مکان یابی فروشگاه های هایپرمارکت با تاکید برشاخص های فضایی ومکانی (مطالعه موردی: کلانشهر رشت)

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی

عباس شهنوازی ¹ (استادیار گروه مدیریت بازرگانی، واحدرودبار، دانشگاه آزاداسلامی، رودبار، ایران)
وحیدرضا میرابی ² (استاد گروه مدیریت بازرگانی، واحدتهران مرکز، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران)
فریده حق شناس کاشانی ³ (دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، واحدتهران مرکز، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران)
کامبیز شاهرودی ⁴ (دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، واحدرشت، دانشگاه آزاداسلامی، رشت، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/02/03 تاریخ پذیرش : 1400/11/14 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: رشت, مکان یابی, فرایندتحلیل شبکه ای, تصمیم گیری چندمعیاره, هایپرمارکت,

چکیده مقاله :

مقدمه: امروزه مکان یابی بهینه فروشگاه های هایپرمارکت هم از نظر برنامه ریزی شهری و سکونتگاه های انسانی و هم از طرف سرمایه گذاران بخش خصوصی و مفهوم بازاریابی و تجارت امری مهم تلقی شده و توجه به این امر، مشکلات عدیده ای را در هر دو قلمرو حل و فصل خواهد کرد. همچنین توجه به رفاه اجتماعی شهروندان یکی از مولفه های موثر در تامین مشارکت عمومی و جلب رضایت جمعی است. یکی از مصادیق این موضوع را می توان در راه اندازی فروشگاه ها و مراکز بزرگ خرید مشاهده کرد. هدف: هدف این پژوهش مکان یابی فروشگاه های هایپرمارکت با تاکید برشاخص های مکانی جهت استفاده در برنامه ریزی برای احدث فروشگاه های جدید جهت پوشش کمبود فروشگاه های بزرگ در شهر رشت است. روش شناسی تحقیق: روش پژوهش جاری توصیفی-تحلیلی بوده و برای بررسی موضوع از سیستم های اطلاعاتی جغرافیایی و فرایند تحلیل شبکه ای استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمروی جغرافیایی این پژوهش کلان شهر رشت است. یافته ها: یافته ها نشان داد با توجه به معیارهای فضایی و مکانی تعریف شده، هایپر مارکت های فعلی در کلانشهر رشت در مکان های مناسب قرار ندارند. نتایج: در نتیجه 7 مکان برای احداث هایپر مارکت های جدید در مناطق 3، 4 و 5 شهرداری رشت پیشنهاد گردید، که با توجّه به تراکم جمعیتی بالای کلان شهر رشت می توان انتظار داشت که با احداث این فروشگاه جدید در کنار فروشگاه های موجود، نیاز ساکنین این شهر برآورده شود.

چکیده انگلیسی:

AbstractIntroduction: Nowadays, the optimal location of hypermarket stores is considered important both in terms of urban planning and human settlements, as well as in terms of private sector investment and the concept of marketing and trade, and paying attention to this issue will solve many problems in both areas. Also, paying attention to the social welfare of citizens is one of the effective components in ensuring public participation and obtaining collective satisfaction. Therefore, one of the examples of this issue can be seen in setting up stores and shopping centers. Purpose: The purpose of this study is to locate hypermarkets with an emphasis on spatial and local indicators for use in planning the construction of new stores to cover the shortage hypermarkets in Rasht.Research Methodology: The current research method is descriptive-analytical and geographical information systems and network analysis process have been used to investigate the issue.Geographical territory of the research: The geographical territory of this research is the metropolis of Rasht.Findings and Discussion: The findings of the research and problem solving revealed that according to the defined local and spatial criteria, the current hypermarket stores in the metropolis of Rasht are not located in the suitable places. Results: According to the research results, 13 places were proposed for the construction of new hypermarkets in district 3, 4, and 5 of Rasht Municipality, which due to the high population density of Rasht metropolis can be expected that with the construction of this new store next to existing stores, the needs of residents of this city will be met.Keywords: location, network analysis process, multi-criteria decision making,Hypermaket

منابع و مأخذ:

احسانی فر، محمد؛ همتا، نیما و ساغری، محیا. (1400). مکان­یابی بهینه بیمارستان با استفاده از رویکرد ترکیبی ANP و GIS در محیط فازی (مطالعه موردی: شهر اراک). فصلنامه مهندسی سازه و ساخت، 8(6)،324-301.

