تبیین پیوندهای استراتژیک آمریکا و کشورهای آسیای مرکزی

محورهای موضوعی : کالبدی

بنت الهدا یوسفی دیلمی ¹ (دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
فرهاد حمزه ² (استادیار جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
رضا تاجفر ³ (استادیارجغرافیای سیاسی ،دانشگاه امام علی (ع)، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/08/24 تاریخ پذیرش : 1400/02/22 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: همگرایی, ایالات متحده آمریکا, پیوند استراتژیک, منطقه آسیای مرکزی,

چکیده مقاله :

بر اساس نظریه مکیندر ، همواره از آسیای مرکزی به عنوان یکی از مناطق ژئوپلیتیکی مهم جهان یاد می شود که این منطقه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و با تشکیل کشورهای استقلال یافته ، دچار تغییرات گسترده ای شد . در این زمینه در طی دهه اخیر با افزایش نفوذ جمهوری اسلامی ایران ، افزایش نفوذ سیاسی-اقتصادی چین در آسیای مرکزی و همچنین افزایش مداخلات فدراسیون روسیه در کشورهای مذکور ، همواره منافع ایالات متحده آمریکا را در این منطقه با چالش ها و مشکلات متعددی مواجه ساخت . با توجه به تاثیرات نفوذ استراتژیک آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و تاثیرات آن بر منافع امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و کاربردی به تبیین پیوندهای استراتژیک آمریکا و کشورهای آسیای مرکزی پرداخته است . جامعه آماری پژوهش حاضر از کلیه کارشناسان و صاحب نظران و کارشناسان جغرافیای سیاسی تشکیل شده است که حجم نمونه آن بر اساس مدل کوکران تعداد 50 نفر تخمین زده شد . به منظور تحلیل یافته های تحقیق نیز از آماره های توصیفی آزمون میانگین در نرم افزار spss استفاده گردید . نتایج نشان داد که تهدیدهای مشترک اسلام گرایی و تروریسم ، مقابله با هژمونی روسیه و چین در منطقه و مقابله با نفوذ ایدئولوژیک جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی به عنوان مهمترین عوامل همگرایی میان آمریکا و کشورهای آسیای مرکزی محسوب می شود.

منابع و مأخذ:

Akhbari, Abolfazl, Akhbari, Mohammad, Ismail Pourroushan, Ali Asghar, Ranjbar, Mohsen, 2020
Explaining the role of hydropolitics on the foreign policy of Afghanistan and Iran (2015-2019)
Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, Volume 12, Number 3.
Anwari, Omid Reza, 2001, A Look at the Formation of the Shanghai Cooperation Organization
Quarterly Journal of Central Asia and Caucasus Studies, No. 34.
Bakhshaish Ardestani, Amir Hossein, 2010, The Impact of the Islamic Republic of Iran's Membership
in the Shanghai Cooperation Organization on the National Security of the Islamic Republic of Iran,
M.Sc. Thesis, Department of Political Geography, Islamic Azad University, Science and Research
Branch, Tehran.
Bakhytgul B. KASSENOVA, Raushan S. YELMURZAYEVA, Rabiga K.2020, BAIMBETOVA
Zhaslan Y. NURBAYEV and Gulnara E. IBRAGIMOVA.
Bobokhonov,Abdulmajid, Jan Pokrivcak & Miroslava Rajcaniova (2017) The impact of agricultural
and trade policies on price transmission: The case of Tajikistan and Uzbekistan, The Journal of
International Trade & Economic Development, 26:6, 677-692, DOI:
10.1080/09638199.2017.1287212
Cai,Kevin.(2018) The One Belt One Road and the Asian Infrastructure Investment Bank: Beijing’s
New Strategy of Geoeconomics and Geopolitics, Journal of Contemporary China, 27:114, 831-847,
DOI: 10.1080/10670564.2018.1488101
Chen, X., & Fazilov, F. (2018). Re-centering Central Asia: China’s “new great game” in the old
Eurasian heartland. Palgrave Communications, 4(1), 1-12.
Daman Pak Jami, Morteza, 2008, The Role of Caspian Energy Resources in Ensuring World Energy
Security and the Challenges of Transferring Them to Global Markets, Quarterly Journal of Central
Asian and Caucasus Studies, No. 62.
de Lisle,Jacques, 2020, Foreign Policy through Other Means: Hard Power, Soft Power, and China's
Turn to Political Warfare to Influence the United States,Orbis,Volume 64, Issue 2.
Ebrahimi,M, Navakhti Moghaddam, A.,Osuli, G. (2020). The Determinative Factors of Iran’s Relation
with the Central Asian Republic from Political Economy Perspective (Case Study: Turkmenistan
and Tajikistan). Central Eurasia Studies, 13(2), 325-344. doi: 10.22059/jcep.2020.301612.449922
Hoseinpour puyan , Reza, 2006. Analysis and study of the integration of the foreign policy of the
Islamic Republic of Iran in the interaction with the Republic of Azerbaijan with the geogelytic

