درونمایه‌های تعلیمی- اخلاقی در انیمیشن قصه‌های شاهنامه

محورهای موضوعی : شاهنامه

اعظم برامکی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران)
غلامعلی فلاح ² (دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران)

تاریخ دریافت : 1393/09/17 تاریخ پذیرش : 1393/09/17 تاریخ انتشار : 1393/09/10

کلید واژه: اقتباس, شاهنامه, درونمایه‌های تعلیمی– اخلاقی, انیمیشن قصه‌های شاهنامه,

چکیده مقاله :

درونمایه‌های تعلیمی- اخلاقی چنان با ادبیات پارسی و انواع آن درآمیخته است که کمتر اثر ادبی را می‌توان یافت که از آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی بی‌بهره باشد. شاهنامه فردوسی اثری حماسی است اما آکنده از آموزه‌های اخلاقی چون دعوت به نیکی، تاکید بر خردورزی، دفاع از مظلوم، نکوهش ظلم، آز، دروغ، پیمان‌شکنی، تجاوز به حقوق دیگران و به طور کلی هر آنچه با بدی و زشتی پیوند دارد. این مقاله سعی دارد درونمایه‌های تعلیمی- اخلاقی اقتباس شده از شاهنامه فردوسی و شیوه‌های اقتباس آن ها را در انیمیشن قصه‌های شاهنامه (به کارگردانی امیرمحمد یمینی و نویسندگی احمد نیک‌کار، تهیه شده در شبکه آموزش، 1389- 1388) مورد بررسی قرار دهد و از این گذر به چند پرسش اساسی پاسخ دهد: آموزه‌های تعلیمی و اخلاقی و تکنیک‌های سینمایی به کارگرفته شده برای تبدیل این آموزه به تصویر و انتقال آن ها به مخاطب در انیمیشن به چه صورت است؟ آیا کارگردان در استفاده از مفاهیم تعلیمی به متن اصلی وفادار است یا بخش‌هایی را به فیلم افزوده است؟ استفاده از نظام تصویری تا چه اندازه در القای این مفاهیم و تاثیر آن‌ها بر مخاطب موثر بوده است؟ پژوهش در پایان به این نتیجه دست می‌یابد که آموزه‌های تعلیمی و اخلاقی از اندیشه های محوری انیمیشن است و با وجود وفادار بودن انیمیشن به متن اصلی، در بخش اقتباس آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی، بخش‌هایی به فیلم افزوده شده و بخش‌هایی با تاکید بیشتر پررنگ‌تر شده است. همچنین استفاده از نظام نشانه‌ای تصویری به جای نظام نشانه‌ای کلامی با توجه به نوع مخاطب انیمیشن که کودکان و نوجوانان هستند در القای اهداف آموزشی فیلم‌ساز بسیار موثر است.