امام‌شناسی از منظر منصور براعتی، مفسّر و اندیشمند معاصر شیعه

محورهای موضوعی : نامه الهیات

ودود هدائی ¹ (دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد زنجان)
حسین مرادی زنجانی ² (استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد زنجان)
محمد حسین صائینی ³ (استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد زنجان)
فرهاد ادریسی ⁴ (استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد زنجان)

تاریخ دریافت : 1400/04/18 تاریخ پذیرش : 1400/08/30 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه: شیعه, ولایت, امام, براعتی, انسان‌کامل,

چکیده مقاله :

در مکتب تشیّع، امامت، از اصول بنیادین و اعتقادی به شمار می‌رود. در طول تاریخ اسلام، علما و اندیشمندان بزرگ شیعه کوشیده‌اند تا ابواب و ابعاد گستردة این محور عقیدتی را اثبات وتبیین نمایند. در همین راستا، منصور براعتی، اندیشمند و مفسّرشیعی معاصر با تألیف لطایف تفسیری قرآن و توجه ویژه به مبحث امام‌شناسی تلاش نموده تا سیمایی روشن از آن ارائه بدهد. نگارندگان این نوشتار برآن هستند تا به شیوة توصیفی و تحلیلی به این سؤال بنیادی پاسخ دهند که مؤلفه‌های اندیشة براعتی در معرفی و ارائة نسخه‌ای همگون یا جدید در امام شناسی چیست؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد براعتی در وجوه تشابه با سایر اندیشمندان شیعه، امام را قرآن ناطق می‌داند و ارتباط با امام در اندیشة او، ارتباط با قرآن تلقی می‌شود. اما مقام شناخت امام در اندیشة او، شهودی است نه حصولی و برای تکوّن آن، طهارت درونی لازم است. براعتی معتقد است خداوند با واسطه در تجلی است و واسطة اصلی و مهم، وجود امام است. اگرحجّت الهی نباشد، زمین به خاطر گناه آدمیان، سخط می‌کند؛ زمانی که آخرین حجت الهی گامش را از زمین برداشت، عالم به‌هم خواهد خورد و تجلی خداوند بلاواسط شده و قیامت آغاز می‌شود. از طرفی دیگر، در نظرگاه براعتی، مصداق اتمّ انسان کامل در وجود انبیای الهی و امامان معصوم تجلی می‌یابد؛ زیرا پیامبر به مثابة صادر اول و امامان تحت زعامت این مخلوقِ اول و منشعب از نور علوی او، دلیل خلقت تمامی عالم و موجودات قلمداد می‌شوند.

چکیده انگلیسی:

In the Shiite school, the imamate is one of the fundamental and doctrinal principles. Throughout the history of Islam, great Shiite scholars and thinkers have attempted to prove and explain the chapters and major dimensions of this ideological axis. In this regard, Mansour Bara'ati, a contemporary Shia thinker and commentator, has tried to provide a clear picture of the Quran by writing interpretive maxims and paying special attention to the subject of imamology. The authors of this article intend to provide a descriptive and analytical answer to this fundamental question: what are the components of Bara'ati's thought to introduce and present homogeneous or new versions in imamology? The research results show that in some respects along with other Shia thinkers, Bara'ati considers the Imam to be the narrator of the Quran and the link with the Imam in his thought is seen as the link with the Quran. But the position of knowing the Imam in his mind is intuitive, non-acquirable, and to develop it, inner purity is necessary. Bara'ati believes that God is manifested by a mediator and that the main and important mediator is the existence of the Imam. If there is no divine argument, the earth will rage because of human sin; When the last divine authority leaves the earth, the world will be shaken and the manifestation of God will be immediate and the resurrection will begin.