امکان‌سنجی ایجاد خدمات مرجع الکترونیکی با دیدگاه کاربر محور مطالعه موردی: کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

محورهای موضوعی : دانش شناسی

هاجر زارعی ¹ , مرضیه سکندری ²

1 - استادیار گروه اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن
2 - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن،

تاریخ دریافت : 1391/05/20 تاریخ پذیرش : 1391/08/15 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: کتابخانه‌های دانشگاهی, کتابخانه مرکزی, خدمات مرجع, کتابخانه‌ها و مراجعان, کتابخانه‌های الکترونیک, دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر به منظور تعیین امکانات موجود، جهت ایجاد خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران با رویکرد کاربر محور انجام شده است. روش پژوهش: روش پژوهش، پیمایشی - توصیفی است. جامعه مورد مطالعه دانشجویان مقاطع (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری)، کتابداران و مدیر کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای است که در دو بخش تهیه شد؛ بخش اوّل به نظر سنجی از کاربران، و بخش دوّم به بررسی امکانات و توانایی های کتابخانه می پردازد. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج بررسی ها نشان می دهد که 91% کاربران به اینترنت دسترسی دارند، آشنایی نسبتاً مطلوبی با فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، و تمایل زیادی به دریافت خدمات مرجع الکترونیکی دارند. مهارت کتابداران در استفاده از فناوری اطلاعات و اشتیاق و علاقه به یادگیری، مهارت های لازم جهت ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در سطح مناسبی قرار دارد. کتابخانه از بُعد مالی و فنی (امکانات و تجهیزات) در وضعیت نامناسبی قرار دارد. نتیجه گیری: با توجه به وضعیت نامناسب بودجه، تجهیزات و فضای کتابخانه، علی‌رغم این که مهارت کارکنان و میزان اشتیاق و علاقه آنان به یادگیری مهارت‌های لازم جهت ارائه خدمات مرجع الکترونیکی، و هم‌چنین میزان آشنایی و استفاده کاربران از این خدمات در سطح متوسط رو به بالایی قرار دارد؛ از دیدگاه کارکنان و مدیر، کتابخانه قابلیت ارائه خدمات مرجع الکترونیکی را ندارد. با توجه به کاربردی بودن این تحقیق، کتابخانه می تواند از نتایج آن استفاده کند و با اختصاص بودجه ای مناسب برای ایجاد و توسعه این خدمات در کتابخانه، در جهت تأمین رضایت کاربران گام بردارد.

چکیده انگلیسی:

Objective: the present study has been done to measure facilities to provide e-reference service in central library of Islamic Azad University – Research & Science branch – Tehran. Methodology: the study method is survey – descriptive. The studied population includes the students of (BS, MS and Ph.D) degrees, librarians and library manager of Islamic Azad University – Research & Science branch – Tehran. Data collecting tool is the questionnaire provided in two sections: the first and second sections review polling user and library facilities and abilities respectively. The data have been analyzed by SPS application. Findings: the data indicate 91% of the users can access to the internet, they are relatively familiar with information – communicative technology, and excessively tend to receive e-reference service. The librarians ability of using information technology and their interest in learning required skills to provide e-reference service would be considered acceptable. The library is in inappropriate situation financially and technically (facilities & equipment). Conclusion: considering improper budget status, equipment and space of the library, personal's competency and their passion of learning required skills to provide e-reference service as well as user's knowledge of the service may be above intermediate level, from the personal and manager.s viewpoint, the library would be fail to provide e-reference service. Considering, this applied study the library can use the data and satisfy user by allocating valid budget to provide and develop the service.

منابع و مأخذ:

Bakker, T.(2002). Virtual reference more work and more opportunity. Reference Service Review, 20(3), 204- 210.

Davies, Margaret (2004). creating a virtual library: Experience at Suffolk libraries and Heritage. program. 35(1), 43-56.

Declaration scientific international ranking of five country universities (2012). Retrived July 24^th, 2012 from www.Lisna.ir.

Dew, S.H. (2001). knowing your user and what they want: surving off-compus students about library service, in A.M. casey (Eds). Off-campus library services New York: the Haworth information Press.

Feyzabadi, M. (2007). The feasibility of dynamic shared reference services in libraries of Tehran university, MA Thesis, Library and Information Science, Tehran university, Tehran. [In Persian]

Green,S(1876). Personal relations between Librarian andreaders.  American Library Jornal,  1(2-3), 74-81.

Hasanzadeh, M. (2003). electronic -reference services: modern methods of answering to reference questions. Library and information journal, 6(4), 97-107. [In Persian]

Heydari, A. (1999). Checking reference services at central libraries of full time  study in universities under the ministry of culture and higher education compare to reference service at central libraries of universities with and whitout library  group. MA Thesis, Library and Information Science, shahid chamran university, Ahvaz. [In Persian]

Internet access in Iran (2009). In wikipedia. Retrived in July 23th, 2012 from www.wikipedia.org

Karami, A. (2006).  The feasibility of electronic -reference services in libraries of nuclear energy organization. MA Thesis, Library and Information Science, Tehran university, Tehran. [In Persian]

Maharana. B.& Chandra Panda, K.(2005). Reference Service in academic Libraries: a case study of the libraries of IIM and IIT in India Virtual. Retrived from E-Lis.

Moyo, L.(2002). Reference any time any where: toward virtual reference service at the Peen State. The electronic Library, 20(1), 22-28.

Mozafari, T. (2009). The feasibility of electronic -reference services in central library and documentation center of Tehran university based on user-oriented approach., MA Thesis, Library and Information Science Tehran university, Tehran. [In Persian]

Naghimehrtabaei, A. (2005). The feasibility of electronic -reference services in Tehran special libraries. MA Thesis, Library and Information Science, Islamic Azad University – Research & Science branch,Tehran. [In Persian]

Nolen,D S.( 2010). Reforming or Rejecting the Reference Desk: Conflict and Continuity in the Concept of Reference. Library Philosophy snd Practice.

Oberhelman, David D.(2010). Reference service and resources in the age of instant messaging. Reference Reviews, 21 ( 2), 7 – 8.

Singh, Diljit (2004). reference service in the digital age. paper presentedat the conference on Library Management in the 21st Century at Ateneo de Manila University, Philippines, 29-30 March, 2004.

Singh, S P.(2003). Evaluation of Electronic Reference Sources. DESIDOC Bulletin Information Technology, 23(2), 43-47.

Wan Dollah, W.A.K, and Singh, D. (2007). Digital Reference service in Malaysian Academic Libraries. In: Building An Information Society for All: Proceedings of the international Conference on Libraries, Information and Society, ICOLIS, 26-27, from: http://dspace.fsktm.um.edu.my/handle/1812/269.

Zakioskuei, A. (2008). The feasibility of electronic -reference services in libraries of Alzahra university, MA Thesis, Library and Information Science , Islamic Azad University – Research & Science branch, Tehran. [In Persian]