تحلیلی بر میزان به کارگیری فناوری‌های کشاوری پایدار در بهره‌وری تولید برنج(نمونه موردی: شهرستان دورود)

محورهای موضوعی : کالبدی

سید حسن مطیعی لنگرودی ¹ (استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تهران)
فرشاد سوری ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران)

تاریخ دریافت : 1398/03/11 تاریخ پذیرش : 1398/03/11 تاریخ انتشار : 1393/03/01

کلید واژه: بهره‌وری, تولید برنج, واژگان کلیدی: کشاورزی پایدار, شهرستان دورود,

چکیده مقاله :

چکیده در چهار دهه گذشته، تحولات چشمگیری در تولید محصولات کشاورزی ایجاد شده است که علیرغم افزایش میزان بهره وری، فشار بی رویه ای را بر منابع تولیدی کشاورزی وارد نموده است. مهم ترین دلیل آن، به کارگیری فناوری های نامناسب و استفاده نادرست از فناوری های مدرن است. برای مقابله با آثار این پدیده، کشاورزی پایدار بصورت دستیابی به حداکثر ظرفیت باروری و تولیدی مستمر با حفاظت از منابع پایه به ویژه آب و خاک در کشاورزی تعریف شده است. هدف این نوشتار تحلیلی بر میزان استفاده از فناوریهای کشاورزی پایدار در بهره وری تولید برنج در شهرستان دورود می باشد. در این راستا مسأله پیش رو این است که کشاورزان در تولید برنج از چه فناوری هایی استفاده می کنند و تا چه اندازه اصول پایداری را مورد توجه قرار می دهند؟ پژوهش دارای دو نوع متغیر است. متغیر وابسته به کارگیری از فناوریهای کشاورزی و متغیر مستقل عوامل سن، تجربه، آگاهی، شرکت در کلاسهای ترویجی و.. می باشد که برای سهولت کار در شش دسته عوامل تقسیم بندی شده اند. شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش پیمایش میدانی است و از نظر روش تحقیق به شیوه تحلیلی- همبستگی می باشد. حجم نمونه نیز از بین 30 روستای مورد مطالعه با استفاده از فرمول170 نفر تعیین شد که جهت تحلیل نتایج پرسشنامه ها از نرم افزار spss و آزمونهای همبستگی و رگرسیون استفاده گردیده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، برخی از متغیرها از قبیل دسترسی، ترویج، تعداد قطعات اراضی، درآمد و هزینه دارای رابطه مثیت و معنادار و برخی دیگر از متغیرها ازجمله سن، سواد، نظام بهره برداری و آگاهی دارای رابطه منفی و غیر معناداری با فناوریهای کشاورزی پایدار می باشند. بطور کلی از نتایج تحقیق چنین استنباط می شود که به کارگیری فناوری ها در منطقه مورد مطالعه: اولاً با فناوریهای کشاورزی پایدار همخوانی چندانی نداشته و ثانیاً به کارگیری فناوری ها بیشتر برای کسب سود بوده و به پایداری کشاورزی کمتر توجه شده است.

منابع و مأخذ:

منابع

جهادکشاورزی استان لرستان (1387) نتایج تفضیلی سر شماری عمومی کشاورزی استان لرستان-1387. دفتر انتشارات و اطلاع رسانی، تهران.

رولینگ، ن.و پرتی، جی. ان (1381) نقش ترویج در توسعه کشاورزی پایدار.در: ارتقاء ترویج کشاورزی، ترجمه ا. باقری و ت. صیامی.انتشارات دانشگاه محقق اردبیلی.

سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور(1383) چشم انداز برنامه چهارم توسعه اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی کشور.

سالنامه آماری استان لرستان(1387) نتایج تفصیلی شهرستان دورود.

سلیمانی، علی. و امیری لاریجانی(1383) اصول به­زراعی برنج. ناشر: آرویج. چاپ اول.303 صفحه.

شاندارم، لله(1378) توسعه پایدار یک بررسی انتقادی، گزیده مسائل اجتماعی و اقتصادی، شماره27

عزیزی، جعفر(1386) اقتصاد کشاورزی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، چاپ اول

فرانسیس و همکاران (1377) کشاورزی در مناطق معتدل. ترجمه عوض. کوچکی و خلقانی. دانشگاه فردوسی مشهد.

