بررسی جامعه‌شناختی عوامل بازدارنده‌ی فرهنگی مؤثر بر عدم توسعه‌ی پایدار شهری در کلانشهر اهواز

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

احسان حیدری ¹ (دانشجوی دکتری گروه جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.)
احمد آذین ² (استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، نویسنده مسؤول)
محمدعلی چیت ساز ³ (استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/11/28 تاریخ پذیرش : 1398/11/28 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: کلانشهر اهواز, تقدیرگرایی, عدم توسعه‌ی پایدار شهری, سطح آرمان‌ها, مکتب نوسازی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه‌شناختی عوامل بازدارنده‌ی فرهنگی مؤثر بر عدم توسعه‌ی پایدار شهری در کلانشهر اهواز صورت گرفته است. داده‌های این پژوهش با روش پیمایشی از نمونه‌ای با حجم 500 نفر جمع‌آوری شد که از جمعیت 331556 نفری سرپرستان خانوار ساکن در کلانشهر اهواز به شیوه‌ی نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده بودند. متغیر وابسته (عدم توسعه‌ی پایدار شهری)، به دو شیوه‌ی نگرشی و عملکردی عملیاتی شد و رابطه‌ی آن با متغیرهای مستقل؛ شامل شیوه‌ی مدیریت، قوم‌گرایی، تقدیرگرایی، سنت‌گرایی و سطح آرمان‌ها؛ که برگرفته از نظریات جامعه‌شناسان مکتب تکاملی توسعه و مکتب نوسازی توسعه است؛ فرضیه‌سازی و آزمون شد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه است که پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ و اعتبار آن از طریق اعتبار صوری برآورد و داده‌های به دست آمده نیز، با استفاده از نرم‌افزار SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. تجزیه و تحلیل یافته‌ها فرضیات پژوهش را تأیید کرد و تنها متغیر سنت‌گرایی مبتنی بر نگرش مورد تأیید واقع نشد. نتایج پژوهش نشان داد که معادله‌ی پیش‌بینی میزان عدم توسعه‌ی پایدار شهری، 6/33 درصد از واریانس متغیر وابسته را پیش‌بینی می‌کند. نتایج حاصل از تحلیل مسیر چندمتغیره نیز گویای آن بود که متغیرهای سطح آرمان‌ها، قوم‌گرایی و سنت‌گرایی به صورت مستقیم و متغیرهای تقدیرگرایی، قوم‌گرایی و سنت‌گرایی به صورت غیرمستقیم، به ترتیب بیشترین تأثیر را بر عدم توسعه‌ی پایدار شهری دارند.

چکیده انگلیسی:

The present study aims to do a sociological study of cultural factors which hinder sustainable urban development in the city of Ahwaz. The data were collected, using a random stratified sampling technique,  by a survey of a sample of 500 out of a population of 331556 households living in Ahwaz. The dependent variable -lack of sustainable urban development- was measured both attitudinal and practical indices. Independent variables included management style, ethnicity, fatalism, traditionalism and the level of aspirations, which were derived from the views of sociologists of the evolutionary school of development and the renovation School of development. Research questionnaire had face validity and its reliability was estimated by Cronbach's alpha. Analysis of the findings confirmed all research hypotheses except attitude- based traditionalism that was not confirmed. The results of the study showed that the prediction equation predicts 33.6 percent of the variance of the dependent variable. The results of multivariate path analysis also showed that the variables level of aspiration, ethnicity  and traditionalism directly and variables fatalism, ethnicity and traditionalism indirectly, had the most impact on lack of sustainable urban development.  

منابع و مأخذ:

- ازکیا، مصطفی. (1381). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان.

- ازکیا، مصطفی. (1377). جامعه‌شناسی توسعه‌، تهران: انتشارات کلمه.

- ازکیا، مصطفی. (1387). جامعه‌شناسی توسعه‌ و توسعه نیافتگی، انتشارات تهران.

- ازکیا، مصطفی. (1364). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی توسعه‌ی روستایی ایران، انتشارات اطلاعات.

- ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. (1384). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان.

- بذرافشان، محمد. (1393). بررسی میزان سنجش توسعه‌ی پایدار در شهر شیراز در 10 سال اخیر، رساله‌ی دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان.

- پوراصغرسنگاچین، فرزام. (1394). شاخص‌های توسعه‌ی پایدار، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آذرماه.

