مطالعه ی جامعه‌شناختی اثر نظام ارزشی و ساختار قدرت در خانواده بر انحرافات‌ اجتماعی (مورد مطالعه: سکونت‌گاه‌های حاشیه‌ای شهری نایسر سنندج)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

یعقوب احمدی ¹ (دانشیار جامعه شناسی دانشگاه پیام نور)
مریم آقایی ² (مربی جامعه شناسی دانشگاه پیام نور)

تاریخ دریافت : 1396/11/29 تاریخ پذیرش : 1396/11/29 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: حاشیه‌نشینی, انحرافات‌ اجتماعی, سکونت‌گاه‌های حاشیه‌ای, شهرک نایسر,

چکیده مقاله :

گسترش حاشیه‌نشینی در قرن گذشته و قرن اخیر از معضلات مهم شهرهای بزرگ جهان، بخصوص در کشورهای در حال توسعه است، که پیامدهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی متعددی به دنبال داشته است. حاشیه‌نشینان دارای وضعیت اجتماعی و اقتصادی نامناسبی بوده و به ندرت جذب ساختارهای مدرن شهری می‌شوند. این پژوهش با هدف مطالعه‌ی اثر سکونت، در سکونت‌گاه‌های حاشیه‌ای شهری بر انحرافات‌ اجتماعی شهروندان ساکن در شهر سنندج در شهرک نایسر انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نظر نوع کاربردی و توسعه‌ای و از نظر روش توصیفی از نوع همبستگی است. این مطالعه از تکنیک پیمایش بهره برده است و پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته مبتنی بر روایی و پایایی مناسب و با استفاده از نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای در میان پاسخگویان توزیع گردیده است. نتایج نشان داد که نظام ارزشی شهروندان که شامل ارزش‌های مذهبی و فرهنگی است با ضریب (35/0-) اثر معکوس و معناداری بر میزان انحرافات اجتماعی دارد و پایگاه اجتماعی- اقتصادی و ساختار قدرت، در خانواده هر کدام با ضرایب (15/0) و (30/0) اثر معناداری بر میزان انحرافات اجتماعی دارند.

چکیده انگلیسی:

The extension of slumms in the last century is one of the most important problems in the world, especially in developing countries and it has brought about numerous political, social, economic and security consequences. Slum-dwellers have inappropriate socio-economic status and rarely can be assimilated to the modern urban structures. This study aimed to investigate the effects of slum-dwelling on social deviations of residents of Naysar slum ofthe city of Sanandaj in the western parts of Iran. The study was non-experimental and was conducted using the survey method. The data were collected using a questionnaire that had good validity and reliability. The results showed that religiosity and cultural values were significantly and negatively relatet (-0/35) to social deviance. Socio-economic status and power structure in family had significant positive impacts on social deviance with coefficients of (0/15) and (0/30).

منابع و مأخذ:

-         احدنژاد، محسن؛ علیپور، سمیه؛ علیپور، سلیم؛ سمیه محمدی. (۱۳۹۱). حاشیه‌نشینی و بحران‌های شهری، اولین همایش ملی مدیریت بحران شهری با چشم­انداز افق 1404، ابهر، دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد ابهر.

-         ازکیا، مصطفی. (1387). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: مؤسسه‌ی نشر کلمه.

-         اسکورو، ژیزل. (1372).اقلیم و شهر، ترجمه‌ی کاظم جاجرمی، مشهد: بنیاد مطالعات آسیائی.

-         امیری،مجتبی؛ پورموسوی، سید موسی؛ صادقی، منصوره. (1392).مطالعه‌ی آسیب‌های اجتماعی ناشی از حاشیه‌نشینی در منطقه‌ی 19 شهرداری تهران از دیدگاه مدیران شهری، اقتصاد و مدیریت شهری، سال دوم زمستان 1392 شماره‌ی 5.

-         ایمانی جاجرمی،حسین. (1381).حاشیه‌نشینان حرم نگاهی به مسأله‌ی اسکان غیر رسمی در مشهد، مجله‌ی مدیریت شهری، تابستان 1381 - شماره 10 صص 51-44.

-         بشارتی، امیر حسین. (1386). حاشیه‌نشینی، روزنامه‌ی اعتماد، تهران، 10 آبان 1386،14.

-         بهرامی، رحمت الله. (1387). عوامل مؤثر بر شکل‌گیری حاشیه‌نشینی و تأثیر آن بر امنیت اجتماعی؛ مورد مطالعه: شهر سنندج، مجله‌ی مسکن و شهرسازی محیط روستا، 14.

-         پل، سینجر. (1374). اقتصاد سیاسی شهرنشینی، ترجمه‌ی مهدی کاظمی بید هندی، تهران: گروه مطالعات شهری و منطقه‌ای.