realities. Master Thesis. Under the guidance of Pirooz Mojtahedzadeh. Tehran: Tarbiat Modares
University.
kacir,adem,2020,Orta Asya’da Çağdaş Rekabet: Fırsatlar ve Zorluklar,Avrasya İncelemeleri
Dergisi,Journal of Eurasian Inquiries,9, 1.
KANAPIYANOVA,Zhuldyz, 2020, THE US AND RUSSIAN POLICY TOWARD CENTRAL ASIA
IN THE FRAMEWORK OF THE GEOPOLITICAL THEORY,Eurasian Research Journal,Volume
2 , Issue 2.
Krause, D., & Sheikh, M. K. (2022). Containing Transnational Jihad.Perspectives on
terrorism,Volume XVI, Issue 1 February 2022.
Lesser,lan, 2020 , What to Expect from the United States:A Look Ahead at US Foreign Policy,Istituto
Affari Internazionali (IAI) (2020),Stable URL: http://www.jstor.com/stable/resrep23657.
Mahkouei, Hojjat, Bavir, Hassan, 2014, The role of regional organizations in reducing regional
challenges; Case Study of the Economic Cooperation Organization (ECO), Journal: International
Organizations, No. 7.
Mahkouei, Hojjat, Bavir, Hassan, 2014, The role of regional organizations in reducing regional
challenges; Case Study of the Economic Cooperation Organization (ECO), Journal: International
Organizations, No. 7.
Mark Schwartz,Herman,(2022),The European Union, the United States, and Trade: Metaphorical
Climate Change, Not Bad Weather,Department of Politics,Vol 10, No 2(٢٠٢٢)
Najafgholi Nejad Varjoui, Azam, Hassanzadeh, Mohammad,2013 , Factors Enhancing Cooperation
between National Libraries of ECO Member Countries, Journal of National Library and
Information Studies, Volume 25, Number 97.
nourian,zeinab.(2021),Investigating the Position of Smart Power in Iran's Foreign Policy towards
Armenia,iranian politics and law,volume 1,issues 1 and 2 summer and autumn of 2021.
Pradhan, R.(2018). The Rise of China in Central Asia: The New Silk Road Diplomacy. Fudan J. Hum.
Soc. Sci. 11, 9–29 https://doi.org/10.1007/s40647-017-0210-y
Qichao Wang & Jianwei Wang (2022) China and Japan in CEEC: competition, cooperation and coexistence?,
Journal of Contemporary East Asia Studies, DOI: 10.1080/24761028.2022.2049028
Raimondi, P. P. (2019). Central Asia oil and gas industry-the external powers' energy interests in
Kazakhstan, Turkmenistan and Uzbekistan (No. 2198-2019-1790). Fondazione Eni Enrico Mattei.
Salehi, Nezamali, 2020, Explaining the strategic and geocultural ties between Iran and Turkmenistan
and its effects on the security of the Islamic Republic of Iran, Master Thesis, Department of
Political Geography, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Central Tehran Branch.
Shiroodi, Morteza, 2004, Regional Issues of Iran, Volume One.
Smith, Anthony; Ashfield, Emilia. 2012, Foreign Policy, Theories, Actors, and Case Studies,
Translated by Amir Mohammad Haj Yousefi and Mohsen Mahmoudi and Ayoub Karimi, Volume
I, Tehran: Sidebar.
Tabatabai, Seyed Morteza, Esmaeil Pourroshan, Ali Asghar, Daniali, Tahmineh, Lotfi, Haidar, 2020,
Assessing Economic Convergences between the Islamic Republic of Iran and Shanghai
Organizations, Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, Volume 12, Number 2
Tabatabai, Seyed Morteza, Esmaeil Pourroshan, Ali Asghar, Daniali, Tahmineh, Lotfi, Haidar, 2020,
Assessing Economic Convergence between the Islamic Republic of Iran and the Shanghai
Cooperation Organization, Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, Volume 12,
Number 2.
Vladimir,Pachkov, 2020 ,Uzbekistan: A Key Central Asia Nation,La Civiltà Cattolica, English
Edition, Volume 4, Number 2, February 2020, pp. 1-12(12).
Yazdani Enayatollah, Tuyserkani Mojtaba. 2011, An Analysis of the Geopolitical Competition of
Powers in the "Strategic Energy Ellipse". Geographical research. cited 2022may3026 (4
(consecutive 103)): 149-186. available from: https://www.sid.ir /fa/journal/ viewpaper.
aspx?id=182320
Zabah, Setareh, 2014, Analysis of Government Procedures Saheli on the Legal Regime of the Caspian
Sea, Master Thesis, Department of Political Geography, Mofid University.
منابع اینترنتی:
https://www.researchgate.net/figure/Change-in-daily-temperature
Congressional Research Service, 3 January 2018