تأثیر سرمایه اجتماعی، حمایت اجتماعی، میزان استفاده از اینترنت بر توانمندسازی زنان شاغل با نقش میانجیگری سلامت اجتماعی

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

سپیده رضایی ¹ (دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
حسین آقاجانی مرساء ² (دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسؤول))
زهرا حضرتی صومعه ³ (دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/08/27 تاریخ پذیرش : 1400/08/27 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, سلامت اجتماعی, توانمندسازی اجتماعی, حمایت اجتماعی و بهره‌گیری از اینترنت,

چکیده مقاله :

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی، حمایت اجتماعی، و میزان استفاده از اینترنت بر توانمندسازی زنان شاغل با نقش میانجی سلامت اجتماعی بود. در این پژوهش توصیفی پیمایشی جامعه آماری 4000 نفر از زنان شاغل جمعیت هلال احمر استان تهران بودند که بر حسب فرمول کوکران به روش تصادفی ساده 384 نفربه عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه‌های تحقیق سرمایه اجتماعی هوف وهایسمن (2009)، سلامت اجتماعی کینز(2004)، حمایت اجتماعی شربورن و استووارت(1991)، میزان استفاده از اینترنت و توانمندسازی زنان را تکمیل نمودند. نتایج نشان داد که سرمایه اجتماعی، حمایت اجتماعی، و میزان استفاده از اینترنت تأثیر مستقیم بر توانمندسازی زنان شاغل دارد. همچنین سلامت اجتماعی نقش میانجی در ارتباط بین سرمایه اجتماعی و توانمندسازی زنان شاغل و نقش میانجی در ارتباط بین میزان استفاده از اینترنت و توانمندسازی زنان شاغل دارد. با توجه به یافته‌ها به نظر می‌رسد توجه به مولفه‌های سرمایه اجتماعی، حمایت اجتماعی و بهره‌گیری از اینترنت و فضای مجازی زمینه‌ساز توانمندی زنان شاغل را فراهم آورده، ضمن اینکه در این فرایند نباید از نقش کلیدی سلامت اجتماعی زنان غافل شد. از این رو با توجه ویژه مدیران به تقویت اعتماد سازمانی و مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌ها، مهیا کردن شرایطى برای ارتباطات مطلوب، آموزش و ارتقاء سواد رسانه‌ای زنان، سطح سلامت اجتماعی هم به نحو متناسبى افزایش خواهد یافت و این مهم می‌تواند بر بهبود توانمندسازی زنان بیفزاید.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the effects of social capital, social support, and the use of the Internet on women's empowerment, considering the mediating role of social health. In this descriptive survey study, the research population consisted of 4000 women working in the Red Crescent organization  of Tehran province of which, using Cochran's formula, 384 individuals were selected as a sample by simple random sampling. Keyes social welfare (2004) questoinnaire, Sherborne and Stewart (1991) Social Support scale, Hauf and Hobesman’s social capital questionnaire and a researcher-made questionnaire measuring Internet use and women's empowerment were used. The results showed that social capital, social support, and the use of the Internet have a direct impact on the empowerment of working women. Social health also mediates the relationship between social capital and the empowerment of working women and mediates the relationship between Internet use and the empowerment of working women. According to the findings, it seems that paying attention to the components of social capital; social support and the use of the Internet and cyberspace have provided the basis for the empowerment of working women, however, the key role of women's social health should not be overlooked in this process. Therefore, with the special attention of managers to strengthening organizational trust and women's participation in decision-making, providing conditions for good communication, education and promotion of women's media literacy, the level of social health will increase proportionately and this can improve women's empowerment.

منابع و مأخذ:

- آستین‌فشان، ثریا، علی‌بیگی، امیرحسین، کرمی دهکردی، اسماعیل، غلامی، مصیب،(1396)، واکاوی تاثیر آگاهی‌های اجتماعی بر مقدار توانمندی زنان روستایی (بخش زنجانرود شهرستان زنجان، زن و جامعه (جامعه‌شناسی زنان)، 4(8):  124-103.

- آوریده، سولماز، اسدی مجره، سامره، مقتدر، لیلا، عابدینی، مریم،  میربلوک بزرگی، عباس، (1398)، نقش واسطه‌ای حمایت اجتماعی ادراک شده در تأثیر بخشودگی بین فردی بر سلامت اجتماعی در دانشجویان، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 20(75): 80-71.

