بررسی و تحلیل نقش جاذبه های مؤثر بر توسعه گردشگری‌ مطالعه موردی: مناطق ده گانه کلانشهر تبریز

محورهای موضوعی : کالبدی

میترا وهاب زاده دهخوارقانی ¹ (دانشگاه ازاد اسلامی تبریز)
حسن احمدزاده ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.)
ایوب منوچهری میاندواب ³ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران)
علی پناهی ⁴ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامیواحد تبریز، تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/04/23 تاریخ پذیرش : 1399/09/26 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: توسعه گردشگری, تبریز, گردشگری شهری, جاذبه گردشگری,

چکیده مقاله :

پژوهش از نوع کاربردی بوده که به صورت توصیفی- تحلیلی و استنباطی صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق را گردشگران وارد شده به کلان‌شهر تبریز تشکیل می‌دهند (1500000نفر). با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی، 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. داده‌های مورد نیاز به صورت پرسشنامه آماری و پرسشنامه دلفی گردآوری شد. متغییرهای این پژوهش، 51 متغییر مرتبط با جاذبه‌های گردشگری است. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های پژوهش از آزمون‌های آماری تحلیل عاملی، رگرسیون چند متغییره و آزمون همبستگی پیرسون و برای اولویت‌بندی معیارها و مناطق شهری از مدل ANP استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی منجر به کاهش 51 متغییر به 5 عامل (مراکز تاریخی- فرهنگی، غذا، سوغاتی و صنایع‌دستی، مراکز خرید، مراکز تفریحی و آموزشی، مراکز درمانی و اشتغال) شد که توانایی تبیین 08/95 درصد از تغییرات واریانس را دارند. نتایج پیرسون نشان داد که متغییرهای بازار تاریخی تبریز، کفش تبریز، خانه‌های تاریخی، فرش تبریز و موزه‌ها، همبستگی بیشتری با توسعه گردشگری دارند. نتایج یافته‌های رگرسیون ضمن اینکه مؤید اثرگذاری متغییرهای فرهنگی و تاریخی به عنوان جاذبه اصلی گردشگری شهر تبریز بوده، نشان داد که 1/71 درصد از تغییرات واریانس توسط متغییرها قابل تبیین است. نتایج یافته‌های ANP نشان داد که منطقه 8 کلان‌شهر‌ تبریز به دلیل وجود عناصر تاریخی و محل عرضه فرش و سوغاتی تبریز نسبت به سایر مناطق، امتیاز بیشتری دارد. با توجه به تفاوت ماهیت جاذبه‌های گردشگری در مناطق مختلف کلان‌شهر تبریز، پیشنهاد می‌شود برنامه‌ریزی گردشگری در هر منطقه متناسب با پتانسیل‌های گردشگری آن منطقه ولی هم‌راستا با اهداف سند توسعه گردشگری این شهر باشد.

منابع و مأخذ:

Akbarian Ronizi, R. (2016). The Role of Tourism in Urban Sustainability Case: Sisakht City (Dena
County), Urban Tourism Quarterly, 4 (4): 1-12. (In Persian)
Andari, R. (2019). Developing a Sustainable Urban Tourism. THE Journal: Tourism and Hospitality
Essentials Journal 9(1): 27-30.
Ashworth, G., & Page, S. J, (2011), Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes.
Tourism Management, 32(1), pp: 1-15.
Bagheri, N., Razavian, M., Tavakolinia, J, (2018). The Role of Urban Management in Neighborhood
Tourism Sustainability (Case Study: Tajrish Neighborhood with Green Approach), Journal of New
Attitudes in Human Geography, 11 (4): 17-37. (In Persian)
Bazrafshan, J., Aghaie, A. (2010). The role of tourism in the socio-economic development of Sistan
and Baluchestan province, 4th Congress of Geographers of the Islamic World, p.5. (In Persian)
Beik Mohammadi, H., Khatami, M. (2010). An Analysis of the Eco-Tourism Capacities and Values of
Sistan and Baluchestan Province”, Fourth Congress of Geographers of the Islamic World, p.2. (In
Persian)
Doosti, F., Zaal, M. H., & Lasbuie, M, (2017), Factors involved in assessing capacity of creative
tourism: Case study-tabriz city in Iran. J Tourism Hospit, 6(332), 2167-0269.1000332.
Farahani, B., Bahari J., Bazleh, M. (2017). Investigating the Factors Affecting Tourists' Loyalty to
Tourism Destinations (Case Study: Foreign Tourists Traveling to Tabriz), Journal of Geography
and Planning, 22 (64): 19-33. (In Persian)
Fazli, Safar., Samadi, Mahmoud., (2021). Explaining the effective factors on the attractiveness of
urban tourism destinations Case study: Tehran metropolis. Journal of urban tourism. 8(2): 97-111.
Ghanbari, A., Ahmadian, F. (2018). Investigating the effective factors in introducing Tabriz market as
a tourism brand, Journal of Urban Tourism Quarterly, 5 (3): 1-16. (In Persian)
Gregorová, B. (2014). Spatial Model of Tourism in High Mountains: an Example from the High Tatras
and the Low Tatras, Slovakia. Current Issues of Tourism Research, 3(1), pp: 28-36.
Hall, m. C., & Williams, a, (2019), Tourism and innovation: Routledge.

