ریخت‌شناسی، بوم‌شناختی و تکثیر گیاه در معرض خطر گل‌پرک یا انار شیطان (Tecomella undulata (Sm.) Seem.) (Bignoniaceae) در دشت گل‌پرکی جیرفت

محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم

فرخنده رضانژاد ¹ (گروه زیست‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران)
اسما صابری ² (گروه زیست‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران)
فاطمه علیمرادی ³ (گروه زیست شناسی دانشگاه پیام نور کهنوج، کرمان ایران)

تاریخ دریافت : 1396/09/26 تاریخ پذیرش : 1397/04/20 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: خاک, گل, دانه, تکثیر رویشی, مواد تغذیه‌ای,

چکیده مقاله :

انار شیطان (Tecomella undulata (Sm.) Seem.) درختی برگ‌ریز یا بطور تقریبی همیشه سبز است که به دلیل گل‌های زیبا، مقاومت به دما و خشکی بالا، استفاده در فضای سبز، درمان برخی بیماری‌ها، تهیه چوب و .... قابل توجه است. ویژگی‌های ریخت‌شناسی، بوم‌شناختی و چگونگی تکثیر آن در دشت گل‌پرکی بررسی شد. بیشترین پراکنش آن در خاورمیانه در این دشت است که می‌توان آن‌را ذخیره‌گاه ژنتیکی اصلی معرفی نمود. گیاه روی خاک‌های شنی تا شنی -لومی سفید و نیز سنگلاخ‌های بستر رودخانه رویش می‌نماید.pH خاک برابر 5/7 و EC آن 3/1 دسی‌زیمنس بر متراست. میزان عناصر میکرو، ماکرو و کربن آلی در خاک کمتر از میزان استاندارد است. انشعابات ریشه‌ای طویل و متعدد آن، گیاهان جدید را از طریق تکثیر رویشی حتی در فاصله 30 متری یا بیشتر ایجاد می‌کند. گل‌آذین خوشه گرزن، گل‌ها بی‌بو، پیش‌پرچم، پرچم‌ها هترومورف دارای استامینود و دگرگرده‌افشان، دارای گلپوش پیوسته و در وسط ساختار ترشحی دیسکی دارد که حدود یک میلی‌لیتر مایع بی‌رنگ یا بنفش ترشح و در جلب گرده‌افشان‌ها موثر است. گرده‌افشانی دیده نشد و با وجود ظاهر طبیعی اجزای گل، هیچ میوه‌ و دانه‌ای تشکیل نمی‌شود. به دلیل سیلاب‌ها و نیز شنی بودن خاک، با شستشو و کنده شدن خاک، عناصر شسته شده، سیستم ریشه‌ای آشکار و در معرض خطر عوامل محیطی قرار می‌گیرند. فقدان تشکیل دانه، تکثیر رویشی کم و از از بین رفتن گیاهک‌های ایجاد شده از طریق تکثیر رویشی بدلیل چرای دام‌ها و خشکی یا گرمای زیاد، خطر تهدید آن را افزایش و نیاز به حفاظت و تکثیر را جدی‌تر می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Tecomella undulata (Sm.) Seem. is deciduous or nearly evergreen tree that is highly valuable due to showy and beautiful flowers, resistance against extreme temperature and drought, medicinal properties, wood production and ... Morphology, ecology and propagation of this species in Golparaky plain of Jiroft was studied. The highest of its distribution in middle east is seen in this plain that has been introduced as genetic reservoir. The species grows on sand dunes and sand loams or stony places of river bed. pH of area soil is equal 7.5 and its EC is 1/3 desi zimen m -2. The amount of micro- and macro-elements and organic carbon of soil was lower than standard. Root branches are long and various which produce new plantlets using vegetative propagation even in distances of 30 m farther. The inflorescence is raceme-cyme, flowers are odorless, protoandrous and contain heteromorph stamens and adnate perianth. In the middle of flower is seen a well-developed nectary disc producing about 1 ml nectar of odorless or purple color. Flowers are cross pollinated but no pollinator was observed in pollination season. The species is fruitless and seedless although flowers seemed normal. Root branches endanger due to floods and soils of sandy and loamy. The seed absence, less vegetative propagation and losing of vegetatively propagated seedlings due to grazing by cattle and sheep and increasing dry and high increase its treat risk. Thus, its protection should be taken seriously. Also, it is recommended to consider to its vegetative reproduction.

منابع و مأخذ:

[1]     جعفری حقیقی، م. 1382. روش‌های تجزیه خاک - نمونه‌برداری و تجزیه‌های مهم فیزیکی و شیمیایی (با تأکید بر اصول تئوری و کاربردی). چاپ اول. انتشارات ندای ضحی. 236 صفحه.

