مطالعة تطبیقی کارکرد ضمیر ناخودآگاه در تجارب عرفانی و سوررآلیستی
محورهای موضوعی : اسطوره
رحمان مشتاق مهر
1
(دانشیار دانشگاه تربیت معلم آذرباریجان)
ویدا دستمالچی
2
(کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم آذربایجان)
کلید واژه: عرفان, سوررآلیسم, ضمیر ناخودآگاه, عقل‌گریزی, حقیقت برتر,
چکیده مقاله :
ضمیر ناخودآگاه به دلیل رابطه‌ای که با فطرت آدمی دارد، راهی برای نزدیک شدن به حقیقت برتر به‌شمار می‌آید. در تلاش‌های مبتنی بر جست‌وجوی ناخودآگاه، عقلانیّت به‌عنوان بزرگ‌ترین مانع ظهور ناخودآگاه، کنار گذاشته می‌شود تا راه برای فعالیّت این ضمیر باز شود. عرصه‌هایی از زندگی آدمی که خالی از نیروهای اراده و عقل و آگاهی است، بهترین جولانگاه ضمیر ناخودآگاه است. چنانکه به‌عنوان نمونه خواب و رویا یکی از مظاهر ناخودآگاهی و ارتباط با دنیای فراواقعی و حقیقت برتر شمرده می‌شود. سوررآلیسم با شباهت‌های بسیار زیادی که با معرفت عرفانی دارد، به تبع عرفان، از امکانات ناخودآگاه در رسیدن به هدف متعالی‌اش بهره‌ها جسته است. با اینکه در موارد گوناگون، نوع به کارگیری ابزارهای مشترک بین عرفان و سوررآلیسم متفاوت، و گاه حتّی متمایز است، و چنین استفاده‌ای به طور طبیعی بر تفاوت در نتایج تلاش‌های این دو تأثیر خواهد گذاشت، امّا ابزار و اهداف نسبتاً مشترک عرفان و سوررآلیسم در استفاده از ضمیر ناخودآگاه برای کشف حقیقت، بررسی مقایسه‌ای را ضروری‌تر و منطقی‌تر می‌کند.
M) The unconscious is a means of understanding truths as it is in direct contact with the human nature; but the human reason and rationality is an obstacle to reaching the truth through unconscious. In some areas of human life, like sleep and dream, the unconscious manifests itself in a much better way than reason. Surrealists, like mystics, use the unconscious and believe that it is a means for discovering the truths. In spite of the differences, comparing surrealism and mysticism and showing how the surrealists and mystics regard the unconscious and use its possibilities for the knowing of the world is revealing.
_||_
