شناسایی مؤلفه‌های کارآفرینی اجتماعی و بررسی نقش آنان بر توانمندسازی کودکان کار و خیابان

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

عالیه شکربیگی ¹ , پریسا فراهانی ²

1 - استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1398/10/02 تاریخ پذیرش : 1398/10/02 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: «کارآفرینی اجتماعی», «کودکان کار و خیابان», «توانمندسازی», «سازمان‌های مردم نهاد», «مدلسازی معادلات ساختاری»,

چکیده مقاله :

بروز آسیب‌های اجتماعی گوناگون و فقدان برنامه‌ریزی‌های کلان در کشورها، امکان ادامه روند رشد طبیعی و زندگی برای برخی از کودکان را مختل و جوامع را با پدیده نوظهور کودکان کار و خیابان روبرو ساخته است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه‌های کارآفرینی اجتماعی، در پی تبیین نقش آن بر توانمندسازی کودکان کار و خیابان بر مبنای مطالعه‌ای توصیفی-همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و کارکنان ستادهای توانمندساز شهر تهران است که تعداد 600 نفر می باشد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه 27 سوالی است که روایی آن به دو روش محتوایی و سازه و پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ (935/0) تأیید گردیده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Amos 21 و به روش مدلسازی معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج حاصل از بررسی فرضیه های پژوهش نشان داد که کارآفرینی اجتماعی به شکل مستقیم بر ارتقاء توانمندی‌های کودکان کار و خیابان تأثیرگذار است. همچنین در بین مؤلفه‌های کارآفرینی اجتماعی مؤثر در توانمندسازی کودکان کار-خیابان، مؤلفه اصول اساسی کارآفرینی اجتماعی با ضریب رگرسیونی 831/0 و مؤلفه برنامه‌های کارآفرینانه اجتماعی با ضریب رگرسیونی 691/0 به ترتیب بیشتر و کمتر از سایر مؤلفه‌های کارآفرینی اجتماعی بر توانمندسازی کودکان کار-خیابان در ستادهای توانمندساز تأثیرگذار بوده است.

چکیده انگلیسی:

The emergence of different social harms and lack of strategic and macro planning in countries has disrupted the natural growth and development of some children and has presented societies with emerging phenomena of labor children and street children. Therefore this research aims to identify the components of social entrepreneurship and to find its effects on empowerment of labor and street children. This is a descriptive -correlative study. The research population consisted of managers and the staff of empowerment offices of the city of Tehran that numbered close to 600 persons. Data collecting tool is a 27 items questionnaire that its validity was achieved by content and structure method and its reliability was calculated by Cronbach's alpha (0.935). The results showed that social entrepreneurship has direct effect on empowerment of street children. Of the components of entrepreneurship, highest and lowest effects were as follows, respectively: "basic principles of social entrepreneurship" with regression coefficient of 0.831 and "social entrepreneurial program" with regression coefficient of 0.691.

منابع و مأخذ:

- ابطحی، س ح، شریف زاده، ف، ابراهیم پور، ح.1389. «بررسی مفاهیم، نظریه‌ها و مدل‌های کارآفرینی اجتماعی و ارائه مدل مفهومی»، مدیریت فرهنگ سازمانی، 8(21)، صص 87-112.

- اسدی، م، رضوی، س م، فراستخواه، م.1390. «الگوی کارآفرینی اجتماعی در ساماندهی کودکان خیابانی»، توسعه کارآفرینی، 3(12)، صص 68-83.

- اسفندیاری، س.1392. «کارکرد کارآفرینی اجتماعی در توانمندسازی و بهسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری.

- حسینی، ح.1391.«وضعیت کودکان کار و خیابان در ایران»، فصل نامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 5(19) صص. 155-173.

- حسینی، ح. 1385. کودکان کار و خیابان: سلسله مطالعات در زمینه آسیب شناسی اجتماعی . تهران :  سلمان.

- رمضانخانی، علی. یزدخواستی ،منصوره، عبدی ، فاطمه (1395) سیاست گذاری سلامت کودکان خیابانی : چالش‌ها و راهکارها"

- رضائی، ر ، صفا، ل ، صفری، پ .1391. «بررسی مولفه‌های کارآفرینی اجتماعی در تعاونیهای توسعه روستایی شهرستان زنجان بر مبنای مدل معادلات ساختاری (مورد مطالعه: تعاونی نیک پی)»، کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان.

- زندی مهر، ع. 1380. بررسی آسیب‌شناسی کودکان و نوجوانان خیابانی در تهران، دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.

- سجاسی، م.1391. «بررسی تاثیر کارآفرینی اجتماعی بر کیفیت زندگی: مطالعه موردی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش موسسه ی مهرآفرین پناه عصر» ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.

- شکوری ، علی . "تحول پارادایمی در توسعه روستایی." تهران: نشر قانون، 1393.

