جابه‌جایی ضمیر شخصی پیوسته و نقش بلاغی آن در غزل سعدی
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
حجت الله بهمنی مطلق
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: سعدی, غزل, بلاغت, هنجارگریزی نحوی, جابه‌جایی ضمیر,
چکیده مقاله :
پایه و اساس کلام ادبی هنجارگریزی و شکستن قواعد زبان معیار است. در کلام ادبی جایگاه اجزای کلام را بلاغت تعیین می‌کند. یکی از عناصر زبانی که در ساختار کلام امکان جابه‌جایی بالایی دارد و از این رهگذر می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری کلام ادبی شود، ضمیر شخصی پیوسته است. در این پژوهش جابه‌جایی ضمیر شخصی پیوسته در غزل سعدی از دو جنبه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌است؛ یکی جنبه بلاغی و دیگر گونه‌های مختلف جابه‌جایی از نظر پیوستن به اجزای جمله. برای این منظور 627 غزل سعدی مورد بررسی قرار گرفت و از آن میان 530 نمونه شناسایی شد. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که جابه‌جایی ضمیر پیوسته در غزل سعدی بسامد بالایی دارد و می‌تواند به‌عنوان یک شاخص سبکی شناخته شود. دیگر این که گذشته از ضرورت وزن و موسیقی، انگیزه‌های بلاغی دیگری هم در جابه‌جایی این عنصر زبانی نقش داشته‌است
The basis of literary words is breaking the norm and the rules of standard language. In literary words, the place of the components of speech is determined by rhetoric. One of the linguistic elements that has a high mobility in the language structure and through this can be the basis for the formation of literary words, is clitic personal pronoun. In this study, changing the clitic personal pronoun place in Saadi’s ghazal has been reviewed and analyzed from two aspects; one is the rhetorical aspect and the other is the different types of movements in terms of joining to the sentence components. The result of this research shows that clitic pronoun shift has a high frequency in Saadi’s ghazal. Apart from the necessity of rhythm and music, there are other rhetorical motives that have also played a role in the displacement of this linguistic element.
_||_