-         پیران، پرویز. (1367). توسعه‌ی برون‌زا و شهر مورد ایران، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، تهران، شماره‌ی 30.صص49-45.

-         پیران، پرویز. (1368). تقدم و تسلط شهری در جهان سوم: مروری گذرا بر دیدگاههای تئوریک، ماهنامه‌ی اطلاعات سیاسی اقتصادی، تهران، شماره‌ی 34.صص37-34.

-         پیران، پرویز. (1376).آلونک‌نشینی در تهران، مجله‌ی اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره‌ی 23-17.

-         توسلی، غلامعباس؛ نورمرادی، سکینه. (1391). بررسی جامعه‌شناختی علل گستره‌ی آسیب‌های اجتماعی در بین حاشیه‌نشین‌های شهر تهران؛ مورد مطالعه: منطقه‌ی چهار (خاک سفید)، مطالعات توسعه‌ی اجتماعی ایران، تابستان 1391، دوره‌ی 4، شماره‌ی 3 (مسلسل 15)، صص 79-65.

-         دورکیم، امیل.(1381). درباره‌ی تقسیم کار اجتماعی، ترجمه‌ی باقر پرهام، تهران، نشر مرکز.

-         زاهد، زاهدانی، سید سعید.(1369). حاشیه‌نشینی، انتشارات دانشگاه شیراز.

-         شیخی، محمدتقی (1378) جامعه‌شناسی شهری، تهران: انتشارات نورگیتی.

-         صابر، مرضیه؛ جانثار، ‌هادی. (۱۳۹۵). بررسی تأثیر حاشیه‌نشینی بر گسترش آسیب‌های اجتماعی شهر مشهد، ماهنامه‌ی علوم انسانی اسلامی، شماره‌ی 1 (11).

-         صیدبیگی، صادق؛ رجبی، آذیتا. (۱۳۹۴). آسیب‌شناسی اجتماعی خارج از محدوده‌ی شهر حاشیه‌نشینی؛ نمونه‌ی موردی: محله‌ی کمربندی شهر ایلام، اولین همایش علمی - پژوهشی افق‌های نوین در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی ایران، تهران، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.

-         گلدتورپ، جی.ای. (1373). جامعه‌شناسی کشورهای جهان سوم، نابرابری و توسعه، ترجمه‌ی جواد طهوریان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

-         میرزاد زارع، متین. (۱۳۹۴). تأثیر حاشیه‌نشینی بر آسیب‌های اجتماعی، دومین کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، به صورت الکترونیکی، مؤسسه بین‌المللی معماری، شهرسازی مهرازشهر.

-         ناظری، مهرداد.(1382). حاشیه‌نشینى: تهدید امنیت شهرها،روزنامه همشهرى.

-         وطن دوست، علی؛ آریا، زینب؛ مظفری، سولماز. (۱۳۹۴)، بررسی رابطه‌ی حاشیه‌نشینی با نوع مصرف مواد مخدر در استان مازندران: منطقه‌ی آهنگر محله‌ی ایزدشهر، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی، تهران، مؤسسه‌ی مدیران ایده‌پرداز پایتخت ویرا.

-          Abu-Lughod, Jane (1996).Third world urbanization Egypt, Methuen.

-          Beckley, Amber L. (2015). Deterrence versus Marginalization: Evidence From Immigrant Offending, Race and Justice, July 2015; vol. 5, 3: pp. 278-300., first published on January 29, 2015

-          Bracken, Denis C; Deane, Lawrence; Morrissette, Larry. (2009). Desistance and social marginalization: The case of Canadian Aboriginal offenders, Theoretical Criminology, February 2009; vol. 13, 1: pp. 61-78.

-          Gilbert, Alen & Gugler Jusef (1982). Cities, Poverty 7 Development, Urbanization in the Third World, London, Oxford University Press.

-          Gugler, Joseph (1988). The Urbanization of the Third world, London, oxford university press.

-          Gyarmathy, V. Anna; Neaigus, Alan. (2011). The association between social marginalization and the injecting of alcohol amongst IDUs in Budapest, Hungary, International Journal of Drug Policy, Volume 22, Issue 5, September 2011, Pages 393-397

-          Kupchik, Aaron; Gifford, Brian. (2012). Further Marginalization: The Link Between Incarceration Rates and State Medicaid Enrollments, Criminal Justice Review, March 2012; vol. 37, 1: pp. 70-88., first published on November 7, 2011.

-          Mowat, Joan. (2015). towards a new conceptualization of marginalization, European Educational Research Journal, September 2015; vol. 14, 5: pp. 454-476., first published on June 19,

-          Roberts, Brain R. (1998). Comparative Perspectives on Urbanization, in David Street (ed). Hand book of contemporary urban life, San Francisco, Jessy-bass.

-          Todare, Michael. (1979). Urbanization in Developing Nations: Trends, prospects and policies, New York The population council center for policy studies. Working paper No.5.