نقش و اثرات توسعه گردشگری خانه های دوم بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: دهستان میر شمس الدین شهرستان تنکابن)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
ناصر علیقلی‌زاده فیروزجایی
1
(استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران)
کلید واژه: گردشگری, سکونتگاه های روستایی, خانه های دوم, پیامدهای اجتماعی و فرهنگی, دهستان میر شمس الدین,
چکیده مقاله :
در این پژوهش پیامدهای مطلوب و نامطلوب اجتماعی و فرهنگی ناشی از توسعه گردشگری خانه های دوم در نواحی روستایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ناحیه مورد مطالعه روستاهای دهستان میر شمس الدین از بخش مرکزی شهرستان تنکابن در استان مازندران می باشد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر پیمایش می باشد داده های تحقیق به لحاظ ماهیت ذهنی و عینی بوده و از طریق پرسش نامه و مصاحبه و مشاهدات میدانی جمع آوری و از طریق روش های آماری نظیر آزمون تی تک متغیره و همبستگی تجزیه و تحلیل شده است در این خصوص نتایج بررسی از اثرات و پیامدهای مثبت و منفی اجتماعی و فرهنگی توسعه گردشگری خانه های دوم نشان می‌دهد که توسعه گردشگری خانه های دوم سبب اثرات و پیامدهای مثبت و مطلوب نظیر افزایش سطح آگاهی و بهبود امکانات و خدمات زیربنایی در حد زیاد شده است همچنین با توجه به توسعه بی رویه، انبوه و برنامه ریزی نشده توسعه خانه های دوم، سنخیت کم ویژگی های اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان با صاحبان خانه های دوم و مدیریت ناکارامد سبب بروز پیامدهای منفی نظیر؛افزایش میزان ازدحام و شلوغی در روستا، میزان افزایش ناهنجاری ها در نواحی روستایی، میزان گسترش شیوه زندگی شهرنشینان در بین خانوارهای روستایی این منطقه و میزان افزایش جرم و جنایت و فعالیت های غیرقانونی، میزان افزایش تضاد و تعارض بین صاحبان خانه های دوم با جامعه میزبان، میزان تغییر در نظام ارزشی و الگوهای رفتاری در نتیجه تقلید از گردشگران خانه های دوم، افزایش مشکلات جوانان در خرید زمین و مسکن، افزایش درگیری و نزاع بر سر مالکیت زمین، مشکلات در استفاده از امکانات و خدمات برای ساکنین در فصل گردشگری و کاهش دسترسی به جاذبه های گردشگری و امکانات و فضاهای تفریحی شده است شدت پیامدهای منفی فوق براساس درک و نگرش ساکنین براساس طیف لیکرت در حد زیاد تا خیلی زیاد در نوسان و براساس آزمون t تک متغیره معنادار نیز بوده است.
This research examines favorable and unfavorable sociocultural outcomes associated with the development of second-home tourism in rural areas. Our study area is Meershamsodeen rural district in the central district of Tonekabon County, Mazandaran Province, Iran. The paper, practical in purpose and descriptive-analytical in method, is based on the survey. Having subjective and objective nature, research data have been collected via questionnaires, interviews and field observations and analyzed with statistical methods such as the one-sample t-test and correlation. In this regard, results obtained from studying the sociocultural consequences of second-home tourism development suggest that it has contributed substantially to good, positive influences including enhanced awareness and improved infrastructural facilities and services. It, furthermore, due to the unscientific, unplanned large scale development of second homes, low consistency between the sociocultural characteristics of the owners of second homes and the hostsociety and inefficient management, has yielded negative results which involve overcrowded villages, increased irregularities in rural areas, widespread adaption of urban lifestyles amongst rural families in the region, increased rates of illegal activities and crimes, marked difference and contrast between the owners of second homes and the host society, significant changes in the value system and behavior pattern as a result of imitating second-home tourists, considerable difficulties in buying houses and lands, raised conflicts over land ownership, problems with using facilities and services by residents in tourism seasons and reduced access to tourist attractions and recreational facilities. The intensity of the negative consequences above, according to the residents’ perceptions and viewpoints based on the Likert scale, has been varying considerably to a greater extent, giving meaningful implications in relation to the one-sample t-test.
1. آمار تیمور و برنجکار افسانه، 1383،تحلیل جغرافیایی خانههای دوم در نواحی روستایی شهرستان بندرانزلی بعد از انقلاب اسلامی، فصلنامه چش انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9، صص 26-7.
2. خوشفر، غلامرضا، عبداللهپور، مریم و کریمزاده، سارا، 1391، بررسیتأثیرگردشگریخانههایدوم برسرمایههای اجتماعی(مورد مطالعه: روستاهای لیرهسر و سیاورز شهرستان تنکابن)؛ مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال اول، شماره 2، صص 152-131.
3. دادورخانی، فضیله، محمدزاده لاریجانی، فاطمه؛ 1392، ارزیابیپیامدهایاقتصادیواجتماعیگردشگری خانههای دوم(مطالعهموردی:روستاهایییلاقیبخشبندپیشرقیشهرستان بابل)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره 4، صص 102- 75.