- پیری، روضان؛ کرم‌پور، روزا و کفاشی، مجید. (1398). بررسی موانع اجتماعی توسعه‌یافتگی در استان ایلام با روش نظریه‌ی زمینه‌ای، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره 13، شماره 3، بهار 1398، صص 196-163.

- تنهایی، ابوالحسن. (1374). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، مشهد، نشر مرندیز.

- تنهایی، ابوالحسن. (1375). نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

- حسین زاده دلیر، کریم؛ قربانی، رسول و شکری فیروزجاه، پری. (1388). تحلیل و ارزیابی کیفی سنجه‌های پایداری شهری در تبریز، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره 2، صص1-18.

- درستی، امیرعلی؛ ادیبی سده، مهدی و ادهمی، عبدالرضا. (1397). عوامل بازدارنده و شتاب دهنده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توسعه‌ی پایدار شهری در اصفهان، فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال دوازدهم، شماره دوم، پیاپی41، صص 116-87 .

- زیاری، کرامت‌الله. (1380). اصول و روش‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، انتشارات دانشگاه یزد.

- ساروخانی، باقر. (1380). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، جلد دوم.

- سعیدی، خلیل. (1386). نظریه‌ها و قانون‌مندی‌های توسعه‌ی، تهران، انتشارات کارآفرینان فرهنگ و هنر، چاپ اول.

- عزیزی، محمدمهدی. (1380). توسعه‌ی شهری پایدار، نشریه صفه، شماره 33، تهران: انتشارات شهید بهشتی.

- کرایب، یان. (1387). نظریه‌ی اجتماعی مدرن، ترجمه عباس مخبر، تهران: انتشارات آگاه.

- مردمی، کریم و احسنی، امیر. (1394). مقایسه تطبیقی دیدگاه اسلامی و دیگر مکاتب فکری در سنت میان انسان و تکنولوژی، فصلنامه‌ی علمی و پژوهشی نقش جهان، شماره1-5، صص 99 – 85.

- مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1395.

- ممفورد، لوئیز. (1383). مدنیت و جامعه‌ی مدنی در بستر تاریخ، ترجمه احمد عظیمی بلوریان، انتشارات مؤسسه رسا، تهران.

- نوروزی، فیض‌الله و بختیاری، مهناز. (1388). مشارکت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، فصلنامه راهبرد، دوره هجدهم، شماره 53، صص 269 - 249.

- Attfield, R and wikins, B. (1992). International justice and third world, London, Rutledge.

- Chong. K C, Maura. S. Lizarondo. Zenaida S. dela Cruz Cesar V. Guerrero. Ian R. Smith. (1984). Milkfish production Dualism in philippins: A Multidisciplinary perspective on continuous Low Yields and Constraints to A quacul ture Development. Food and agriculture organization of the united nations. Romt. ITALY.

- Cozens, pm .(2002). View point sustainable Beitish city. Towards an Effective urban through Environmental Design for the 21st century. WWW.elsevier.com/locate/eiar.

- Connelly, S. (2007). "Mapping sustainable development as contested concept", Local Environment, 12(3), 259-278.

- Dempsey, N. Brown. C. Bramely. G. (2012). The key to sustainable urban development in UK citises? The influence of density on social sustainability. Volume77. Progress in planning N.77 PP.89-141.

- Diamantini, C And Bruno, Z. (2000). Planning the urban sustainable development, the case of plan for the province of Trento, Elsevier science Ltd.

- Hall, P. (1993). Toward sustainable, Live able and Innovative cities for 21set century, Inproceeding of the third conference of world capitals, Tokyo 22-28.

- Huang.c. j and Ho, Y. H. (2017). Governance and economic growth in asia, north American journal of Economics and economic growth in Asia.

- Oliver, P. A. (2008). "City Leadrship: at the heart of the global challeng". Global Asia, 3(16), 421 - 432.

- Ogbazi, J. U (2013). Alternative Planning approaches and the sustainable cities programme in Nigeria, Habitat International, N 40, pp 109-118

- Uwe, D. (2008). Achieving urban sustainability: integard urban management. Asia and Euroup Environment Forum, NOV 28-30, Shenzhen, China.

- Varol, C. Ercoskun, O and Gurer. Y. (2010). "Local participatory mechanisms and collective actions for sustainable urban development in Turkey", Habital Internatinal. XXX. Article in Press.