امکان‌سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های دانشگاهی شهر همدان
محورهای موضوعی : دانش شناسیزهره میرحسینی 1 , زلیخا خالدیان 2
1 - عضو هیات علمی گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2 - کارشناس ارشد کتابداری و مسئول فارغ‌التحصیلان دانشگاه پیام نورقروه-سنندج
کلید واژه: همدان, کتابخانه‌های دانشگاهی, خدمات مرجع الکترونیکی, ویدئو کنفرانس, پست الکترونیکی, گفتگوی دیجیتال(چت),
چکیده مقاله :
هدف: هدف از این پژوهش امکان سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های دانشگاهی شهر همدان است. وطی آن سعی شده است که با بررسی وضعیت و امکانات موجود در کتابخانه‌های دا نشگاهی و ملزومات مورد نیاز جهت ارائه خدمات مرجع الکترونیکی برای برنامه ریزی آتی در کار توسعه خدمات مرجع الکترونیکی مورد استفاده قرار گیرد. روش‌شناسی: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی می‌باشد. ابزار گرد آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه سازمان یافته است. جامعه آماری مورد مطالعه 22 کتابخانه دانشگاهی و دانشکده ای در شهر همدان است. بررسی‌های آماری توسط نرم‌افزار spss و آزمون‌های t و خی دو (کای اسکوئر) جهت تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش انجام شده است. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کتابخانه‌های دانشگاهی مورد بررسی از نظر وسایل الکترونیکی و فناوری اطلاعات برای گردآوری، پردازش، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات شفاهی و تصویری و نوشتاری در وضعیت مطلوبی قرار ندارند. همچنین مشخص شد که کتابخانه‌های دانشگاهی مورد مطالعه در ارایه خدمات مرجع %59 درصد در حد کم یا خیلی کم از خدمات اینترنت استفاده می‌کنند. یافته‌های دیگر تحقیق حاکی از آن است که بیش از 14 کتابخانه معادل 7/63 درصد به شیوه سنتی ارائه خدمات می‌کنند. همچنین ویدئو کنفرانس به عنوان ابزار ارتباطی مرجع در کتابخانه‌های مورد نظر کاربردی ندارد و از پست الکترونیکی و اتاق گفتگوی دیجیتالی (چت)،در ارائه خدمات مرجع هیچ خدمات مطلوبی ارائه نمی‌شود. از نظر نیروی انسانی ماهرنیز در ارائه خدمات مرجع در حد متوسطی قرار دارند. نتیجه گیری: رویهم رفته از نظر منابع مالی و همچنین حمابت سازمان مادر و مسئولین مربوطه،%82 درصد کتابخانه‌ها علی رغم موافقت سازمان مادر با ارائه این خدمات،از حمایت مالی و بودجه ای مجزا برای این خدمات برخوردار نیستند.
Purpose:The purpose of this feasibility study is to investigate the offering of the electronic reference services in academic libraries of Hamedan. It is tried to review the situation , facilities and requirements of the libraries needed for electronic reference services for planning future job on developing these services. Methodology: It is an analytical survey. The questionnaire is used to gather information. The statistical population is 22 university and college Libraries in the city of Hamedan. The statistical analysis is done by SPSS using Chi- Square and “T” test. Findings: . Research findings show that the libraries from the point of electronic and IT equipments for data collecting, processing, storage, retrieval and disseminating of information in written and oral forms are not in a good condition. It was also showed that the university libraries provide reference services with 59% percent of the limit of low or very low for using Internet services. Other research findings indicate that more than 14 libraries equal to 63/7% of the services are traditional. Also, video conferencing as a tool of communication in reference division has no use. And the e-mail and digital room conversation (chat) in reference services are not in a good condition.Skilled manpower in the reference services are moderate, Conclusion: On the whole, despite the agreement of the mother organization for providing the electronic reference services, 82% percent of the libraries don’t have separate budget and financial support.
حسن زاده، محمد، خدمات مرجع الکترونیکی: شیوه‌های نوین پاسخگویی به پرسشهای مرجع، فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، (1382)،ش. 4: 97-107
داودی، فاطمه، 1386، امکان سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های دانشگاهی یزد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
دیانی، محمدحسین،1382، اصول و خدمات مرجع در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی، مشهد: انتشارات کتابخانه رایانه ای
کرمی، افسانه،1385،امکان سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های سازمان انرژی اتمی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی،دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
نقی مهرطبایی، اشرف، 1382، امکان سنجی ارائه ی خدمات مرجع الکترونیکی در مراکز اطلاع‌رسانی با کتابخانه‌های تخصصی شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه علوم تحقیقات، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی
یگانه چاکلی،حسن، 1386، امکان سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های سازمان صدا و سیما در شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
Association of research librarie,1999, Electronic reference services, SPEC Kit,(Washington,O, C.: ARL. October), P11.
Butler, B., 2001, knowledge Bit: a database for reference, Version 2.0, In: A.S>kasowitz and J.stanl (Eds.), facets of Digital Reference, [on-line] Available: http://www.Vrd.org. Conferences/vrd 2000 / proceeding /butlers-01. shtml.
Boyer, Joshua, virtual reference on Norths Carolina State: the first one hundred days, (2003),[on-line]. Available: http:// www.lita.org/ital /2003 boyers.html
Francoeur,Stephen, an Analytical survey of Chat Reference Services, Reference Service Reviw,(2001),vol.29, No.3:189-204
Patterson, Rory, livevirtual reference: more work and more opportuity, reference services review, (2001), vol. 29, No. 3: 204-210.
