مفهوم بینامتنیت در منابع بلاغت فارسى
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
رضا قنبرى عبدالملکى
1
(دانشجوى دکترى دانشگاه سمنان)
کلید واژه: بینامتنیت, نقد ادبى, بلاغت سنتى, سرقات شعرى, مکالمه باورى,
چکیده مقاله :
هدف این مقاله، بررسى ریشه هاى نظریه بینامتنیت در مباحث بلاغت سنتى فارسى است. بینامتنیت طبق نظر "ام.اچ. ایبرمز" از طریق موارد زیر صورت مى گیرد: نقل قول هاى صریح و ناصریح، تکرار و تغییر ویژگى هاى شکلى و مضمونى، یا صرفا از طریق مشارکت ناگزیر در استفاده از گنجینه سنت ها و قواعد زبانى و ادبى و روندهایى که از پیش همواره موجودند. مقوله "بینامتنیت" از نگاه منتقدین کلاسیک ادبیات ایران نیز - البته با اصطلاحاتى خاصّ و متفاوت با اصطلاحات نقد ادبى مدرن - پنهان نمانده است؛ سایه روشنى از مباحث مربوط به این نظریه، همواره در میان خالقان آثار ادبى و علماى بلاغت دنیاى اسلام مورد اعتنا و اهتمام بوده است، هم در ذیل مباحثى که علماى بلاغت درباره اصطلاحاتى نظیر اقتباس، تلمیح، تقلید و حسن اتباع طرح کرده اند مى توان پاره اى از اجزاى آنچه به عنوان گفت وگوى متن ها یا بینامتنیت شناخته مى شود یافت و هم در فصولى از کتب بلاغى که به بحث درباره "سرقات ادبى "اختصاص یافته است. این مقاله مى کوشد به بررسى این موضوع بپردازد.
