بررسی ساختار روایی الگوی لباو و والتسکی در داستان پیرچنگی

محورهای موضوعی : اسطوره

شکراله پورالخاص ¹ , رقیه آلیانی ²

1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی رقیه

تاریخ دریافت : 1397/06/05 تاریخ پذیرش : 1397/06/05 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: ساختار روایی, پیرچنگی, لباو و والتسکی, بند آزاد, بند ثابت,

چکیده مقاله :

روایت نقلِ معنایی، طرحی است که رویداهای آن با نظم زمانی خاصی بیان می‌شوند. در روایت، جهت‌گیری حوادث داستان به‌ وسیلة روابط علت و معلولی به سمت خاصی پیش می‌رود و با بررسی ساختار روایت یک اثر می‌توان به مفاهیم و ژرف‌ساخت آن دست یافت. لباو و والتسکی از نظریه‌پردازان ساختار روایی، معتقدند که روایت‌های شفاهی دارای اصول و ضوابط خاصی هستند، و برای آن‌ها ساختار داستانی متناسبی را مطرح می‌کنند. طبق الگوی لباو، روایت از مراحلی چون چکیده، جهت‌گیری، رخداد، گره، ارزیابی، نتیجه و پایانه تشکیل می‌شود که تمام مراحل به غیر از ارزیابی در بندهای ثابت روایی قرار دارند. از آنجا که مثنوی متنی گسترده با داستان‌های متنوع است، در پژوهش حاضر نویسندگان برآن هستند تا بر اساس الگوی روایت‌شناسی لباو و والتسکی، داستان پیر چنگی را مورد بررسی قرار دهند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مثنوی با وجود کلاسیک بودن با نظریه‌های نوین از جمله الگوی لباو و والتسکی قابل تطبیق است و ارزیابی که مهم‌ترین بخش این الگو است در بندهای روایی آزاد، وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

In storytelling, the events of the story are driven by a cause and effect relationship, and go to a certain point. By studying the narrative structure of a work, its concepts and deep-structure can be identified. William Labov and Joshua Waletzky, theorists of narrative structure, believe that oral narratives have their own principles and criteria; they propose a structure for oral narratives. According to the Labov, a narrative consists of six principal parts: an abstract, an orientation, the complicating action, the result or resolution of the action, a final coda to close the story, the evaluation. The present article tries to examine the story of Pire Changi (the Harpist) in Masnavi of Manavi based on the narrative model of Labov and Waletzky. The results of the research show that Masnavi, despite being an old book, can be adapted to modern theories (including theory of Labov and Waletzky), and the evaluation, as the most important part of this theory, exists in free (independent) narrative clauses.  

منابع و مأخذ:

کتابنامه

آزاد، راضیه .1388. «بررسی ساختار حکایت‌های مرزبان‌نامه (بر اساس الگوی الماسی شکل لابوف)». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). دوره 3. شماره1

بی‌نیاز، فتح‌الله .1388. درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی: با اشاره‌ای موجز به آسیب‌شناسی رمان و داستان کوتاه ایران. تهران: افراز.

پارسانسب، محمد و نرجس نیکان‌فرو. 1390. «تحلیل روایت‌شناختی بر دوازده روایت از «سلیمان و مرد گریزان از عزرائیل»». ادب پژوهی. ش18.

پهلوان‌نژاد، محمدرضا .1385. «مقایسه سرود بیست و دوم ایلیاد (کشته‌شدن هکتور) و حماسه رستم و اسفندیار بر پایه الگوی لباو والتسکی». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. ش4.

توکلی مقدم، صفیه. 1389. «بررسی و تحلیل مفهوم یقظه در متون عرفانی (با تأکید بر دو داستان پیرچنگی و شیخ صنعان)». ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی مطالعات داستانی. ش 2. صص95-78.

تولان، مایکل. 1386. روایت‌شناسی: درآمدی زبان‌شناختی ـ انتقادی. ترجمة فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.

حری ابوالفضل. 1387. «درآمدی بر رویکرد روایت‌شناختی به داستان روایی با نگاهی به رمان آیینه‌های دردار هوشنگ گلشیری». ادب پژوهی. ش208.

درودگریان، فرهاد. 1393. «تحلیل تولد «دوباره» پیرچنگی در مثنوی مولوی براساس نظریه یونگ» ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س1. ش35. صص105ـ91.

رضی، احمد؛ تقیان، معصومه. 1394. بررسی ساختار روایی داستان‌های مینی مالیستی فارسی در دهه هشتاد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان.

زرّین‌کوب، عبدالحسین. 1378. بحر در کوزه. تهران: علمی.

ـــــــــــــــــــــ . 1386. پله پله تا مقالات خدا. تهران: علمی.

زمانی، کریم . 1385. شرح مثنوی معنوی. تهران: اطلاعات.

شکوری‌نژاد، احسان و قربان علمیو1390. «مفهوم ایمان از دیدگاه محمد غزالی و مارتین لوتر». پژوهش‌نامه ادیان. ش10.

مارتین، والاس. 1382. نظریه‌های روایت. ترجمة محمد شهبا. تهران: هرمس.

محمدی فشارکی، محسن و فضل الله خدادادی. 1392. «مقایسه ساختار داستان در دو اثر عطار با تکیه بر دو الگوی جدید ساختارگرای داستان نویسی». دانشگاه تربیت مدرس. س4. ش3. صص202ـ 179.

مولوی، جلال‌الدین محمد. 1389. مثنوی معنوی. به اهتمام توفیق سبحانی. تهران: روزنه.

میرباقی فرد، سیّد علی‌اصغر و اشرف خسروی. 1390. «گناه توبه، تحلیل مقام توبه از حسنه تا سئه در داستان «پیر چنگی» از مثنوی مولانا». متن پژوهی ادبی (زبان و ادب پارسی). س15. ش48. صص 110ـ93.