کهن، گوئل(1376) شاخص شناسی در توسعه پایدار، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

مطیعی لنگرودی، سید حسن و شمسایی، ابراهیم(1388) توسعه و کشاورزی پایدار (از دیدگاه اقتصاد روستایی)،

مظاهری، داوود. 1386. کشت مخلوط. انتشارات دانشگاه تهران.چاپ چهارم.

یانگ، تی. و بورتون، ام. پی(1377) پایداری کشاورزی: تعریف و دلالت‌های آن در سیاست تجاری کشاورزی. ترجمه محسن تشکری. مؤسسه پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، وزارت کشاورزی، تهران.

Alonge, A. J. and Martin, R. A. 1995. Assessment of the adoption of sustainable agriculture practices: Implications for agricultural education. Journal of Agricultural Education.Vol. 3, No.3: 34-42.

CIAS. 2000. Sustainable Agriculture: balancing profit and human and natural resources. Available at: http://www.wisc.edu/cias/pubs/resbrief/001.htm.

CTTA, 1992. A method for transferring Technologies to farmers. Washington, D.C.: Academy for Educational Development.

De Souza, H.M., young, T. and Burton, M. p. 1999. Factors influencing the adoption of sustainable agricultural technologies: evidence from the state of Espirito Santo, Brazil. Technological Forecasting and Social Change 60, 97- 112.

FAO. 2009. World Agriculture:Towards 2015/2030. London,UK. Earthscan publication, LTD. No.2:21

Francis, C. and Yougberg,G.1999. Sustainable agriculture- an overview. In:. C.A. Francis, C.B. Flora and L.D. King(Eds). Sustainable Agriculture in Temperate Zones. New York, Wiley.

Gold, M. V.1999. Sustainable Agriculture: Definitions and Terms, Special Reference Briefs Series no. SRB 99-02Updates SRB 94-05. Alternative Farming Systems Information Center. Available at: http://www.nal.usda.gov/afsic/AFSIC_pubs/srb9902.htm.

Grainger A., Francisco H. A, Tiraswat P. 2003. The impact of changes in agricultural technology on long-term trends in deforestation. Land Use Policy, 20: 209–223.

Khush,G.S. Harnessing science and technology for sustainable rice- based production systems. In: Proceedings of FAO rice conference. International Rice Commission Newsletter. Vol.53, (2004). pp.17- 21.

Munton, R., Marsden, T., Whatmore, S., 1990. Technological change in a period of agricultural adjustment. In: Lowe, P., Marsden, T., Whatmore, S. (Eds.), Technological Change and the Rural Environment. David Fulton Publishers Ltd., London, pp. 104–126.

Munton, R., Marsden, T., Whatmore, S., 1990. Technological change in a period of agricultural adjustment. In: Lowe, P., Marsden, T., Whatmore, S. (Eds.), Technological Change and the Rural Environment. David Fulton Publishers Ltd., London, pp. 104–126. Badawi, A.T. 2004. Rice- based production systems for food security and poverty alleviation in the Near east and North Africa. Proceedings of the FAO rice conference. International rice commission Newsletter,vol.53.

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) Publications. “Environmental Indicators for Agriculture Methods and Results, Executive Summary; 2001.” OECD. 3 Dec. 2003. http://www.oecd.org/dataoecd/0/9/1916629.pdf.

Pears D.W. and Atkinson G.D.1993. Capital theory and measurement of sustainable development: an indicator of sustainability. Ecological Economics.8:103-108

Rahman, S. 2003. Environmental impacts of modern agricultural technology diffusion in Bangladesh: an analysis of farmers’ perceptions and their determinants. Journal of Environmental Management 68:183–191.

Rezaei-Moghaddam, K.; E. Karami; J. Gibson, 2005. Conceptualizing sustainable agriculture: Iran as an illustrative case. Journal of Sustainable Agriculture, Vol. 27(3) ,PP.25-56.

The Organic Cow of Vermont. “Farmers Who Care.” 9 March 2003.

Tolba,M.K(1987)sustainable development,London,Routledge.p141.

WECD (World Commission on Environment and Development).1987.Our Common Future: Oxford University Press.