بررسی کارکردهای تکرار در القای مضامین اخلاقی و تعلیمی (مطالعه موردی شعر شفیعی کدکنی)
محورهای موضوعی : شاهنامه
محسن ذوالفقاری
1
(استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک(نویسنده مسوول))
اکبر اسدی دامناب
2
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک)
کلید واژه: تکرار, شفیعی کدکنی, اشعار تعلیمی, کارکردهای تکرار,
چکیده مقاله :
تکرار در زیبایی شناسی شعر معاصر نقش بسزایی دارد و این آرایه بلاغی موجب پیوند نا گسستنی شعر معاصر با موسیقی و اندیشه شده‌است. هدف این مقاله بررسی نقش تکرار و کارکردهای آن در تبیین و تعلیم اندیشه های اخلاقی شعر شفیعی کدکنی در دو مجموعه شبخوانی و در کوچه باغ های نشابور است و این که عنصر تکرار و کارکردهای آن تا چه اندازه در القای مضامین تعلیمی کلام شفیعی کدکنی نقش دارد. تکرار در این اشعار بیشتر در چهار حوزه صامت ها و مصوت ها، هجاها، واژگان و جملات صورت گرفته است. این عامل در به وجود آمدن مضامین اخلاقی و تعلیمی نقش مهمی بر عهده گرفته است؛ مفاهیم و مضامینی همچون دعوت به مبارزه با ظلم، وطن خواهی، بیان محرومیت ها و ستم کشی ها، توجه به فرهنگ شهادت و بیان مطالب مربوط به آن، دمیدن روح امید در دل مخاطب و عصیان علیه خفقان و استبدادو ... . شفیعی کدکنی برای انتقال و تعلیم آموزه های اخلاقی، باورهای ملی و دینی و مسائل اجتماعی به بهترین وجه از عنصر تکرار در شعر خود بهره برده است.
"Repeat" plays an important role in the aesthetics of contemporary poetry and this rhetoric technic has been made a non-breakable link between contemporary poetry with music and thought. The purpose of this paper is to examine the repetition and its functions in explaining and teaching moral poetic thoughts of Shafi'i Kadkani on his collection of “Shabkhani” and “In Alley-gardens of Neishabur”, and also how much the element of repetition and its functions help didactic subjects to be induced in the word of Shafiee kadkani. Repetition in these poems has occurred in four areas: consonants and vowels, syllables, words, sentences and phrases, and this factor in creating ethical implications has had a great role; concepts such as: Calling to fight with oppression, patriotism, expressing exclusion and oppression, attention to the culture of martyr and martyrdom, empowering the spirit of hope in the hearts of the audience and rebellion against oppression and tyranny. Shafiee Kadkani in a best way has benefited from the repetition element to convey and teach moral, national and religious beliefs and social issues.
1- ارسطو.(1357). فن شعر. مترجم عبدالحسین زرینکوب. تهران: امیرکبیر.
2- پوک، گراندو داینا نیوئل.(1392). مبانی تاریخ هنر. ترجمه مجید پروانهپور. تهران: ققنوس.
3- حسنی، حمید. (1371). موسیقی شعر نیما. تهران: کتاب زمان.
4- دانشور، سیمین. (1375). شناخت و تحسین هنر. تهران: کتابک سیامک.
5- روحانی، مسعود. (1390). بررسی کارکردهای تکرار در شعر معاصر. بوستان ادب دانشگاه شیراز، شماره دوم. ص.ص. 168-145.
6- رید، هربرت.(1353) هنر امروز. ترجمه سروش حبیبی. تهران: امیرکبیر.
7- زرقانی، مهدی. (1387). چشمانداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
8- شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1376). آیینهای برای صداها. تهران: سخن.
9- -----------------.(1391). رستاخیز کلمات. تهران: سخن.
10- ----------------.(1375). در صور خیال شعر فارسی. تهران: آگاه.
11- -----------------. (1376). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
12- عباسی، حبیبالله. (1387). سفرنامه باران. تهران: روزگار.
13- علویمقدم، مهیار. (1377). نظریههای نقد ادبی معاصر. تهران: سمت.
14- فتوحی، محمود.(1378). شکل و ساخت شعر شفیعی در سفرنامه باران. نقد و تحلیل اشعار دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: روزگار.
15- فرشیدورد، خسرو. (1373). درباره ادبیات و نقد ادبی. تهران: امیرکبیر.
16- گراهام، گوردن. (1383). فلسفه هنرها. ترجمه مسعود علیا. تهران: ققنوس.
17- مشکوة الدینی، مهدی.(1385). ساخت آوایی زبان. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
18- وحیدیان کامیار، تقی. (1379). بدیع از دیدگاه زیباییشناسی. تهران: دوستان.
19- وفایی، عباسعلی و اخلاق، مانا.(1395). تأثیر واج در القای مفاهیم با تأکید بر زبان تعلیمی. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان. سال 8، ش 29، ص. ص. 60-33.
20- ولک، رنه. (1377). تاریخ نقد جدید. ترجمه سعید ارباب شیرانی. تهران: نیلوفر.
21- یلمهها، احمدرضا.(1395). بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور و تحول آن در ایران. فصلنامه پژوهشنامه ادبیات تعلیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان. سال 8. شماره 29. ص.ص.90-61.
_||_