حیدری، رسول و رستمی، مسلم. (1393). ارزیابی و ارائه الگوی بهینه مکان یابی به منظور تأسیس ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 9(29)، 99-87.

رهنمایی، محمد تقی؛ مولائی هشجین، نصرالله و رشید ارده، حبیب اله. (1391). تحلیل فضایی- مکانی نظام بانکی در کلان شهر رشت. مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 7(21)،47-37

شکرگذار، اصغر. (1385). توسعه مسکن شهری درایران. چاپ اول، تهران: انتشارات حق شناس.

قلی­پور، پروانه؛ رحمتی، سید حبیب الله و مظفری، محمد مهدی. (1400). مکانیابی مرکز خدمات فناوری کسب و کارشهرک­های صنعتی (مطالعه موردی: شهرقزوین). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 16(3)، 522-509.

Aghaei. J., Taher. N., Rasoul. A., & Jose M., (2014). Scenario-based dynamic economic emission dispatch considering load  and wind power uncertainties. Journal of Electrical Power & Energy Systems, 47, 351-367.

Ahmadian. B., Kasra. J., & Hosseinzadeh. H. (2018). Investigation of Japan distribution system (comparative comparison with Iran). Economic Journal (bi-monthly review of economic issues and policies), 19(1, 2), 77-93.

Aliani. H., BabaieKafaky. S., Safari. A., & Monavari. S. M. (2017). Land evaluation for ecotourism development-an integrated approach based on FUZZY, WLC, and ANP methods. Int. J. Environ. Sci. Technol, 14(0), 1999–2008.

Aminu. M., Matori. A. N., & Yusof. K. W., (2017). Analytic network process (ANP)-based spatial decision support system (SDSS) for sustainable tourism planning in Cameron Highlands, Malaysia. Arab J Geosci, 10, 286.

Applebaum. W., (1966). Methods for determining store trade areas, market penetration, and potential sales. Journal of Marketing Research, 3,127-41.

Arnold. S., Tae, H., Oum, D., & Tigert. J. (1983). Determinant attributes in retail patronage: Seasonal, temporal, regional, and international comparisons. Journal of Marketing Research, 20,  149-157.

Baviera-Puig, A., Baviera, Tomas., Buitrago-Vera. J., & Escriba-Perez. C. (2020). Internal benchmarking in retailing with dea and GIS: the case of a loyalty-oriented supermarket chain. Journal of Business Economics and Management,  2(4), 1035-1057.

Belwal. R., & Belwal. S., (2017). Factors affecting store image and the choice of hypermarkets in Oman. International Journal of Retail & Distribution Management, 45(6), 587-607. 

Berman. B., & Evans. J. (2012). Retail management: A strategic approach. International Journal of Supply Chain Management, 9, 129-133.

Çetinkaya. C., Kabak. M., Erbaş. M., & Özceylan. E., (2018). Evaluation of ecotourism sites: a GIS-based multi-criteria decision analysis. Kybernetes, 47(8), 1664-1686. 

Cheng. E. W. L., Li. H., & Yu. L., (2014). A GIS approach to shopping mall location selection. Journal of Building and Environment, 42, 884 -892.

Cottrell. J. (1973). An environmental model of performance measurement in a chain of supermarkets. Journal of Retailing, 49, 51 63.

Drezner. T. (1994). Optimal continuous location of a retail facility, facility attractiveness, and market share: An interactive model. Journal of Retailing, 70, 49-64.

