سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر اهواز با استفاده از نرم‌افزار VISUAL PROMETHEE (مطالعه موردی: منطقه 4)

محورهای موضوعی : علوم اجتماعی

سعید امان پور ¹ (دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز)
نادیا داری پور ² (دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز)

تاریخ دریافت : 1396/02/03 تاریخ پذیرش : 1396/02/03 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: کیفیت زندگی, Promethee, شاخص‌ها, نواحی,

چکیده مقاله :

کیفیت زندگی به نوعی بیانگر وضعیت سکونت افراد در یک شهر یا فضای زیستی است. کیفیت زندگی یکی از مهم ترین مسایل پیش روی جهان امروز و از مباحث اساسی در تکوین سیاست گذاری اجتماعی محسوب می‌شود که موضوعاتی چون رفاه، ارتقای کیفیت زندگی سلامت محور، رفع نیازهای اساسی، زندگی رو به رشد و رضایت بخش، نوع دوستی و از خود گذشتگی در میان جماعات را در بر می‌گیرد. هدف از انجام این پژوهش رتبه بندی نواحی 5 گانه منطقه 4 شهر اهواز از نظر کیفیت زندگی است. ماهیت و نوع تحقیق نظری – کاربردی و روش مطالعه از نوع توصیفی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه خانوارهای ساکن در منطقه 4 شهر اهواز تشکیل می‌دهند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 321 نفر تعیین گردیده است. پس از تحلیل داده‌های پرسشنامه‌ها در نرم افزار Spss از روش PROMETHEE جهت رتبه بندی نواحی استفاده گردیده است. در نهایت نتایج حاصل از رتبه بندی نواحی به صورت نقشه از طریق نرم افزار Arc / GIS ترسیم گردیده است. نتایج این پژوهش، نشان می‌دهد که ناحیه دو دارای بیشترین جریان خالص و مثبت، در نتیجه دارای اولویت اول است. ناحیه سه با کمترین میزان در اولویت آخر قرار گرفته است. ناحیه چهار در سطحی پایین تر از ناحیه دو، در اولویت دوم قرار دارد. نواحی سه و پنج نیز در میان این نواحی جای می‌گیرند و مرتبه سوم و چهارم را به خود اختصاص داده‌ اند.

چکیده انگلیسی:

The life quality somehow represents the condition of the people living in a country or in a region. The aim of this research is to rank the five- zone district 4 at Ahvaz from life quality perspective. The methodology is survey and attributal. The population is comprised of the whole families residing in the district 4 in Ahvaz, the sample volume was determined as 321 people by Cochran formula. Having analyzed the questionnaire by Spss, the PROMETHEE technique was used to rate the zones. The results from rating of the zones were constructed as a map through Arc GIS package. The output of PROMETHEE shows that the zone 2 with the highest pure and positive flow and the zone 3 with the lowest flow are ranking as top and bottom priorities respectively. The zone 4 is at the lower level and roughly near the zone 2 and assigned to second priority. The zones 3 and 5 are in the middle of these zones and take the third and fourth ranks.

منابع و مأخذ:

1-     آسایش، حسین. (1380). «فرهنگ شهری: سنجش کیفیت زندگی در یک‌صد شهر بزرگ جهان»، مدیریت شهری، شماره8، صص: 94 – 105.

2-    آل شیخ، علی، کفاش چرندابی، ندا. (1391). «ارائه مدل ترکیب در GIS برمبنای روش PROMETHEE و الگوریتم PSO برای تعیین اماکن مناسب جهت احداث بیمارستان»، فصلنامه آمایش محیط، سال پنجم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، صص: 99 – 119.

3-     آمار نامه کلان شهر اهواز (1391). معاونت برنامه ریزی و توسعه.

4-    اصغری زاده، عزت اله، نصر الهی، مهدی. (1386). «مقایسه وزن دهی آنتروپی و فازی در بکارگیری PROMETHEE برای تعیین قطعه سازان برتر سایپا، چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت»، صص: 9-24.

5-     بهرامی نژاد، داود. (1382). «شناخت و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت میانی شهرها- نمونه موردی شهر شیراز»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

6-    پور جعفر، محمد رضا، کوکبی، افشین، تقوایی، علی. (1384). «برنامه ریزی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری، تعاریف و شاخص ها»، جستارهای شهرسازی، شماره دوازدهم، صص : 6 الی 13. 

7-     پاپلی یزدی، محمد حسین، رجبی سناجردی، حسین. (1382). «نظریه های شهر و پیرامون»، تهران، سمت.

8-    جاجرمی، کاظم، کلته، ابراهیم. (1385). «سنجش وضعیت شاخص های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان، مطالعه موردی گنبد قابوس»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 8.

9-     خوارزمی، شهین‌دخت. (1383). «کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران»، روزنامه دنیای اقتصاد.

10- رفیعیان، مجتبی، عسگری، علی، عسگری زاده، زهرا. (1387). «سنجش میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان محله ی نواب»، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 67، صص: 53-68.