میر‌صادقی، جمال.1380. عناصر داستان. تهران: سخن.

هرمن، دیوید و همکاران .1391. روایت‌شناسی ساختارگرا، دانش‌نامه روایت‌شناسی. ترجمة محمد راغب. تهران: علم.

 

English Sources

Labov, William and Waletzky, Joshua. (1967). “Narrative analysis: Oral versions of personal experience”. Journal of Narrative & Life History,V7,P3-38

English Sources

Labov, William and Waletzky, Joshua. (1967). “Narrative analysis: Oral versions of personal experience”. Journal of Narrative & Life History,V7,P3-38

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

References

Āzād, Rāzīye (2009/1388SH). “Barrasī-ye sāxtār-e hekāyat-hā-ye marzbān-nāme”. Pažūheš-hā-ye adab-e erfānī. Vol. 3. No. 1. 

Bīnīyaz, Fatollāh. (2009/1388SH). Darāmadī bar dāstān-nevīsī va revāyat-šenāsī: bā ešāreī mūjez be asīb-šenāsī-ye roman va dāstān-e kūtāh. Tehrān: Afrāz.

Dorūdgariyān, Farhād. (2014/1393SH). “Tahlīl-e tavalod-e dobāre-ye pīr-e čangī dar masnavī-ye mowlavī bar asās-e nazarīye-ye jūng”.Quarterly Journal of Mytho-Mystic Literature. Islamic Azad University- South Tehran Branch. Year 1. No. 35. Pp. 91-105.

Herman, David et al. (2012/1391SH). Revāyat-šenāsī-ye sāxtār-garā, daneš-nāme-ye revāyat-šenāsī (Encyclopedia of narrative theory). Tr. by Mohammad Rāqeb et al. Tehrān: Elm.

Horrī, Abolfazl. (2008/1387SH). “Darāmadī bar rūykard-e  revāyat-šenāsxtī be dāstān-e revāeī bā negāhī be roman-e āyene-hā-ye dar dār-e hūšang-e golšīrī”. Adab Pažūhī. No. 208.

Martin, Wallace. (2003/1382SH). Nazarīye-hā-ye revāyat (Recent Theories of narrative). Tr. by Mohammad Šahbā. Tehrān: Hermes.

Mīrbāqerīfard, Seyyed Alī Asqar & Ašraf Xowsravī. (2011/1390SH). “Gonāh-e tobe, tahlīl-e maqām-e tobe az hasane tā saye’e dar dāstān-e pīr-e čangī az masnavī-ye mowlānā”. Matn-pažūhī-ye Adabī (Zabān va Adab-e Fārsī). Year 15. No. 48. Pp. 93-110.

Mīr Sādeqī, Jamāl. (2001/1380SH). Anāsor-e dāstān. Tehrān: Soxan.

Mohammadī Fešārakī, Mohsen & Fazlallāh Xodādādī. (2013/1392SH).” Moqāyese-ye sāxtār-e dāstān dar do asar-e attar bā tekī-ye bar do olgū-ye jadīd-e sāxtār-garā-ye dāstān-nevīsī”. Dāneš-gāh-e Tarbīyat Modarres. Year 4. No. 3. Pp. 179-202.

Mowlavī, Jalāl al-dīn Mohammad. (2010/1389SH). masnavī-ye ma’navī. With the Effort of Towfīq Sobhānī. Tehrān: rozane.

Pahlavān-nejād, Mohammad Rezā. (2006/1385SH). “moqāyese-ye sorūd-e 22 īlīyad (košte šodan-e hector) va hamāse-ye rostam va esfandīyar bar pāye-ye olgūye lebāv vālteskī”. Faculty of Literature and Human Sciences. Ferdowsī University of Mashhad, No. 4.

Pārsānbas, Mohammad & Narjes Nīkānfar. (2011/1390SH). “Tahlīl-erevāyat-šenāsxtī bar davāzdah revāyat az soleymān va mard-e goriīzān az ezrā’īl”. Adab Pažūhī. No. 18.

Razī, Ahmad & Masūme Taqīyan. (2015/1394SH). Barrasī-ye sāxtār-hā-ye revāeī-ye dāstān-hā-ye minimalīstī-ye fārsī dar dahe-ye haštād. Master's Degree in the Faculty of Persian Language and Literature, University of Gīlān.

Šakūrī-nežād, Ehsān & Qorbān Elmī. (2011/1390SH). “Mafhūm-e īmān az dīdgāh-e mohammad qazālī va martīn lūter”. Pažūheš-nāme-ye Adīyan. No.10.

Tavakkolī Moqaddam, Safīye. (2010/1389SH). “Barrasī va tahlīl-e mafhūm-e yaqze dar motūn-e erfānī (bā t’kīd bar di dāstān-e pīr-w čangī va šeyx-e san’ān)”.  Adabīyat-e Fārsī va zabān-hā-ye Xārejī-ye Motāle’āt-e Dāstānī. No. 2. Pp. 78-95.

Toolan, Michael. (2007/1386SH). Revāyat-šenāī: darāmaī zabān-šenāxtī – enteqādī ( Narrative: critical linguistics introduction). Tr. by Fāteme Alavī and Fāteme Nematī. Tehrān: Samt.

Zamānī, Karīm. (2006/1385SH). Šarh-e masnavī-ye ma’navī. Tehrān:ettelā’āt.

Zarrīnkūb, Abdolhossein. (1999/1378SH). Bahr dar kūze. Tehrān: Elmī.

____________________. (2007/1386SH). Pelle pelle tā molāqāt-e xodā.  Tehrān: Elmī.