Drezner. Z., & wesolowsky. G. (2014). location of multiple –boxiovs facilities. Journal of operation research society of America, 19, 193-202.

Durvasula et al. (2014). Retail store location selection problem with multiple analytical hierarchy process of decision making an application in Turkey. 8^th International Strategic Management Conference. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 1405-1414.

Eldin. N., & Sui, D. (2003). A COM-based Spatial Decision Support System for Department store  Site Selection. Journal of Geographic Information and Decision Analysis, 7, 72 -92.

Erbiyika. H., Selami. O., & Kazim, K., (2012). Retail store location selection problem with multiple analytical hierarchy process of decision making an application in Turkey. Journal of Social and Behavioral Sciences, 58, 1405-1414.

Gautschi. D., A. (1981). Specification of patronage models for retail center choice. Journal of Marketing Research, 18(2), 162-174.

Gautschi, D. (1981). Specification of patronage models for retail center choice. Journal of Marketing Research, 18, 162-174.

Ghosh. A., Craig. S., (1983). Formulating retail location strategy in a changing environment. Journal of Marketing, 47, 56- 68.

Grewal. D., & Michael, Kumarc. L., (2014). Customer experience management in retailing: An organizing framework. Journal of Retailing, 85, 11- 34.

Gülden. T., Mehmet. A., & Cemal. Z. (2013). Literature Review on Selection Criteria of Store Location Based on Performance Measures. Procedia-Social and Behavioral Sciences 99, 391-402

Han. Z., Cui. C.,  Miao. C., Wang. H., & Chen. X., (2019). Identifying Spatial Patterns of Retail Stores in Road Network Structure. Sustainability, 11(17), 1-20, 

Hoch. S., Byung-Do, Kim., Alan, L., Montgomery, P. E., RossiHoch et al., (2009). Determinants of store-level price elasticity. Journal of Marketing Research, 53, 17- 29.

Ingene, C. A., (1984). Productivity and functional shifting in spatial retailing: private and social perspectives. Journal of Retailing, 60, 15- 36.

Ingene. C., & Lusch. R., (1980). Market selection for department stores. Journal of Retailing, 56, 21- 40.

Jahangiri, K., Borgheipour, H., Gendeshmin, S. B., Matin. A., & Monazami Tehrani. G. (2019). Site selection criteria for temporary sheltering in urban environment. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment.

Jharkharia. S., & Shankar. R., (2014). Selection of logistics service provider: An analytic network process (ANP). Omega, 3, 274-289.

Karande. K., & Lombard. J., (2009). Location strategies of broad-line retailers: an empirical investigation. Journal of Business Research, 58, 687 -695.

Kotler, P. (1971). Marketing Decision Making: A Model Building Approach. Holt, Rinehart and Winston, Inc, New York.

Kumar. V., & Karande, K., (2013). Effect of retail store environment on retailer performance. Journal of Business Research, 49, 167-181.

Kuo. R., Chi. S., & Kao. S., (2014). A decision support system for selecting convenience store location through integration of fuzzy AHP and artificial neural network. Journal of Computers in Industry, 47, 199-210

Kuo, S., & Hsiao. H. (2020). Factors influencing successful hazard analysis and critical control point (HACCP) implementation in hypermarket stores. The TQM Journal, 33(1), 1-15.

Li. Y., & Liu. L. (2012). Assessing the impact of retail location on store performance: A comparison of Wal-Mart and Kmart stores in Cincinnati. Journal of Applied Geography, 32, 591-600.

Lin, H., Tsai, M., Shiang. W., Kuo. T., & Tsai. C., (2009). Research on using ANP to establish a performance assessment model for business intelligence systems. Journal of Expert Systems with Applications, 36, 4135-4146.

Lord. J., & Lynds. C. (1981). The use of regression models in store location research: a review and case study. Journal of Akron Business and Economic, 2, 131-139.

