سنجش سطح توسعه اجتماعی مناطق روستایی(مطالعه موردی شهرستان داراب )

محورهای موضوعی : کالبدی

ناصر مطیعی ¹ , حسین خوشبخت ² , مسعود ساجدی ³ , ابوالفضل رنجبر ⁴

1 - استادیار گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
2 - کارشناس ارشد رشته توسعه روستایی، دانشگاه تهران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته توسعه روستایی، دانشگاه تهران
4 - کارشناس ارشد رشته توسعه روستایی، دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1398/04/02 تاریخ پذیرش : 1398/04/02 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: توسعه روستایی, مناطق روستایی, تاکسونومی عددی, شهرستان داراب, واژگان کلیدی: توسعه اجتماعی,

چکیده مقاله :

چکیده مسئله توسعه اجتماعی همواره یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز برای انتخاب جهت گیری ها و سیاست های مناسب در عرصه عمل بوده است. غفلت از جنبه های اجتماعی توسعه نقش بسیاری را در استمرار توسعه نیافتگی در مناطق روستایی داشته است. هدف این پژوهش، سنجش سطح توسعه اجتماعی مناطق روستایی شهرستان داراب استان فارس بود. این تحقیق به لحاظ هدف کاربری که به روش میدانی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل 79262 نفر از ساکنان مناطق روستایی (بالای 15 سال) شهرستان داراب استان فارس بودند. با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 364 نفر از آنها به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی مورد مطالعه قرار گرفتند. برای جمع آوری داده‌ها و اطلاعات از پرسشنامه و داده‌ها و اطلاعات مرکز آمار ایران استفاده شد. روایی پرسشنامه با استفاده از پانل متخصصان تایید شد و به منظور سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه مذکور 74/0 به دست آمد. به منظور محاسبه شاخص ترکیبی برای هر یک از معیار ها از روش تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده گردید، همچنین برای محاسبه شاخص ترکیبی کل و رتبه بندی دهستان ها از روش تاکسونومی عددی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که از لحاظ توسعه اجتماعی به ترتیب دهستان‌های هشیوار، پاسخن، قریه الخیر، فورگ، بالش، بختاجرد، رستاق، قلعه بیابان، فسارود، آبشور، کوهستان و نصروان قرار دارند. همچنین، نتایج حاکی از آن بود که هفت دهستان در گروه سطح توسعه اجتماعی بالا، سه دهستان در گروه سطح توسعه اجتماعی متوسط و دو دهستان در گروه محروم از لحاظ سطح توسعه اجتماعی طبقه بندی شده اند. همچنین ضریب تغییرات بدست آمده بیانگر این است که تفاوت زیادی در سطح توسعه‌یافتگی اجتماعی در دهستان‌های شهرستان داراب در معیارهای مختلف وجود دارد. لذا برای توسعه اجتماعی هماهنگ و یکپارچه دهستان‌های شهرستان داراب، تمرکز زدایی در هر یک از معیارهای توسعه اجتماعی ضروری است.

منابع و مأخذ:

منابع

احمدی، سید محمد(1386). توسعه اجتماعی و امنیت ملی، پژوهشنامه فرهنگی و اجتماعی، شماره 14، مرکز تحقیقات استراتژیک.

ازکیا، مصطفی(1374). جامعه شناسی توسعه و توسعه‌نیافتگی روستایی در ایران، چاپ چهارم، انتشارات اطلاعات، تهران.

 ازکیا، مصطفی(1381). جامعه شناسی توسعه، چاپ چهارم، انتشارات کلمه، تهران.

 اسماعیلی، رضا(1385). برسی شاخص‌های توسعه اجتماعی و سطح بندی آن در شهرستان‌های استان اصفهان، پایان نامه دکتری، گروه جامعه شناسی دانشگاه اصفهان.

تقی زاده، فاطمه(1378). سطح بندی استان­های کشور از نظر رفاه و توسعه­یافتگی، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور.

تودارو، مایکل(1379). توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، جلد اول، انتشارات موسسه سازمان برنامه و بودجه، تهران.

چلبی، مسعود(1375). جامعه شاسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، چاپ اول، ، نشر نی، تهران.

حبیب زاده، شید رخ سادات(1389). سنجش سطح توسعه اجتماعی در جامعه روستایی شهرستان کرج، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

خلف خانی، مهدی(1386). سرمایه اجتماعی پایگاه توسعه اجتماعی، پژوهشنامه فرهنگی و اجتماعی، شماره 14.

رضایی، زهرا(1386). توسعه اجتماعی در ایران، شاخص‌ها و موانع، پژوهشنامه فرهنگی و اجتماعی، شماره 14.

صحرایی، سعید(1387). برسی شاخص‌های توسعه اجتماعی و سطح بندی دهستان‌های شهرستان اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

فیروزآبادی، سید احمد و حسینی، سید رسول و قاسمی، روح الله، 1389، مطالعه شاخص‌ها و رتبه توسعه اجتماعی در استان‌های کشور و رابطه آن با سرمایه اجتماعی، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 37، 93-57.

قره باغیان، مرتضی(1370). اقتصاد رشد و توسعه، جلد اول، نشر نی، تهران.

کلانتری، خلیل(1377). مفهوم و معیارهای توسعه اجتماعی، اطلاعات اقتصادی- سیاسی، شماره 131 و 132.

کلانتری، خلیل(1380). برنامه ریزی و توسعه منطقه‌ای،چاپ اول، انتشارات خوشبین، تهران.

کلانتری، صمد و گنجی، محمد، 1384، شاخص‌های توسعه اجتماعی و اقتصادی در ایران، اطلاعات اقتصادی – سیاسی، شماره 211-212.

کوثری، مسعود(1387). تأثیر نسبی فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی در توسعه اجتماعی، نامه پژوهش فرهنگی، سال نهم، شماره اول، 170- 139.

معتمدی، بشیر(1386). نقش اینترنت در توسعه جوامع، پژوهشنامه فرهنگی و اجتماعی، شماره 14، مرکز تحقیقات اجتماعی.

معینی، محمد رضا(1382). سیاست اجتماعی، توسعه اجتماعی و نهادهای سیاسی، فصلنامه رفاه اجتماعی، ویژه نامه سیاست اجتماعی، سال سوم، شماره 10.

ملائی، حسین علی(1380). ترتیب قومی و توسعه اجتماعی در شهر شیروان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران..

Dharma, Michael Hopkins, Donald McGranahan, 1998, some reflection on human & social indicators for developments discussion paper no, united nation research institute for social development.

Estes, Richard, I, 2001, social welfare and social development: partners or competitors, University of Pennsylvania.

Thin, n, good, t &, Hodgson, r, 1998, Social development policies result and learning: experiences from European agencies.Uk social development

UN, 2005, Nutrition planning, assessment and evaluation service food and nutrition food and agriculture organization of the united nation Rome.

United nation, 1995, world summit for social development, Copenhagen Denmark, 6-12 march 1995.

United nation, 2002, financing global social development symposium, February 7, Annotated agenda and programmer of work, department of economic and social affairs, united nation, New York.

World bank, 2002, Strategic direction for the world bank in social development brain storming workshop, notes, October, 15-16, Washington dc.