- قنبری، ا.1393. «بررسی مولفه‌های اثرگذار بر کارآفرینی زنان روستایی» پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

- کمانکش، ا.1393، «عوامل موثر بر کارآفرینی اجتماعی در سازمان‌های ورزشی استان مرکزی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اراک، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

- گروه توانمندسازی، آموزش، طرح و برنامه.1390، «درآمدی بر اصول، قوانین و مقررات سازمان‌های مردم نهاد»،  مرکز امور اجتماعی و فرهنگی معاونت سازمان‌های مردم نهاد.

- مرجانی، ت، صدری، سید ص.1393، «توسعه کارآفرینی اجتماعی؛ آسیب‌ها، عوال موثر و راه کارها»، مدیریت فرهنگ سازمانی، 12(2)، صص 277-297.

- مقیمی، س م.1388. «کارآفرینی در نهادهای جامعة مدنی»، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.

- ملکی، زا.1392. «بررسی کارآفرینی اجتماعی دانشجویان کشاورزی با تاکید بر سرمایه اجتماعی(مطالعه موردی: دانشجویان کارشناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی استان کرمانشاه)»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی، دانشکده کشاورزی.

- وامقی، م. .1384. کودکان خیابانی ایران و رویکرد دولتی، فصلنامه علمی و پژوهش رفاه اجتماعی. شماره 19.

- Ahmad Bhat,  Shoiab,  Arshad, Md. and Qadir, Mudasir, (2014), Street children and their concerns: a sociological study of Srinagar District of Jammu and Kashmir. International Journal of Current Research,6(3), pp.5847-5852

- Ataöv, Anlı& Haider, Jawaid. (2006). From Participation to Empowerment: Critical Reflections on a Participatory Action Research Project with Street Children in Turkey. Children, Youth and Environments 16(2).

- Braga, J. C., Proenca, T. & Ferreira, M.R.,(2014). Motivations for social entrepreneurship- Evidences from Portugal. Tékhne, 12(1): 11-21.

- Felico, J. Augusto, Goncalves, Helena, M., and Goncalves Vitor da Conceicao, (2013), Social value and organizational performance in non-profit social organizations: Social entrepreneurship, leadership, and socioeconomic context effects, Journal of Business Research, 66(10), pp. 2139-2146.

- Guclu, Ayse & Dees, J. Gregory. (2002). The Process of Social Entrepreneurship: Creating Opportunities Worthy of Serious Pursuit, by the Fuqua School of Business.

- Gutierrez, P. (1998) Empowerment in social work practice, London: brooks: Cole Publishing Company.

- Janssens, W.(2010).  Women’s Empowerment and the Creation of Social Capital in Indian Villages. World Development, 38(7): 974-988.

- Kassa Kebede, S. (2015). The situation of street children in urban centers of Ethiopia and the role of NGO in addressing their socio-economic problems: The case of Hawassa city. International Journal of Academic Research in Education and Review, 3(3): 45-57.

- Lanfredi, M.,  Zoppei, S., Ferrari, C., Bonetto, C., Van Bortel, T., Thornicroft, G., Knifton, L., Quinn, N., Rossi, G., Lasalvia, A. (2015).   Self-stigma as a mediator between social capital and empowerment among people with major depressive disorder in Europe: The ASPEN study, European Psychiatry, 30(1): 58–64.

- Lin, F. (2015). Promoting access to education for working children and street children, TAS Model United Nations: 1-5.

Lewis, Andrew, (2003), Non- Government Organizational Tool Assessment Social Entrepreneurship, University of Wisconsin extension.

- Majkowski, A.(2010). Comparative case study on the role of social capital in a community economic development social entrepreneurship (CEDSE). George Washington University, Doctor of Education Dissertation.

- Malhatra, S., R. Schuler and C. Boender (2002) "Measuring womens empowerment as a variable in International development", http://sitere sources.worldbank.org.

- Martin, L.; Osberg, S. (2007). “Social Entrepreneurship: The Case for Definition”. Stanford Social Innovation Review, Spring, 28-39

- Mazumdar, M., & Ahmed, M. (2015).  Empowerment of rural woman through entrepreneurship an Overview, International Research Journal of Interdisciplinary & Multidisciplinary Studies, 1(1): 165-172.

- Nelson, Russell. (2000). The application of empowermet theory to street children of the developing world. Thesis of master of art. The university of British Columbia.

- Schmitz, B.(2015). Social entrepreneurship, social innovation and social mission organization, toward a conceptualization, Sage publication: 17-42.

- Weerawardena, J. and Mort, G.S. (2006), Investigating social entrepreneurship: a multidimensional model, Journal of World Business, Vol. 41, pp. 21-35.

- Weerawardena, J.& Mort G. S. (2006). Investigating social entrepreneurship:

a multidimensional model,  journal of world business, 41: 21-35.