- آیت، سیدسعید، اعظمیان، الهه(1390)، تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمندسازی زنان روستایی، نشریه: روستا و توسعه، 14(3): 151-164.

- ابوالفتح‌زاده، زهرا، یوسفی، علی، مظفر امینی، امیر(1395)،  ارزیابی عوامل مؤثر در توانمندسازی زنان روستایی شهرستان اصفهان، پژوهش نامه زنان، 7(15): 27-1.

- افشانی، سید علیرضا و شیری محمدآباد، حمیده. (1399). شبکه اجتماعی زنان و سلامت اجتماعی در خانواده. فرهنگ یزد، 2(5 ): 47-68.

- امیدی، مصطفی، حقیقتیان، منصور، هاشمیانفر، سید علی. (1396). سلامت اجتماعی و کارکردهای آن در جوامع شهری (مورد مطالعه: کلان‌شهر اصفهان، مطالعات جامعه شناختی شهری،7(24): 188-157.

- تمنائی فر محمدرضا، منصوری نیک اعظم(۱۳۹۳)، ارتباط ویژگیهای شخصیتی، حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی با عملکرد تحصیلی دانشجویان. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی،20(1): ۱۴۹-۱۶۶.

- جهانبخشیان، نیره، زندی پور،طیبه.(1390)، بررسی اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر رویکرد چندوجهی لازاروس با بیماران ام. اس بر بهبود سلامت روان و تقویت حمایت اجتماعی بیماران. مطالعات روانشناختی، 7(27):65-84.‎

- چرمچیان لنگرودی، مهدی، (1395)، نقش سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی زنان مرکبات کار شهرستان ساری، زن و جامعه (جامعه شناسی زنان)، 7(1): 27-1.

- زاهدی اصل، محمدو توکلی، محبوبه. (1395). تأثیر عوامل خانوادگی بر توانمندی اجتماعی دختران،  پژوهشنامه مددکاری اجتماعی،3(10) : 235-264.

- زینلی پور، فاطمه. (1398)، تأثیر فضای مجازی بر خانواده و جوانان (آسیب‌ها و راهکارها)، pure life، سال ششم، شماره 17: 71-84.

- ساعی ارسی، ایرج، ولی پور، شهربانو(1388)، شناسایی عوامل موثر بر توانمندسازی زنان جهت مشارکت درتوسعه اجتماعی (مطالعه موردی استان لرستان)، علوم رفتاری، 1(2): 101-67.

- سواری، مسلم، شیری، نعمت‌اله، اسدی، علی(1392)، نقش منابع و کانال‌های ارتباطی و اطلاعاتی در توانمندسازی زنان روستایی شهرستان دیواندره، نشریه: پژوهش‌های روستایی، 4(2): 384-365.

- صفوی، عیسی؛ ضمیران، بهار؛ معارف وند، معصومه و عرشی، ملیحه(۱۳۹۳)، توانمندسازی اقتصادی دختران و زنان جوان درکشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب. فصلنامه مددکاری اجتماعی، 3(4): ۳-۱۲.

- عبداللهیان، حمید و هومن، نیلوفر.(1399)،  نقش شبکه‌های اجتماعی در توانمندی زنان از منظر صاحبنظران حوزه زنان، جنسیت و ارتباطات. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال شانزدهم، شماره 58 : 141-164.‎

- غیاثوند، احمد، عمار، حسن(1391)، ارزیابی تأثیر اجتماعی مجموعه‌های فرهنگی بانوان (شهربانو) بر توانمندسازی زنان در شهر تهران، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 3( 12): 168-147.

- کرمی محسن، شفیعی سعید.(1395)، بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و سلامت سازمانی در کارکنان ستاد شرکت ملی نفت ایران. مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت. ۷ (۲۷) :۱۲۳-۱۴۱

- کریمی، شیما؛ وثوقی، منصور؛ آقاجانی مرسا، حسین و حضرتی صومعه،زهرا. (1398). بررسی رابطه مهارت‌های زندگی با توانمندسازی زنان (مورد مطالعه : استادان خانم دانشگاه)،  پژوهش‌های جامعه‌شناسی، 13، ( 3و 4): 35-61.

- کلانتری، خلیل، شعبانعلی قمی، حسین و سروشمهر، هما، 1389، بررسی عوامل تسهیل کننده و بازدارنده توانمند سازی اقتصادی زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان همدان)، مجله توسعه روستایی، 1(2): 124-107. 

