بررسی اثر نگهداری در شرایط فراسرد بر پایداری فیتوشیمیایی گیاه مرزهSatureja sahendica

محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم

شبنم شهبازی ¹ (گروه علوم باغبانی , دانشکده کشاورزی, دانشگاه آزاد اسلامی , واحد علوم و تحقیقات تهران)
عباس قمری زارع ² (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور تهران ایران)
فاطمه سفیدکن ³ (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور تهران ایران)
علی اشرف جعفری ⁴ (موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع، تهران، ایران)
وحید عبدوسی ⁵ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/02/29 تاریخ پذیرش : 1398/06/15 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: اسانس, ژرم پلاسم, واژه‌های کلیدی: حفاظت فراسرد, Satureja sahendica, پایداری فیتوشیمیایی,

چکیده مقاله :

چکیده فن‌آوری انجماد برای نگهداری طولانی‌مدت ژرم‌پلاسم گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌کارگیری این فن‌آوری برای حفاظت مواد گیاهی زمانی سودمند است که باعث تغییرات در ترکیبات شیمیایی اسانس آن در گیاه نگردد. گیاه مرزه Satureja sahendicaازگونه‌های در معرض خطر انقراض در ایران است. حفاظت از مواد‌‌‌ژنتیکی این گیاهان ارزشمند، لازم و ضروری است. به منظور بررسی اثر نگهداری در شرایط فراسرد بر پایداری فیتوشیمیایی و نوع و میزان ترکیبات شناسایی شده گیاهان حاصل از بذور تیمار شده به مدت یک هفته در نیتروژن مایع ( 196-) با گیاهان شاهد اندازه‌گیری شد. نخست سرشاخه‌های گلدار گیاهان حاصل از هر دو نوع بذر جمع‌اوری گردید و پس از خشک‌شدن در محیط ازمایشگاه به روش تقطیر با اب، مورد اسانس‌گیری قرار‌گرفت، سپس ترکیبات تشکیلدهنده اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای وگاز‌کروماتوگراف متصل ‌به‌ طیف‌سنج‌جرمی و محاسبه شاخص بازداری، مورد شناسایی قرار‌گرفت. تعداد 15ترکیب در اسانس سرشاخه S. sahendica قرار‌گرفته در شرایط فراسرد،شناسایی‌شد. ترکیب‌های عمده در این نمونه، پاراسیمن (3/43%)، گاماترپینن (05/21%)، تیمول (3/18%) و کارواکرول (1/5%)بودند. تعداد13 ترکیب در اسانس سرشاخه مرزه S. sahendica شاهد، شناسایی شد، که از میان انها، پاراسیمن (4/29%)، تیمول (3/28%)، گاماترپینن (19%) و کارواکرول (5/14%) اجزای اصلی اسانس بودند. نتایج نشان داد که از لحاظ نوع و درصد ترکیبات موجود در اسانس تفاوت قابل ملاحظهای بین گیاهان شاهد و گیاهان فراسرد وجود نداشت و با استفاده از فناوری فراسرد می توان بذر این گونه ارزشمند ودر حال خطر را برای مدت زمان بسیار طولانی حفظ و از خطر انقراض این گونه منحصر‌به‌فرد جلوگیری‌نمود.

چکیده انگلیسی:

Abstract Cryopreservation is regarded as a technology with high importance to conserve the plant germplasm for a long period. The use of this technology to preserve the plant materials is useful when it does not change the chemical composition of the essential oil. Satureja sahendica is one of the endangered medicinal species in Iran; thus, conservation of its genetic materials is considerably important. In order to investigate the phytochemical stability and to compare the type and content of the compositions identified, the plant samples were studied under cryopreservation condition and then, the treated seeds were transferred to the liquid nitrogen at –196°C for one week. In the present study, the flowering shoots resulted from various treated seeds were collected and dried in the laboratory; then, their essential oils were obtained by hydro-distillation method. Afterwards, the essential oil compositions were identified using analytical gas chromatography and gas chromatography coupled with mass spectrometer (GC/MS) as well as retention index calculation. Finally, 15 compositions were identified in the essential oil of the study plant under cryopreservation condition. The main components in the essential oil included, p-cymene (43.3%), terpinene (21.5%), thymol (18.3%) and carvacrol (5.1%). Results indicated that regarding the number, type and percentage of compounds existing in the essential oils, there was no difference between the control and cryopreservation treatments; therefore, the seeds of this valuable endangered species can be preserved for a long period and its extinction may be avoided by using the cryopreservation technique