منطقه‌بندی توسعه کشاورزی در استان فارس

محورهای موضوعی : کالبدی

غلامحسین عبدالله‌زاده ¹ , خلیل کلانتری ² , علی اسدی ³ , علیرضا خواجه شاهکوهی ⁴ , ابوالقاسم شریف‌زاده ⁵

1 - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 - دانشیار، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
3 - دانشیار، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
4 - استادیار، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
5 - استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

تاریخ دریافت : 1398/06/13 تاریخ پذیرش : 1398/06/13 تاریخ انتشار : 1391/12/01

کلید واژه: توسعه کشاورزی, استان فارس, توسعه منطقه‌ای, واژگان کلیدی: منطقه‌بندی, شاخص ترکیبی,

چکیده مقاله :

چکیده هدف اصلی این تحقیق منطقه بندی توسعه کشاورزی در استان فارس به منظور شناسایی الگو های فضایی توسعه و تبیین عوامل ایجادکننده تفاوت های منطقه ای توسعه کشاورزی است. بر این اساس مجموعه ای از 87 شاخص توسعه کشاورزی مبتنی بر پنج بعد؛ 1) اجتماعی- فرهنگی، 2) ساختاری- اجرایی، 3) فنی- مدیریتی، 4) اقتصادی- مالی و 5) زیرساختی- خدماتی، در سطح شهرستان تدوین و انتخاب شد. داده‌های تحقیق از منابع آماری استان از قبیل؛ سرشماری عمومی کشاورزی 1382 و همچنین نتایج سالنامه های آماری استان در سال های 1383 تا 1386، گردآوری شد. سپس با بکارگیری رهیافت شاخص ترکیبی، و تکنیک های منطقه بندی GIS الگوهای فضایی توسعه کشاورزی شهرستان ها به تفکیک ابعاد پنجگانه و همچنین بر اساس شاخص ترکیبی کل ترسیم شد. نتایج کلی نشان داد که کل استان به سه منطقه کلان قابل تقسیم می باشند که با توجه به ویژگی های کلیدی و مشترک شهرستان های آن و عوامل ایجاد کننده توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی آنها به این شرح نامگذاری شدند؛ سطح اول منطقه توسعه یافته شامل دو شهرستان است به عنوان ناحیه توسعه کشاورزی مبتنی بر بازارها، خدمات و صنایع شهری، سطح دوم منطقه متوسط شامل پنج شهرستان به عنوان ناحیه پیرامونی کشاورزی و سطح سوم نیز شامل 15 شهرستان است و به عنوان ناحیه پیرامونی غیرکشاورزی نامگذاری شده است که هر منطقه می تواند راهنمایی برای دستیابی به سطح بالاتر توسعه برای مناطق سطح پایین تر از خود باشد.

منابع و مأخذ:

منابع

زیاری، ک.، جلالیان، ا. (1387). مقایسه شهرستان­های استان فارس بر اساس شاخص­های توسعه 1355-1375. جغرافیا و توسعه، شماره 11: 96-77.

سعادت مهر، م (1384) تحلیلی مقایسه‌ای از سطح نسبی توسعه‌ی کشاورزی شهرستان‌های استان لرستان. فصلنامه بررسی‌های اقتصادی، دوره 2، شماره 4.

سینگ، ج. دیلون، اس. اس. (1382)، جغرافیای کشاورزی. ترجمه سیاوش دهقانیان، عوض کوچکی و علی کلاهی اهر. انتشارات دانشگاه فردوسی. مشهد.

علیرضایی، م، ر. عبدالله­­زاده، غ. رجبی تنها، م. (1386). تحلیل تفاوت‌های منطقه‌ای در بهره‌وری بخش کشاورزی با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها. مجله اقتصاد و کشاورزی، جلد 1، شماره 2.

کلانتری، خ. (1380). برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای (تئوری‌ها و تکنیک‌ها). انتشارات خوشبین. تهران.

کلانتری، خ.، اسدی، ع.، شعبانعلی فمی، ح.، عبدالله‌زاده، غ. (1385). اعتبارسنجی شاخص­های ترویجی به منظور رتبه‌بندی استان­ها از نظر فعالیت­های آموزشی – ترویجی. مجله کشاورزی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، سال هشتم، شماره 2 (پیاپی 13).