- کیان، مرجان، یعقوبی ملال، نیما، ریاحی نیا، نصرت (1394)، واکاوی نقش و کاربرد شبکه‌های اجتماعی برای دانشجویان، فنّاوری آموزش و یادگیری، 1(3):  88-69.

- مرشدی، لاله، کاظمی، حسین(1392)، نقش فناوری های اطلاعات و ارتباطات در توانمندسازی زنان روستایی شهرستان مرودشت،  پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 6(1):  45-35.

 - منتظرقائم، مهدی، شعبان کاسه‌گر، مونا، (1394)، فضای سایبر و توانمندسازی زنان در ایران، مطالعات رسانه‌های نوین، 1(3): 76-43.

- موسوی، مرضیه و روانخواه، فاطمه. (1395). واکاوی رابطه‌ی انواع نظام‌های رفاهی با توانمندسازی اقتصادی زنان، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 14(1): 101-73.

- مهاجران، بهناز، قلعه‌ای، علیرضا، اشرفی سلیم کندی، فرشید و درویشی، زین العابدین. (1397)، بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و سلامت سازمانی با میانجی‌گری عزت‌نفس سازمانی، جامعه‌شناسی کاربردی، 29(4): 39-58.

- نادری مهدیی، کریم، وحدت مودب، هاجر. (1397). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی بر توانمندسازی زنان دارای مشاغل خانگی (مطالعۀ موردی شهرستان رزن). زن در توسعه و سیاست، 16(2): 196-175.

- ناصح، مژده؛ قاضی نور، مهدی؛ جغتایی، محمدتقی؛ مولوی نجومی، مرضیه و  ریشتر، یورگ. (1390)، گونه فارسی پرسشنامه حمایت اجتماعی، رفاه اجتماعی، 11(41):  251-266.‎

 - نیازی، محسن، شفائی مقدم، الهام،خدادادی، ناهید. (1399). تبیین رابطه بین شبکه‌های اجتماعی مجازی موبایل محور با سلامت اجتماعی شهروندان (پژوهشی بر مبنای رویکرد حوزه عمومی هابرماس. مطالعات جامعه شناختی شهری، 10، (35): 159-185.

- نیکوقدم، مسعود؛ قلی‎‌زاده امیرآباد، محدثه و خوشنودی، عبدالله. (1397). بررسی تأثیر توانمندسازی زنان بر توسعۀ دموکراسی. زن در توسعه و سیاست، 16(4): 621-640.‎

- یزدان پناه درو.کیومرث (1398). کارکرد فضای مجازی در ارتقای سطح فکری و اجتماعی زنان در ایران. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 51(2): 530-513.

- Almeida, M. H., Orgambídez, A., & Martinho Santos, C. (2020). The power of perception of global empowerment in linking social support and psychosocial well-being (job satisfaction). Central European Journal of Nursing and Midwifery, 11(1), 9-18.

- Barringer, A., Hunter, B. A., Salina, D. D., & Jason, L. A. (2017). Empowerment and social support: Implications for practice and programming among minority women with substance abuse and criminal justice histories. The journal of behavioral health services & research, 44(1), 75-88.

- Bunting, A., & Stacciarini, J. M. (2019). CBPR Pilot Intervention: Understanding Social Health Determinants of Mental Health in Rural Latinos. UF Journal of Undergraduate Research, 20(2).1-13.

- Hanses, S. (2014). " The Capital of the Poor": The Meaning of Social Capital for Internally Displaced Persons in Bogotá (Master's thesis).

- Lee, H. J., Lee, D. K., & Song, W. (2019). Relationships between social capital, social capital satisfaction, self-esteem, and depression among elderly urban residents: analysis of secondary survey data. International journal of environmental research and public health, 16(8), 1445.

- Venkatesh, V., Shaw, J. D., Sykes, T. A., Wamba, S. F., & Macharia, M. (2017). Networks, technology, and entrepreneurship: A field quasi-experiment among women in rural India. Academy of Management Journal, 60(5), 1709-1740.

- Vernooij-Dassen, M., & Jeon, Y. H. (2016). Social health and dementia: the power of human capabilities. International psychogeriatrics, 28(5), 701-703.

- Williams, M., Bohler-Muller, N., Branisa, B., Cadenhead, L., Currie, C., Hijar, G., ... & Walbey, H. (2018). Gender economic equity: economic empowerment of rural women.instituational repository.available 2021/04/10 at

 http://hdl.handle.net/20.500.11910/12636