11-  رضوانی، محمدرضا. (1390). «برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران»، تهران، قومس.

12-  سلمان منش، حسن. (1374). «شهر سالم»، انتشارات شهرداری تهران.

13-  ساروخانی، باقر. (1382). روش تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

14-  شیعه، اسماعیل. (1391). «مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری»، دانشگاه علم و صنعت ایران.

15-  عزیزی، محمدمهدی. (1385). «محله مسکونی پایدار: مطالعه موردی نارمک»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 27، صص: 35-46.

16- عزیزی، محمدمهدی، ملک محمد نژاد، صارم. (1386). «بررسی تطبیقی دو الگوی مجتمع های مسکونی (متعارف و بلند مرتبه). مطالعه موردی: مجتمع های مسکونی نور (سئول) و اسکان تهران»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 32، دانشگاه تهران.

17- عنابستانی، علی اکبر، وطن پرست، مهدی، عنابستانی، زهرا. (1391). «تحلیل رضایتمندی ساکنان شهر جدید گلبهار از شرایط زندگی و تأثیر آن بر جذب جمعیت از مادر شهر مشهد»، جغرافیا و توسعه ی شهری، شماره 2، صص : 1 – 26.

18- غیاثوند، احمد. (1388). «تأثیر سرمایه های اجتماعی بر کیفیت زندگی ساکنان محلات شهری»، فصلنامه مهندس مشاور، شماره 45، صص: 22 الی 27.

19- نصیری، حسین، علوی پناه، کاظم، متین فر، حمیدرضا، عزیزی، علی، حمزه، محمد. (1390). «پیاده سازی مدل اکولوژیکی بارویکرد PROMETHE II و Fuzzy AHP درمحیط GIS  ، مجله محیط شناسی»، دوره دوم، شماره 2، صص :122-109.

20-  لقابی، حسین، حبیب، فرید. (1375). «شهر سالم»، مسکن و محیط روستا، شماره 71 و 72، صص: 3 الی 11.

21- موسوی، میر نجف، باقری، علی. (1391). «ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت»، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، شماره نهم، صص: 95 – 116.

22-  مومنی، منصور، شریفی سلیم، علیرضا. (1390). «مدل ها و نرم افزارهای تصمیم گیری چند شاخصه»، تهران، انتشارات مؤلفان.

23-  Blomquist. C, Glenn, Berger. C, Mark, Hoehn. P, John, )1988(, New Estimates of Quality of Urban Areas, The American Economic Review, pp : 89 – 107.

24-  Biswas-Diener, R, Diener, E, )2009(, Making the best of a bad situation: Satisfaction in the slums of Calcutta. Cult Well-Being , pp: 78-261. 

25-  Das, daisy, )2008(, Urban Quality of Life : A Case Study of Guwahati , Journal of Social Indicator Research , Vol , 88 , pp : 297 – 310.

26-  Kian, F. John, Ouigley, M. John, )1970(, Measuring the Value of Housing Quality, Journal of the American Statistical Association, Issue, pp: 532 – 548.

27-  Marsman, Gooitske, Leidelmeijer, Kees , Kamp , Irene van , )2003(, Urban environmental quality and human well – being Towars a conceptual framework and demarcation, Landscape and Urban Planning , pp : 5 – 18.

28-  Marans , Robet W , )2012( , Quality of Urban life Studies An Overview and Implications for Environment – Behaviour Research , Procedia – Social and Behavioral Sciences, 35, pp : 9-22.

29-  Marino, Bonaiuto, Ferdinando, Fornara, Mirilia, Bonnes, )2003(, Indexs of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome, Landscape and Urban Planning 65, pp: 41-52.

30-  N. Halouani, H. Chabchoub , J – M . Martel ( 2007 ) , PROMETHEE – MD – 2T method for project selection  , European Journal of Operational , 841-849 .

31-  Ragonesi, P.D. , Ragonesi, G, Merati, L .( 1998 ), The impact of diabetes mellitus on guality of life in elderly patients, Arch Gerontol Geriatrics, Vol , 6 ( 6) , pp : 417 – 22.

32-  RAO, R. V, Rajesh. T. S, ) 2009), Software Selection in Manufacturing Industries Using a Fuzzy Multiple Criteria Decision Making Method, PROMETHEE, Ingterlligent Information Management, 159 – 165. 

33-  Schmit , R . (2002), Considering social capital in quality of life assessment: concept and measurement, Social Indicators Research. 58, pp : 403 – 428.

34-  Tomic. V, Marinkovic. Z, Janosevic. D, ) 2011) , PROMETHEE Method Implementation With Multi – Criteria Decisions, Mechanical Engineering, 193 – 202.

35-  Van Kamp. I ,Leidelmeijer. K , Marsman G. de Hollander A. (2003). Urban environmental quality and human well – being toward a conceptual framework and demarcation of concepts : A literature study , Landscape and Urban Planning 65 , pp : 5-18.