Heidari Sarban, V., Majnuni Tutakhaneh A., Niroumand Shishawan, S. (2016). Assessing and
evaluating the process of sustainability in tourist Village’s Case study: Ajabshir city - Qaleh Chai
tourist axis, Journal of Regional Planning (Geography), 6 (3): 93-112. (In Persian)
Hemmati, S. (2017). The Role of Tourism Capabilities and Infrastructure in the Development of
Modern Tourism and Economic Dynamics with Emphasis on the Role of Systemic Variables,
Especially Hotels and Resorts, Journal of New Attitudes in Human Geography, 10 (2): 128-107. (In
Persian)
Heydari Chianeh, R., Sanobar, N., Saeedloo, H. (2014). An Analysis of the Role of Brand Image on
Urban Tourism Development Case Study: Tabriz Metropolis, Urban Research and Planning, 6 (22):
79-94. (In Persian)
Inkson, C., & Minnaert, L, (2018), Tourism management: an introduction: Sage.
Jansen-Verbeke, m, (2017), Inner cities and urban tourism in the Netherlands: New challenges for
local Authority’s leisure and urban processes (pp. 233-252): Routledge.
Karami, F., Ghanbari, A., Abdolazimi davari, M., (2021). Investigating the effect of cultural
intelligence of guilds and merchants of Tabriz Bazaar on the loyalty of domestic tourists. Journal of
urban tourism. 8(2): 51-64.
Khodadadi, M, (2016), A new dawn? The Iran nuclear deal and the future of the Iranian tourism
industry. Tourism Management Perspectives, 18, 6-9.
Majnuni Tutakhaneh, A., Soleimani, A. (2018). Planning to strengthen the economic infrastructure of
the city with emphasis on sustainable tourism (Case study: Ardabil city), Journal of Economics and
Urban Management, 7 (25): 41-57. (In Persian)
McNally, M..A., & Maroun, W, (2018), It is not always bad news: Illustrating the potential of
integrated reporting using a case study in the eco-tourism industry. Accounting, Auditing &
Accountability Journal, 31(5), pp: 1319-1348.
Milenkovska, V, (2011), Contemporary tendencies in the tourism operation. Utms Journal of
Economics, 2(1), pp: 37-51
Noorbakhsh, Y., Sheriff, A., Farhadi, E. (2019). Tourism is a reflection of the urban world in the
modern world, Journal of Urban Tourism, 6 (4): 95-110. (In Persian)
Papadimitriou, D., Kaplanidou, K., & Apostolopoulou, A, (2018), Destination image components and
word-of-mouth intentions in urban tourism: A multigroup approach. Journal of Hospitality &
Tourism Research, 42(4), pp: 503-527.
Peeters, L. W., & Ateljevic, I, (2017), Women empowerment entrepreneurship nexus in tourism:
Processes of social innovation tourism and entrepreneurship (pp. 94-109): Routledge.
Poorahmad, A., Yousefi R., Ali Nia, Y., Moradpoor, N. (2014). Investigating the effects of urban
tourism on sustainable development of the city with emphasis on residents' perception (Case study:
Baneh city), Journal of Urban Tourism 2 (3): 253-273. (In Persian)
Qaderi, I., Arabi, S. (2019). Effects of Tourism on the Sustainability of Intermediate Cities (Case
Study: Zirab City), Journal of New Attitudes in Human Geography, 11 (4): 260-239. (In Persian)
Redi, F., & Fernandez, J. I. P, (2018), Describing coopetition among destinations: evidence from the
unwto Silk Road program ethics and decision-making for sustainable business practices (pp. 217-
238): IGI Global.
Salmi Kiani, S., Shaterian, M., Ebrahimi, L. (2016). Evaluation of tourism development process based
on destination life cycle model (case study: Boyer-Ahmad city), Journal of Tourism Space, 6 (22):
43-60. (In Persian)
Shoval, N. (2018). Urban planning and tourism in European cities, Taylor & Francis.
Sima Tarh Consulting Engineers (1397). Comprehensive tourism document of Tabriz metropolis, 12
volumes, 5016 pages. (In Persian)
Soleimani, A., Majnouni Toutakhane, A., & Aftab, A, (2018), Investigation of the role of rural tourism
development in the promotion of rural social welfare indexes (case study: east Azerbaijan
province). Journal of Research and Rural Planning, 7(2), pp: 25-40.

Soleimani, A., Majnouni Toutakhane, A., Soleimani, A. R., & Aftab, A, (2018), Assessment and
analysis of sustainability status in metropolises, case study: All ten regions of Tabriz. Geographical
Researches Quarterly Journal, 33(1), pp: 140-157.
Taqvaee, M., Mobaraki, O. (2019). Study and analysis of tourist spaces in Tabriz in order to plan
tourism in it, Journal of Geography and Planning, 15 (33): 58-83. (In Persian)
Tom Dieck, M. C. and T. Jung (2018). A theoretical model of mobile augmented reality acceptance in
urban heritage tourism. Current Issues in Tourism 21(2): 154-174.
Toutakhane, A. M, (2018), Influencing factors on performance of social behavior settings at parks and
green spaces of Tabriz. Journal of Urban and Regional Analysis, 10(2), pp: 199-215.
Toutakhane, A. M., & Mofareh, M, (2016), Investigation and evaluation of spatial patterns in Tabriz
parks using landscape metrics. Journal of Urban and Environmental Engineering, 10(2): pp: 263-
269.
Wang, D.-g., Y. Niu and J. Qian (2018). Evolution and optimization of China's urban tourism spatial
structure: A high speed rail perspective. Tourism Management 64: 218-232.
YANG, X.-Z., GU, C.-L., WANG, Q., & LU, S. (2011). Spatial Measure and Simulation of Urban
Tourism Flow in Nanjing City, China. Scientia Geographica Sinica (7), p. 6.