آنچه امروز نیز می توان از شمس تبریزی آموخت؟
محورهای موضوعی : شاهنامه
رحمان مشتاق مهر
1
(استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
کلید واژه: مولوی, مقالات شمس, شمس تبریزی,
چکیده مقاله :
شمس تبریزی هم‌چنان یکی از چهره‌های ناشناخته تاریخ عرفان و ادب ایرانی- اسلامی است. بخش مهم شناختی که از او داریم، مدیون مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است که شعر و عرفان خود را ارمغان او می‌داند و معانی آثارش را عطایا و افاضات وی. امّا شمس خود سخنانی دارد که در مقالات او گرد آمده است و دسترسی بدان را مدیون محمّد علی موحّد هستیم. این یادداشت‌ها با مطالعه تحلیلی از همان مقالات فراهم آمده و گفته‌های بی‌واسطه خود اوست. سعی شده‌است مهم‌ترین دیدگاه‌های او در موضوعات اساسی از جمله خدا، وحدت ادیان و رسالت انبیا، شریعت و متابعت، خود‌شناسی، جمع ظاهر و باطن، استقلال رأی و نفی تقلید، استعداد و اهلیت لازمه هدایت و تربیت، خوش‌خویی و فراخ روحی، حقیقت را از پنجره‌های متعدّد نگریستن و آینه مرگ، به صورتی نسبتاً مدوّن ارائه شود. شمس به دلیل تأکیدی که به استقلال رأی و دوری از تقلید دارد، به همه این موضوعات با دیدی متفاوت و کاملاً شخصی می‌نگرد؛ بدین سبب امروزه می‌توان هم نوع تفکّر را از شمس آموخت و هم تعالیم او را که حاصلِ نگرشی مثبت به زندگی است.
Shams-e Tabrizi is still one of the unknown figures in the history of Iran-Islamic mysticism. A crucial part of our knowledge of him is due to Molana, who believes that he owes his poetry and mysticism and the meanings of his works to him. Nevertheless, Shams himself has some sayings that are collected in his “Maqalat.” This paper has originated from the very “Maqalat” and his direct sayings. There has been an attempt to present his views in a slightly systematic way on important issues such as God, the unity of religions, The mission of the prophets and “Sharia’”, following, a knowledge of the self, collection of inward and outward attitudes, independence and the rejection of imitation, talent and necessary qualifications for guidance and education, politeness and generous spirit, viewing the truth from different perspective and the mirror of death to be presented formally. Shamas because of putting emphasis on the independence of thought and avoid duplication, has different personal view regarding these issues; therefore, today we could learn this type of thinking as well as his positive doctrines from Shams.
1- رودکی سمرقندی، ابوعبدالله جعفر بن محمد.(1383). دیوان رودکی. شرح و توضیح منوچهر دانش پژوه. تهران: توس.
2- سعدی، مصلح بن عبدالله.(1381). کلیّات سعدی. بر اساس تصحیح فروغی. به اهتمام بهاءالدین خرمشاهی. تهران: دوستان.
3- شمس‌الدین محمد تبریزی. (1369). مقالات شمس تبریزی. تصحیح محمّد علی موحّد. تهران: خوارزمی.
4- موحد، محمدعلی. (1375). گزیده مقالات شمس تبریزی. تهران: شرکت تعاونی ناشران و کتاب‌فروشان.
5- موحد، محمد علی. (1379). شمس تبریزی. تهران: طرح نو.
6- موحد محمد علی. (1392). باغ سبز (گفتارهایی درباره شمس و مولانا). تهران: کارنامه.
7- مولوی، جلال الدّین محمّد بلخی. (1363). کلّیّات شمس تبریزی. تصحیح بدیع الزّمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.
8- مولوی، جلال الدّین محمد بلخی.(1390). مثنوی معنوی. بر اساس نسخه رینولد ا. نیکلسون. با مقدمه، توضیحات و فهرستها: احمد خاتمی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9- مولوی، جلال الدّین محمّد بلخی. (1348). فیه ما فیه. تصحیح بدیع الزّمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.
_||_