[2]     روشن، ش، ا، مصلح آرانی، ح ‌ر، عظیم‌زاده و م‌ ح، امتحانی. 1389. شبیه سازی تغییرات سرعت باد با استفاده از ویژگی­های مورفولوژی درخت انار شیطان در استان­های بوشهر و هرمزگان. دومین همایش ملی فرسایش بادی .

[3]     قهرمان ا. 1372. کروموفیت‌های ایران. جلد دوم، چاپ اول، مرکز نشر دانشگاهی تهران.

[4]     محسن زاده س، ع، امیری و ن، صیادنیا طیبی. 1389. استخراج لاپاکول از پوست داخلی ساقه گیاه انار شیطان(Tecomella undulata (Roxb.) (Seem.)، فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 26 (1): 120-114.

[5]     مظفریان و. 1388. فرهنگ نام‌های گیاهان ایران، چاپ ششم، انتشارات فرهنگ معاصر.

[6]     هلر، ر. 1366. فیزیولوژی گیاهی. چاپ اول. ترجمه مه لقا قربانلی. انتشارات نشر دانشگاهی، تهران. 334 صفحه.

[7]     Akenga P., Salim A., Onditi A., Yusuf A., Waudo W. 2014. Determination of selected micro and macronutrients in sugarcane growing soils at Kakamega North District, kenya, IOSR Journal of Applied Chemistry (IOSR-JAC), 7: 34-41.

[8]     Arya, S., Toky O.P., Harris S.M. & Harris P.C.J. 1992. Tecomellaundulata (Rohida): A valuable tree of Thar Desert. International Tree Crops Journal 7: 141–147.

[9]     Ashwini A. Chitragar, Sneha M. Vasi, Sujata Naduvinamani, Akshata J. Katigar and Taradevi I. Hulasogi. 2016. trients Detection in the Soil: Review Paper, International Journal on Emerging Technologies 7 (2): 257-260.

[10] Bhardwaj, N.K., Khatri P., Ramawat D., Damor R. & Lal M. 2010. Pharmacognostic and phytochemical investigations of bark of Tecomellaundulata seem, International Journal of Pharma Research and Development, 2 (7): 1-10.

[11] Bhau, B.S., Negi M.S., Jindal S.K., Singh M., & Lakshmikumaran M. 2007. Assessing genetic diversity of Tecomellaundulata (Sm.): An endangered tree species using amplified fragment length polymorphisms-based molecular markers. Current Science 93 (1): 67-72.

[12] Cannedell, J., Jackson, R.B., Ehleringer, J.R., Mooney, H.A., Sala, O.E .& Schulze, E.D. 1996. Maximum rooting depth of vegetation types at the global scale. Oecologia. 108: 583-595.

[13] Chal, J., Kumar V. & Kaushik S. 2011. A phytopharmacological overview on Tecomella undulate G. Don. Journal of Apllied Pharmaceutical Science 01 (01): 11-12.

[14] Firetti-Leggieri, F.; Lohmann, L.G.; Alcantara, S.; Costa, I.R. & Semir, J. 2013. Polyploidy and polyembryony in Anemopaegma (Bignonieae, Bignoniaceae). Plant Reproduction 26: 43-53.

[15] Gentry A. H. 1990. Evolutionary patterns in neotropical Bignoniaceae. In: Gottsberger G, Prance GT, eds. Reproductive biology and evolution of tropical woody angiosperms. Memoirs of the New York Botanical Garden 55: 118–129.

[16] Jafri, I.C., Rech. F., Stewart R.R.& Bhandari M.M. 1862. Tecomella undulata (Roxb.) Seeman, Flora of Pakistan ser 3.

[17] James, E.A. & Konx R.B. 1993. Reproductive-biology of the australian species of the genus Pandorea (Bignoniaceae). Australian Journal of Botany 41 (5): 611–626.

[18] Kelling KA, LG Bundy, SM Combs, and JB Peters. 1998. Soil test recommendations for field, vegetable and fruit crops. Univ of Wisconsin Ext Publ 2809, Madison, WI.

[19] Kirtikar, K.R. & Basu B.D. 1993. Indian Medicinal Plants.Bishen Singh Mahendra pal Singh, Dehradun, 2nd Ed., Vol III, pp.1683-1684.

[20] Kumar, A., Ram H., Sharma S.K., & Rama Rao S. 2008. Comparative meiotic chromosome studies in nine accessions of Tecomellaundulata (Sm.) Seem., threatened tree of Indian desert, Silvae Genetica 57(6): 301-306.

[21] Kumawat R., Sharma S. & Kumar S.. 2012. An overview for various aspects of multifaceted, health care Tecomella undulata seem. Plant. Acta Poloniae Pharmaceutica, 69 (5): 993- 996.

