واکنش مرفو-فیزیولوژیک ارقام ریحان (Ocimum basilicum L.) کشت شده در گلخانه به سطوح مختلف تنش شوری
محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم
ریحانه عبدلی طغرالجردی
1
(گروه بیوتکنولوژی ، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.)
امین باقی زاده
2
(بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، ماهان، ایران)
مهدی رحیمی
3
(گروه بیوتکنولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.)
کلید واژه: تنش شدید, ریحان ابلق, ریحان قرمز آتشین, محتوی رنگیزه‌های فتوسنتزی,
چکیده مقاله :
ریحان، سبزی برگی با خاصیت دارویی ادویهای است. شوری آب و خاک یکی از تنش‌های غیر‌زنده عمده است که رشد و بهره‌وری محصولات کشاورزی را در سراسر جهان کاهش می‌دهد. بیش از 800 میلیون هکتار از زمین‌های سراسر جهان شور و قلیایی هستند. در این آزمایش پنج ژنوتیپ ریحان (بنفش ایرانی، سیاه، ابلق، سبز و قرمز آتشین) به صورت طرح اسپیلت پلات بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار که فاکتور اصلی شامل تنش شوری در سه سطح (نرمال، تنش متوسط و تنش شدید) و عامل فرعی شامل ژنوتیپ (5 سطح)، در گلدان و در شرایط گلخانه‌ای در سال زراعی 1402 در دانشگاه تحصیلات تکمیلی کرمان مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تمامی ارقام ریحان توانایی تحمل تنش شوری 75 میلی‌مولار سدیم کلراید (تنش متوسط) را دارا بودند و مقادیر خصوصیات رویشی و فیزیولوژیکی نسبت به تیمار شاهد به میزان کمی کاهش یافت به شکلی که در بسیاری از موارد اختلاف معنی داری مشاهده نشد . اعمال تنش شوری با شدت 135 میلی‌مولار سدیم کلراید (تنش شدید) باعث شد که خصوصیات رویشی و فیزیولوژیکی تمامی ارقام ریحان به طور بسیار معنی دار کاهش یابد و همچنین در این سطح تنش رقم ریحان آتشین به طور کامل از بین رفت. در مجموع می‌توان بیان کرد که استفاده از رقم‌های ریحان استفاده شده دارای حساسیت بالایی به سطح بیش از 75 میلی‌مولار تنش شوری هستند و تحت شرایط شوری میزان خصوصیات رویشی و فیزیولزیکی آن‌‌ها با کاهش قابل توجهی روبه رو می شود.
Basil is a medicinal herb and also a vegetable. Water and soil salinity is one of the major non-living stresses that reduce the growth and productivity of agricultural products all over the world. More than 800 million hectares of land around the world are saline and alkaline. In this experiment, five genotypes of basil (Iranian purple, black, ablaq, green and fiery red) were used as a split plot based on a completely random design with three replications, the main factor of which is salt stress at three levels (normal, medium stress and severe stress). and sub-factor including genotype (5 levels) were studied in pots and under greenhouse conditions in the crop year of 2023 in Kerman University of Advanced Education. The results showed that all the basil cultivars had the ability to withstand the salinity stress of 75 mM sodium chloride (moderate stress) and the values of vegetative and physiological characteristics were slightly reduced compared to the control treatment in such a way that no significant difference was observed in many cases. Application of salinity stress with the intensity of 135 mM sodium chloride (severe stress) caused the vegetative and physiological characteristics of all basil cultivars to decrease significantly and also at this stress level, the fiery basil cultivar was completely destroyed. In general, it can be stated that the basil cultivars used are highly sensitive to the level of more than 75 mM of salinity stress, and under salinity conditions, their vegetative and physiological characteristics are significantly reduced.