4. رضوانی، محمدرضا، 1382، بررسی روند ایجاد و گسترش خانههای دوم در نواحی روستایی شمال تهران، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 45، صص 178-165.
5. رضوانی، محمدرضا، صفایی، جواد، 1384، گردشگری خانههای دوم و اثرات آن بر نواحی روستایی: فرصت یا تهدید (مورد مطالعه: نواحی روستایی شمال تهران)، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 54، صص121-109.
6. شارپلی جولیا و ریچارد، 1380، گردشگری روستایی، ترجمه رحمتالله منشیزاده و فاطمه نصیرزاده، انتشارات منشی.
7. ضیایی، محمود و صالحینسب، زهرا، 1387،گونهشناسیگردشگرانخانههایدوم و بررسیاثرات کالبدی آنها بر نواحی روستایی (مطالعه موردی: رودبار قصران)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 66، صص 84-71.
8. عنابستانی، علیاکبر، بوذرجمهری، خدیجه و صاحبکار، ناهید، 1391، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی توسعه گردشگری خانههای دوم در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان شیرین دره شهرستان قوچان)، مجله پژوهش و برنامهریزی روستایی، شماره اول، صص 124-97.
9. فیروزنیا، قدیر، رکنالدین افتخاری، عبدالرضا و ولیخانی، محبوبه،1390، پیامدهای گسترش ویلاسازی (خانههای دوم در نواحی روستایی: دهستان تارود شهرستان دماوند)، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال نهم، شماره 31، 170-149.
10. مرکز آمار ایران،1346، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شناسنامه آبادیهای کشور، شهرستان نوشهر.
11. مرکز آمار ایران، 1356، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شناسنامه آبادیهای کشور، شهرستان نوشهر.
12. مرکز آمار ایران،1365، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شناسنامه آبادیهای کشور، شهرستان نوشهر.
13. مرکز آمار ایران، 1375، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شناسنامه آبادیهای کشور، شهرستان نوشهر.
14. مرکز آمار ایران، 1385، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شناسنامه آبادیهای کشور، شهرستان نوشهر.
15. Buhalis, Dimitrios and Costa, Carlos., 2006,Tourism Business Frontiers, Elsevier LTd, Cloke, P., Goodwin, M., Milbourne, P.,1998. Inside looking out; outside looking in.Different experiences of cultural competence in rural lifestyles. In: Boyle, P., Halfacree, K. (Eds.), Migration into Rural Areas. Theories and Issues. John Wiley & Sons, Chichester.
16.Deler.C.Steven; David W Marcouiller and Gary P Green., 1997; Recreational housing and local government finance; Annals of Tourism Research, Volume 24, Issue 3.
17. Farstad Maja and Rye, Fredrik,Johan., 2013, Second home owners, locals and their perspectives on rural development; Journal of Rural Studies 30 .
18. Girard.C.T and Gartner, C., Willam.,1993, Second home second view:Host community perceptions; Annals of tourism research; Volume 20;Issue4.
19. Green, G., Marcouiller, D and Deller, S., Local dependency., 1996, Land use Attitudes and economic development: Comparisons between seasonal and permanent residents; Rural Sociology, 61(3.
20. Hall, Derek., Kirkpatrick, Irene and Mitchell., 2005, Morag; Rural tourism and sustainable Business; Printed and bound in Great Britain by the Cromwell Press.
21. Hoggart, K., Buller, H., 1995, British home owners and housing change in rural France. Housing Studies 10, 179e198.
22. Huijbens, E.W., 2012, Sustaining a village’s social fabric? SociologiaRuralis 52.
23. Inskeep, E., L1991, Tourism planning: An integrated & sustainable development approach. New York: van no strand Reinhold.
24. Jafari; Jafar., 2000,Encyclopedia of tourism; Routledge,
25.Mathieson, A and Wall,G., 1982, Tourism :Economic,physical and social impacts, London, Longman.
26.Mcleod, John Brumby, 1999,second home owner Attachment to a destination: a driver of tourism promotion, master of business administration University of Montana
27. Mottiar, Ziene., 2006, Holiday home owners, A route to sustainable tourism development? An economic analysis of tourist expenditure data; Journal of Sustainable Tourism, Vol.14; No.6.
28. Muller, D., 2000, second home tourism and sustainable development in north European peripheries; TTRA Conference; Sweden.
29. Paris, C., 2009. Re-positioning second homes within housing studies: household investment, gentrification, multiple residence, mobility and hyper-consumption. Housing, Theory and Society 26, 292e310.
30. Pizam, A., 1978, Tourism impacts: the social costs to the destination community as perceived by its residents. Journal of Travel Research, 16.
31. Roberts, Lesley, and Hall, Derek., 2001,Rural tourism and recreation; principles to practice ,CABI publhshing.
32. Rye, J.F., Berg, N.G., 2011, The second home phenomenon and Norwegian rurality. NorskGeografiskTidsskrifteNorwegian Journal of Geography 65.
33. Strandell, Anna and Hall, C, Michael., 2015; Impact of the residential environment on second home use in Finland – Testing the compensation hypothesis; Land scape and urban planning13.
_||_