[22] Lohmann, L.G. 2002. Phylogeny and morphological evolution of Bignonieae (Bignoniaceae). American Journal of Botany 89: SAuppl. Abstracts: 134.

[23] Lopes AV, Vogel S and Machdo IC. 2002. Secretory tricomes, a substitutive floral nectar source in Lundia (Bignoniaceae), a genus lacking a functional disc. Annals of Botany 90: 169-174.

[24] Nagaveni, H.C., Remadevi O.K., Sharma M.N., &. Rao R.V. 2002. Studies on the durability of plantation grown Tecomellaundulata (Sm.) Seem. Timber Development Association of India. 48 (1/2), 32–36.

[25] Olsen S.R., Cole C.V., Watanabe F.S., Dean L.A. 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. Washington, USDA Circular 939, U.S. Government Printing Office, 1–19.

[26] Pandey, R.P., Shetty B.V. & Malhotr S.K. 1983. A preliminary census of rare and threatened plants of Rajasthan In: Jain, S.K. & Rao, R.R. (eds) An assessment of threatened plants of India BSI, Howarh, 55–62.

[27] Parida. A. K. & Das, A. B. 2005. Salt tolerance and salinity effects on plants: a review. Ecotoxicology and Envirenmental Safety. 60: 324- 349.

[28] [28] Patel, K.N.G., Gupta G., Goyal M., & Nagori B.P.. 2011. Assessment of hepatoprotective effect of Tecomellaundulata (Sm.) Seem., Bignoniaceae, on paracetamol-induced hepatotoxicity in rats. RevistaBrasileira de Farmacognosia, 21 (1): 133-138.

[29] Rana A. & Chauha S. 2012. Factors affecting Reproductive Success in Jacaranda mimosifolia D. Don. (Bignoniaceae). The International Journal of Plant Reproductive Biology 4(1): 79–84.

[30] Rao, A.V., Kiran B., Lahiri A.N., & Bal K. 1989. Influence of trees on microorganisms of aridisol and its fertility. Indian Forestry, 115: 680–683.

[31] Rezanejad F. 2015. Flower Biology in Tecomella undulata (Bignoniaceae), Journal of Plant Science, 27 (4): 647-660.

[32] Rezanejad F. and Ganjalikhani F. 2017. Studies of Pollen Characteristics in Plants of Fruitless Tecomella undulata (Sm.) Seem. (Bignoniaceae) in Golparaki Region of Jiroft City, Iran, nian Journal of Science and Technology, Transactions A: Science, 41(4): 979–988.

[33] Sharma, M. & Ahmed S.I. 2000. Biology and field efficacy of Billeaeatkinsoni (Diptera: Tachinidae), a potential pupal parasite of Marwar teak defoliator in arid and semi-arid areas. Indian Forestry 126 (4): 409–418.

[34] Shetty, B.V. & Singh V. 1987. Flora of Rajasthan, Flora of India series 2 BSI Howarh.

[35] Singh, G. 2009. Comparative productivity of Prosopis cineraria and Tecomellaundulata based agroforestry systems in degraded lands of Indian Desert. Journal of Forestry Research 20(2): 144−150.

[36] Sperry, J. S., Hacke, U. G., Oren, R. & Comstock, J. P. 2002. Water deficits and hydraulic limits to leaf water supply. Plant, Cell and Envirenment. 25: 251- 263.

[37] Sugihara S., Sunakawa S., Kilasara M. & Kosaki T. 2010. Effect of land management and soil texture on seasonal variations in soil microbial biomass in dry tropical agro ecosystems in Tanzania, Applied Soil Ecology 44: 80-88.

[38] Tripathi D., Singh V., Chauhan D., Prasad S., Dubey N. 2014. Role of Macronutrients in Plant Growth and Acclimation: Recent Advances and Future Prospective. In: Ahmad P., Wani M., Azooz M., Phan Tran LS. (eds) Improvement of Crops in the Era of Climatic Changes. Springer, New York.

[39] Tripathi, J.P.M. & Jaimini S.N. 2002. Floral and reproductive biology of Rohida (Tecomella undulata (Sm.) Seem. Indian Journal of Forestry 25: 341–343.

[40] Yurembam G. S., Chandra H., Kumar V. 2015. Status of available macro and micro nutrients in the soils of Someshwar watershed in Almora district of Uttarakhand, An International Quarterly Journal of Environmental Science, 9 (725 - 730).

[41] Zhai, Y., Thomasson, J.A., Boggess, J.E & Sui, R. 2006. Soil texture classification with artificial neural networks operating on remote sensing data. Computers and Electronics in Agriculture 54 (2): 53-68.