سیر تحول خانه‌های تاریخی کلانشهر تبریز از منظر ادارک بصری( نمونه موردی خانه های دوره قاجار تبریز)

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی

فاطمه محمدیان ¹ , علی آذر ² , اسداله شفیع زاده ³

1 - فاطمه محمدیان .دانشجوی دکتری معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.
2 - دانشیار گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی. مراغه، ایران
3 - استادیار گروه معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران

تاریخ دریافت : 1401/09/08 تاریخ پذیرش : 1402/07/16 تاریخ انتشار : 1403/12/01

کلید واژه: زیبایی, دوره قاجار, ادراک بصری, کارکردی, سیر تحول خانه های تاریخی,

چکیده مقاله :

خانه های دوره ی قاجار تبریز از زیباترین خانه های تاریخی تبریز محسوب می شوند. زیبایی شناسی این خانه ها نه تنها صوری و ظاهری است بلکه توده ای از زیبایی شناسی معنایی و عملکردی پشت ظاهر این خانه ها نهفته شده است.تحقیق حاضر با هدف تبیین و بررسی مولفه‌‌های تاثیرگذار در زیباشناسی کارکردی خانه‌های تاریخی تبریز در دوره قاجار است . این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی، روش کیفی و با استفاده از مصاحبه مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش دو نوع جامعه آماری وجود دارد. 1- خانه های دوره قاجار تبریز که بصورت طبقه ای از بین 14 خانه مشهور قاجاری تبریز 4 مورد انتخاب شده اند. 1- اساتید و خبرگان در زمینه معماری و میراث تاریخی شهر تبریز که 135 نفر می باشد که 16 نفر بصورت گلوله برفی و تصادفی انتخاب شدند. برای تحلیل خانه ها در رابطه با زیبایی شناسی از روش تفسیری-تاریخی و برای مصاحبه هم بصورت نیمه ساختاری با افراد متخصص از اساتید و خبرگان تبریز در زمینه‌های مرتبط با معماری این خانه ها انجام شد، مصاحبه‌ها با استفاده از ضبط‌صوت انجام گرفته است. صوت پاسخ دهندگان با استفاده از نرم‌افزار تحلیل داده‌های کیفی مکس کیودیای به کمک رایانه، کدبندی شده استقلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه شهر تبریز است.یافته‌ها: یافته های حاصل از تحقیق نشان داد که زیبایی شناسی خانه های قاجاری بصورت کارکردی، بصورت کالبدی، فرمی، ساختاری و کارکردی- اجتماعی و رابطه با طبیعت متجلی میگردد. مهم ترین نمودهای این دوره در قالب سه سبک و دوره صرفا عملکرد ( تهی از پرداخت به ز یبایی شناسی )، زیبایی‌‌شناسی تقلیدی و زیبایی شناسی همراه با زیبایی شناسی عملکردی پدیدار می شود. .نتایج نشان میدهد که عوامل زیبایی‌‌شناسی در بستر کالبد و کارکرد همخوانی با عرف و فرهنگ بومی، مصالح بومی و توجه به نیازهای تمام اعضای خانواده و انعطاف پذیری جلوه گر شده است و سیر تحول خانه های تاریخی تبریز در مسیر زیبایی شناسی( کارکردی ، عملکردی) است.

چکیده انگلیسی:

Introduction:.The Qajar period houses of Tabriz are considered to be the most beautiful historical houses of Tabriz. The aesthetics of these houses is not only formal and outward, but a mass of semantic and functional aesthetics is hidden behind the appearance of these houses. Research aim: Explanation and investigation of the influential components in the functional aesthetics of the historical houses of Tabriz in the Qajar periodMethodology: Descriptive-analytical method with qualitative method using interviews was used. In this research, there are two types of statistical population. 1- The houses of the Qajar period of Tabriz, which have been selected from among the 14 famous Qajar houses of Tabriz. 1- There are 135 professors and experts in the field of architecture and historical heritage of Tabriz, of which 16 were randomly selected. To analyze the house in relation to the aesthetics of the interpretive-historical method, and to interview in a semi-structured way with experts from the professors and experts of Tabriz in the fields related to the architecture of this house, the interviews were conducted using audio recorders. The voice of the respondents was coded using the "MaxQodia" qualitative data analysis software with the help of a computer.Studied Areas: The area under study is the city of TabrizResult: It is concluded that the aesthetic factors have been manifested in the context of the body and the function of harmony with local custom and culture, local materials and attention to the needs of all family members and flexibility, and the evolution of the historical houses of Tabriz in the direction of aesthetics (functional, functional) ) Is.Conclusion: The findings of the research showed that the aesthetics of Qajar houses is manifested in a functional, physical, formal, structural and functional-social way and in the relationship with nature. The most important manifestations of this period appear in the form of three styles and periods of purely performance (without paying attention to aesthetics), imitative aesthetics and aesthetics along with functional aesthetics