ملور، ج. (1383). توسعه کشاورزی در ایران، تعمل هدف‌­ها و راهبردها. اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دوازدهم، شماره 45.

مولایی، م. (1387). بررسی ومقایسه درجه توسعه یافتگی بخش کشاورزی استان­های ایران طی سال­های 1373 و 1383. اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 63.

هایامی، ی.، روتان، و. (1378). توسعه کشاورزی یک دیدگاه بین‌المللی. ترجمه مجید کوپاهی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. تهران.

Bell, S., Morse, S. (1999). Sustainability Indicators: Measuring theImmeasurable? Earthscan, London.

Blaikie, P. M. (1971). Spatial organization of some north Indian villages. Transactions of the Institute of British Geographers, 52: l-40.

Brown J.A. (2001). A review of marine zones in the Monterey bay national marine sanctuary. Marine Sanctuaries Conservation Series MSD-01- 2. US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration, Marine Sanctuaries Division, Silver Spring, MD. 137p.

Chen, C., Wu, G., Li, C., (1993). Integrated Physical Geography. Higher Education Press,Beijing.

Chisholm, M. (1962). Rural Settlement and Land Use: An Essay in Location. London. Hutchinson.

Cowlard, K. A. (1998). Decision-Making in Geography: A Handbook of Method and Practice, 2nd edition, Hodder & Stoughton, London.

Dale, V. H. Beyeler, S.C. (2001). Challenges in the development and use of ecological indicators. In: Zhen, L., ROUTRAY, J. K. (Eds). Operational Indicators for Measuring Agricultural Sustainability in Developing Countries. Environmental Management, Vol 32, No. 1, pp. 34–46.

Day J.C. (2002). Zoning–lessons from the great barrier reef marine park. Ocean and Coastal Management,45:139–56.

English Nature. (1994). Lundy Marine Nature Reserve Zoning Scheme. English Nature, Peterborough, UK.

Gallent, N., Kim, K.S. (2001). Land zoning and local discretion in the Korean planning system. Land Use Policy 18, 233–243.

Griffin, E. (1973). Testing Von Thunen's theory in Uruguay. Geographical Review 63:500-16.

Gubbay, S. Flamborough, S.M.A. (2001). Falmouth Bay and Estuaries, and the Severn Estuary Multiple Use Zoning Schemes. A report to English Nature, Contract no. VB33/01, March.

Gubbay, S., Laffoley, D. (1996). Improving integration and communication of coastal zone management: a case study for the solent region, UK. In: Jones PS, Healy MG, Williams AT, editors. Studies in European coastal management. Tresaith, Cardigan: Samara Publishing Ltd.

Horvath, R. J. (1969). Von Thunen's isolated state and the area around Addis Ababa, Ethiopia. Annals of the Association of American Geographers 59:308-23.

Kalantari, K. (1998). Identification of backward region in Iran. Geographical research quarterly. No 48. Mashhad.

Kalantari, K., Rosstami, F.(2004). Spatial Analysis Agricultural Development In Iran: Plans and Policies. Journal of Rural Development, Vol. 23 (4), pp. 475-490.

Liu, X., Li, J. (2008). Scientific solutions for the functional zoning of nature reserves in China. Ecological Modeling, 215, 237–246.

McMullin, Shaun. K. (1998). Location Strategies, Spatial Decision Support Systems and Strategic Planning. Department of Geography. University of Washington, Washington, USA.

Muller, P. O. (1973). Trend surface analysis of American agricultural patterns: a macro-Thunian analysis. Economic Geography 49:228-42.

Myrdal, G. (1957). Economic Theory and Underdeveloped Regions. Duckworth. London

Norton, W., Conkling, E. C. 1974. Land use theory and the pioneering economy. Geografiska Annaler, 56:44-56.

Peet, J. R. (1969). The spatial expansion of commercial agriculture in the nineteenth century. Economic Geography, 45:283-301.

Pingali, P. (2006). Agricultural Growth and Economic Development: a view through the globalization lens. Presidential Address to the 26th International Conference of Agricultural Economists, Gold Coast, Australia 12-18th August, 2006

Schweigman, C. (1985). Operations Problems in Agriculture in Developing Countries. Tanzania Publishing House. Dar es Salaam, Tanzania.

Xu, X., Hou, L., Lin, H., Liu, W. (2006). Zoning of sustainable agricultural development in China. Agricultural Systems, 87: 38–62.