بررسی بازتاب روحیات پروین اعتصامی در توصیه‌های اخلاقی وی
محورهای موضوعی : شاهنامه
عنایت الله شریف‌پور
1
(دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان)
سعیده مرجع‌زاده
2
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان)
کلید واژه: اخلاق, پروین اعتصامی, تأثرات روحی,
چکیده مقاله :
پروین اعتصامی(1320-1285) بزرگ‌ترین شاعر زن ایران را به‌عنوان شاعر اخلاق و تربیت می‌شناسیم. گذشته از اشعار سیاسی و اجتماعی، وی توصیه‌های اخلاقی ارزشمندی به زبانی ساده و رسا از خود بر جای گذاشته است که برخاسته از عواطف و احساسات او نسبت به جهان پیرامون است. برای دریافت تأثیر تأثّرات روحی پروین در اندرزها و توصیه‌های اخلاقی وی، باید درونمایة غالب اشعار او را جست‌و‌جو کرد زیرا شعر انعکاس افکار و عواطف شاعر است. آنچه از مضامین و معانی اشعار پروین می‌توان درباره روحیات او استنباط کرد، روحیة ظلم‌ستیزی، توجه به وضع محرومان و ستمدیدگان، توجه به زوال و ناپایداری جهان، توجه به مرگ و کوتاهی عمر و حس عدم امنیت است که در اشعار وی انعکاس یافته است. پروین تحت تأثیر این عواطف، خود و دیگران را توصیه به اغتنام فرصت، نیکی، دستگیری از نیازمندان، دوری از غفلت، هوشیاری و آگاهی، دل نبستن به جهان و تعلّقات دنیوی، دوری از تکبّر و غرور و... می‌کند. در این مقاله چهار مضمونی که در بیشتر اشعار پروین دیده می‌شود، یعنی اندیشة زوال و ناپایداری جهان، اندیشة مرگ، کوتاهی عمر و حس ناامنی و تأثیر آن ها در توصیه‌های اخلاقی وی بررسی شده است.
We know Parvin Etesami (1907-1941) as an iranian greatest female poet; she also was the poet who was skillful at ethics and morality. Apart from her political and social poems, she has left some worthwhile moral advice poetry that arisen from his feelings about her surrounding world, and they were written in a simple and expressive language. To understand the effect of Parvin's mental impressions on her moral advice and recommendations, we should search for the dominant themes of her poems because the poems generally reflect the thoughts and feelings of the poets. Parvin's sense of anti-cruelty, her consideration to the status of the deprived and oppressed, the decadence and transitivity of the world, death and transitory nature of life, and her sense of insecurity are all what one can infer from the meanings and themes of her poems and enter to her mentalities. under influence of these emotions, Parvin invites herself and others to seizing the opportunity, goodness, giving assistance to the needy, avoiding negligence, vigilance and awareness, freedom from world and worldly attachments, avoiding pride and arrogance, etc. The present article examines four themes observed in the most of Parvin's poems, namely, the idea of decadence and transitivity of the world, the idea of death, transitory nature of life, sense of insecurity, and their influences on her moral advice.
1- نهج‌البلاغه .(1382). گردآوری سید رضی، ترجمه علی اصغر فقیهی، قم: مشرقین.
2- آرین پور، یحیی. (1372). از صبا تا نیما، تهران: زوار.
3- اعتصامی، ابوالفتح.(1323). تاریخچه زندگانی پروین اعتصامی، مجموعه مقالات و قطعات به مناسبت اولین سال وفات پروین، تهران: چاپ فردین.
4- اعتصامی، پروین. (1320). دیوان اشعار، با مقدمه محمدتقی بهار، تهران: بی‌نا.
5- حقیقت، عبدالرفیع. (1381). شاعران بزرگ ایران، تهران: کومش.
6- خیام نیشابوری، عمر. (1354). دیوان اشعار، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.
7- دوانی، جلالالدین. (1391). اخلاق جلالی، تصحیح عبدالله مسعودی آرانی، تهران: اطلاعات.
8- دهباشی، علی. (1370). شعر پروین، یادنامةپروین اعتصامی (مجموعه مقالات)، تهران: دنیای مادر.
9- زرینکوب، عبدالحسین. (1373). با کاروان حلّه، تهران: علمی.
10- ---------------. (1374). آشنایی با نقد ادبی، تهران: سخن.
11- سعدی، مصلح الدین. (1370). گلستان، تصحیح خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه.
12- شمیسا، سیروس. (1380). انواع ادبی، تهران: فردوس.
13- فخری، آذر. (۱۳۸۵). «سال‌شمار پروین اعتصامی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه، بهمن و اسفند، ش 112.
14- قدمیاری، مجید. (1388). معجزة پروین، تهران: سخن.
15- متینی، جلال .(1368). چند کلمه درباره پروین اعتصامی، ایران شناسی، سال1، ش2: 211-205.
16- مجلسی، محمدباقر. (1403). بحارالانوار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
17- مصاحب، غلامحسین.(1387). دایرهالمعارف فارسی، تهران: امیرکبیر.
18- نفیسی، سعید. (1333). پروین اعتصامی، پیام نو، سال 1، چ 1، ش 2: 104-98.
19- نمینی، حسین. (1362). جاودانه پروین اعتصامی، تهران: کتاب فرزان.
