تراز ادبی متن (پیشنهادی در نقد ادبی)
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
مجید دادفر
1
(دانش‌آموخته دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز.)
امین یعقوبی
2
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان.)
کلید واژه: نقد, ادبیّات, شکلگرایی, ادبیّت متن, تراز ادبی,
چکیده مقاله :
مقالة حاضر کوششی است در راستای پیشنهاد یک شیوة نقد بر اساس معیارهای محسوس و سنجش پذیر. زبان ادبی از دیدگاه شکل‌گرایان، نشان دهندة نقش خاصی از زبان است که توسط عناصر شکلی برجسته شده است. بر این اساس به نظر می‌رسد تمام عناصر این‌گونه از زبان قابل شناخت و توصیف‌‌پذیر باشند. برای تعیین ادبیّت یک متن، نخست باید عناصر شکلی آن را مشخص کرد و برشمرد. سپس با توجّه به فاصلة این عناصر از زبان خودکار، تراز ادبی هر عنصر را نسبت به دیگر عناصر تعیین کرد. پس از این مرحله باید مجموع تراز ادبی عناصر به‌کار رفته در متن را معیار تعیین تراز ادبی کل متن قرار داد. علاوه بر موارد یاد شده، این شیوه نقد راهکارهایی را برای بررسی متن در سه حوزة تناسب، خلاقیت و تنوّع ارائه می‌دهد که عینی و قابل سنجش‌اند. این نوع نقد، می‌تواند به‌صورت قابل‌سنجش تراز ادبی متن را در واحد جمله یا بیت، با جملاتی ارجاعی ارائه دهد و به نقد و بررسی سه عامل تناسب، خلّاقیت و تنّوع به‌صورت معیارمند بپردازد.
The current essay is an effort to proffer a critical method based on concrete and measurable criterion. Formalists believe that literary language is a peculiar sort of language that is fore grounded by formal elements. Accordingly, it seems that all elements of this language are recognizable and descriptive. To determine the literariness of a text, initially its formal elements must be designated and ascertained. Then, concerning the alienation of these elements to atomized language, literary value of each element is stipulated in comparison with the others. Subsequently, the total literary levels of the applied elements in the text must be considered as a measure to delimitate literary level of the whole text. Besides the mentioned cases, this critical method suggests subjective and measurable strategies to study a text in three fields: consistency, creativity and variance. Deliberately proposing the text literary value in a sentence or verse, by referential sentences, this method contemplates and ponders these factors: consistency, creativity and variance.
_||_