Lumasuge, O., Gunawan. V., & Widodo, C., (2017). "Implementation analytic network process method and geographic information system to determine the freswater fish farming location,. 2017 1st International Conference on Informatics and Computational Sciences (ICICoS), Semarang, Indonesia, 2017, 107-112.

Mamiya. H., Schmidt. A. M., Moodie, E. EM., Ma.Y., & Buckeridge, D. L. (2021). Generating community measures of food purchasing activities using store-level electronic grocery transaction records: an ecological study in Montreal, Canada. Public Health Nutrition, 24(17), 5616–5628.

Mendes, A., & Themido, I. (2010). Multi-outlet retail site location assessment. International Transactions in Operational Research, 19, 1-18.

Pope. J,. Lane. W., & Stein. J. (2013). A multiple-attribute decision model for retail store location. Journal of Retailing, 55, 56-71.

Reinartz, W., & Kumar. V. (2011). Store-, market and consumer-charactersitics: the drivers of store performance. Journal of  Marketing Research, 10, 5-22.

Roig-Tierno, N., Baviera-Puig, A., Buitrago-Vera, Juan., & Mas-Verdu. F., (2013). The retail site location decision process using GIS and the analytical hierarchy process. Applied Geography, 40,19 -198.

Salimi, M., & Khodaparst, M., (2021). Providing the optimal method for sport places site selection based on GIS analytic functions. Journal of Facilities Management, 19(3), 339-357.

Singh. J., Tyagi, P., Kumar, G., & Agrawal, S. (2020). Convenience store locations prioritization: a fuzzy TOPSIS-GRA hybrid approach. Modern Supply Chain Research and Applications, 2(4), 281-302. 

Suárez-Vega. R.,  Gutiérrez-Acuna, J. L., & Rodríguez-Díaz, M. (2015). Spatial analysis of consumer behavior In A Food Products Market. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, 10(1), 25-42.

Suárez-Vega, Rafael.,  Santos-Peñate, D. R., Dorta-González, P., & Rodríguez-Díaz, M. (2011).  A multi-criteria GIS based procedure to solve a network competitive location problem. Applied Geography, 31, 282-291.

Timmermans. H., (2015). Locational choice behaviour of entrepreneurs: an experimental analysis. Journal of  Urban Studies, 7, 231-240.

Tzeng. G. H., Teng. M. H., Chen. J. J., & Opricovic. S. (2014). Multicriteria selection for a restaurant location in Taipei. Journal of  Hospitality Management, 21, 171 -187.

Walters, R., & MacKenzie, S. (1988). A structural equations analysis of the impact of price promotions on store performance. Journal of Marketing Research, 25, 51 -63.

Wang, L.,  Fan, H., & Wang, Y. (2018). Site Selection of Retail Shops Based on Spatial Accessibility and Hybrid BP Neural Network. International Journal of Geo-Information, 7(6), 1-22,

Wongleedee, K. (2015). Marketing Mix and Purchasing Behavior for Community Products  at Traditional Markets. Journal of  Engineering Management, 34, 1148-1153.

Xiao, D., & Ye, W. (2019). combining gis and the analytic hirarchy process to analysis location of hypermarket. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 237, 1-6.

Yang. C., Chuang, S., Huang, R., & Tai, C. (2014). Location selection based on AHP/ANP approach. International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management, 128-143.

Yannan, Z., Lu, Z., & Xinhuan, Z., (2020). The spatial distribution of retail outlets in Urumqi: The application of points of interest. Open Geosciences, 12, 1541–1556.

Ye, S., He, Z., Li, J.,  & Chen, Y. (2020).  Study on the spatial distribution characteristics and spatial symbiosis of living supermarkets based on GIS. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, doi:10.1088/1755-1315/569/1/012048.

Yoshimura, Y., Santi, P., Arias, J. M., Zheng, S., & Ratti, C. (2020). Spatial clustering: Influence of urban street networks on retail sales volumes. Urban Analytics and City Science, 0(0), 1-17.