فصلنامه مدیریت اسلامی سال 23 . شماره 4
-فلک، دیتر(1387). حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه، تهران: انتشارات موسسه مطالعات وپژوهش‌های حقوقی شهر دانش
-فیروزی، مهدی(1392). لا یقتل غیر المقاتل قاعده فقهی مصونیت غیرنظامیان در مخاصمات مسلحانه، فقه، شماره چهارم
-کنعانی، محمد طاهر وسیاه رستمی، هاجر(1385). حقوق بین‌الملل بشردوستانه ناظر بر حمایت از افراد در درگیری‌های مسلحانه تهران جمعیت هلال‌احمر چاپ دوم.
-کلینی،محمد بن یعقوب (بی‌تا)، اصول کافی، بیروت، دارالصعب، جلد پنجم
-محمدحسن النجفي جواهر الكلام فى شرح شرایع الاسلام، بيروت، داراحياء التراث العربي، ج ۲۱ .
-محقق داماد، سید مصطفی (1379ش)، حقوق قراردادها در فقه امامیّه، تهران: انتشارات سمت.
-منتظری، حسین علی،(1417ق). نظام الحکم فی الإسلام (للمنتظری)، به کوشش جمعی از محققان دفتر مؤلف، نشر سرایی، قم.
-منتظری، حسینعلی، (1409ق). دراسات فی ولایة الفقیه وفقه الدولة الاسلامیه، نشر تفکر، قم، ج 6.
-موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، به‌کوشش جمعی از پژوهشگران. نویسنده موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم السلام)، قم، 1423ق، جلد13
-مکارم شیرازی، ناصر،(1373). ترجمه قرآن، جلد اول، قم: دارالقرآن الكريم،
-مهدیون، جواد(1396) حقوق رزمندگان، اسرا وغیرنظامیان در مخاصمات مسلحانه داخلی با تأکید بر موازین حقوقی اسلام وحقوق بشردوستانه‌ی بین‌المللی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران - مرکز پیام نور تهران جنوب
-ماوردی، علی بن محمد، الأحکام السلطانیة والولایات الدینیة، توزیع دار التعاون للنشر والتوزیع عباس أحمد الباز، مکه مکرمه، 1382
-واسطى، زبیدى، سید محمد مرتضى حسینى، (1414ق). تاج العروس من جواهرالقاموس، به کوشش علی شیری، ج 15، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع

Abi-Saab, G. (1984). The specificities of humanitarian law, in Christophe Swinatsk: Studies and essays on international humanitarian law and red cross principles, in honor of Jean Pictet, Geneva, the Hague, ICRC.
Baxter, R. R., & Pilloud, C. (1988). International dimensions of humanitarian law. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization [UNESCO], International Dimensions of Humanitarian Law, Part I Nature of International Humanitarian Law and its Place in International Law.
Crawshaw, R., & Holmström, L. (2008). 12. Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation for Victims of Gross Violations of International Human Rights Law and Serious Violations of International Humanitarian Law. In Essential Texts on Human Rights for the Police (pp. 497-506). Brill Nijhoff.
Gane, C., & Mackarel, M. (1997). Geneva Convention Relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War. In Human Rights and the Administration of Justice (pp. 579-581). Brill Nijhoff.
Hofmann, R. (2018). The 2010 International Law Association Declaration of International Law Principles on Reparation for Victims of Armed Conflict. Reparation for victims of armed conflict: impulses from the Max Planck trialogues. MPIL Research Paper Series, (2018-19), 31-34. Available at: http://www.ila-hq.org/
Marco Sassoli, A., & Bouvier, A. Q. (2000). concept and purpose of international humanitarian law”, in: How Does Law Protect in War, ICRC, Vol. 1, Third Edition
McGrath, L. (2000). Presumed Guilty? Criminal Justice and Human Rights in Mexico. Declaration of Basic Principles of Justice for Victims of Crimeand Abuse of Power, Fordham International Law Journal, 24(3), 801. Available at: www.un.org/documents/ga/res/40/a40r034.htm
Military, C. C. (1986). Paramilitary Activities in and against Nicaragua.Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua, Nicaragua v. United States, Merits, ICJ GL No 70, [1986] ICJ Rep 14, ICGJ 112(ICJ 1986), 27th June 1986, International Court of Justice [ICJ], Para. 218 Available at: http://opil.ouplaw.com/view/10.1093/law :icgj/112icj86.case.1/law-icgj-112icj86
Pictet, J. (Ed.). (1952). The Geneva conventions of 12 August 1949: commentary. International committee of the Red Cross.
Pilloud, C., Sandoz, Y., Swinarski, C., & Zimmermann, B. (Eds.). (1987). Commentary on the additional protocols: of 8 June 1977 to the Geneva Conventions of 12 August 1949. Martinus Nijhoff Publishers.
United Nations. (1985). Convention against torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment. Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, New York, 10 December 1984, Available at: http:/ /treati es.un. or g/pages/ View Details. Aspx? src = UNTS ONLIN E & tabid = 2 & mtdsg _no=IV-9&chapter=4&lang=en