کیمیاى عشق تحلیل غزلى از سعدى
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
حسین خسروى
1
(دانشیار دانشگاه آزاد اسلامى واحد شهرکرد)
کلید واژه: کنایه, تضاد, غزل عاشقانه, زبان محاوره, سلامت نحوى,
چکیده مقاله :
در این مقاله غزل 374 از غزلیات سعدى (براساس نسخه فروغى) بررسى شده است. در بخش نخست، لغات و اصطلاحات شعر مورد بررسى قرار گرفته است، سپس براى شناخت همه جانبه غزل، ساختار آن از منظرهاى گوناگون تحلیل شده است. این غزل داراى ردیف است. در آن از آرایه هاى بدیعى مانند ایهام، ایهام تناسب، تناسب، تضاد، تناقض، لفّ و نشر، جناس، حسن تعلیل و گفتگو استفاده شده است. هر کدام از این آرایه ها علاوه بر کارکرد آشنایى زدایى و زیباشناختى، در تقویت موسیقى شعر نیز مؤثر هستند. شاعر در این غزلِ ده بیتى؛ مجموعا سه تشبیه، یک استعاره، یک مجاز و ده کنایه به کار برده است و بسامد بالاى کنایاتِ آن در مقایسه با دیگر صورت هاى خیال کاملاً مشهود است. این شعر متعلق به سبک عراقى است و از خصوصیات بازمانده سبک خراسانى، که گاه در سخن سعدى اثرى اندک از آن ها دیده مى شود، تنها تسکین متحرک وجود دارد. ابیات دستورمند هستند و با بازگردانى ساده اى به نثر تبدیل مى شوند. جمله ها اغلب در بیت و گاه در مصراع تمام مى شوند و در آن ها ترتیب اجزاى جمله (فاعل + مفعول + فعل) رعایت شده است.
