تحلیلی روانشناسانه از داستان سیاوش بر مبنای الگوی ساختار ذهن فروید

محورهای موضوعی : اسطوره

محمدرضا روزبه ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان)
کیانوش دانیاری ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان)

تاریخ دریافت : 1394/03/03 تاریخ پذیرش : 1394/03/03 تاریخ انتشار : 1393/01/01

کلید واژه: شاهنامه, فروید, روانکاوی, سختار ذهن, داستان سیاوش,

چکیده مقاله :

آرای فروید در حوزۀ روانکاوی تأثیری شگرف بر هنر و ادبیات نهاد و موجب ظهور نقد روانشناسانه شد. نظریه‌های ناخودآگاه فردی و ساختار ذهن و روان انسان از برجسته ترین دستاوردهای فکری این متفکر بود. بر اساس این نظریه ها، ساختار ذهن انسان دارای سه بخش عمده است: نهاد، من و فرامن. هرکدام از این بخش ها نیز مظهر بخشی از دنیای پیچیده ذهن و وجود آدمی هستند. شخصیت های اصلی داستان سیاوش قابلیت انطباق با این سه بخش را دارند و کنش های این سه می تواند از منظری تأویلی، معرّف کارکردهای اجزای ساختار ذهن باشد؛ سودابه مظهر نهاد، سیاوش معرّف فرامن و کاووس نمایندۀ من. از منظری دیگر می توان گرسیوز را معادل نهاد، سیاوش را مظهر فرامن و افراسیاب (و در بُعدی دیگر پیران) را نماینده من به شمار آورد. این پژوهش به تحلیل داستان سیاوش بر مبنای این رویکرد اختصاص دارد.

چکیده انگلیسی:

Freud's psychoanalytic theory has deeply influenced the literary works and works of art, and gave rise to psychological criticism. Personal unconscious and structure of mind theories are the most eminent results of Freudian outlook. According to these theories, the structure of mind has a tripartite structure: ego, id and super ego. Each one reflects a dimension of the human mind. In the story of Siyāvash, as narrated in Shahnameh, the prominent characters are the representative of the tripartite; Sudabeh as the symbol of id, Siyāvash as the super ego and Kavus as the ego. Action and reaction each one of them explains the structure of human mind. In the same way, and from another perspective, Afrasiab, king of Turan, can be seen as symbol of ego, Garsivaz, the brother of Afrasiab, as the symbol of id and Siyāvash as the symbol of super ego. Based on such an analysis, the present article reconsiders the story of Siyāvash.

منابع و مأخذ:

کتابنامه
آیدنلو، سجاد. 1490 . دفتر خسروان )برگزیدة شاهنامة فردوسی(. تهران: سخن.
. اسلامی ندوشن، محمدعلی . 1463 . زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنام . ه چ 7تهران: آثار.
تحلی داستان « . اقبالی، ابراهیم؛ قمری گیوی، حسین؛ مرادی، سکینه . 1487
اوست.ا 1481 . گزارش و پژوهش جلی دوستخواه. چ 10 . تهران: مروارید.
ایگلتون، تری. 1478 . پیش درآمدی بر نظریة ادب . ی ترجم ة عباس مخبر . تهران :مرکز.
پورنامداریان، تقی. 1478 . رمز و داستانهای رمزی در ادب فارس . ی چ 4. تهران :علمی و فرهنگی.
حمیدیان، سعید. 1469 . درآمدی بر اندیشه و هنر فردوس . ی تهران: مرکز.
تحلی روانکاوانة شخصیت سودابه و « . خسروی، اشرف و طغیانی، اسحاق. 1489
دوستخواه، جلی . 1480 . حماسة ایرانی: یادمانی از فراسوی هزاره ه.ا تهران: آگاه.
ترجم ة حسین پاینده . فصل نامة .» نقد روانکاوانة مدرن « . رایت، الیزابت. 1464. ارغنو . ن س 1. ش 3
بررسی شخصیت کاووس بر اساس برخی کردارها ی او از « . ستاری، رضا. 1488
. اسلامی واحد تهران جنو . ب س 1. ش 11فصلنام ة .» داستان سودابه و س یاوش از منظر ی دیگ ر « . سرّامی، قدمعلی. 1486
. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنو . ب س 3. ش 14
شایگان فر، حمیدرضا. 1483 . نقد ادب . ی تهران: دستان.
شمیسا، سیروس. 1468 . نقد ادب . ی تهران: فردوس.
شولتز، دوآن پی و شولتز، سیدنی آلن. 1461 . نظریه های شخصی . ت ترجمة یحییسیدمهدی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
صنعتی، محمد. 1480 . تحلی های روانشناختی در هنر و ادبیا . ت تهران: مرکز.
فردوسی، ابوالقاسم. 1483 . به کوشش و زیر نظر سعید حمیدیان )بر اساس چاپمسکو(. ج 4. چ 6. تهران: قطره.
فروید، زیگموند. 1474 . روانشناس . ی ترجمة مهدی افشار. تهران: کاویان.فصلنامة ارغنو . ن ترجم ة .» رنوس نظری ة روانکاوی « . . 1489
حسین پاینده. ش 99 . تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کلیگز، مری. 1488 . درسنامة نظریة ادب . ی ترجمة جلال سخنور. تهران: اختران.
کویاجی، جهانگیر کورچی. 1480 . بنیادهای اسطوره و حماسة ایرا . ن ترجمة جلیدوستخواه، ویراست دوم. تهران: آگه.
گریمال، پیر. 1476 . فرهنگ اساطیر یونان و رو.م ترجم ة احمد بهمنش . 9ج.تهران: امیرکبیر.
هاوزر، آرنولد. 1474 . فلسفه تاریخ هن . ر ترجمة محمدتقی فرامرزی. تهران: نگاه.
هوف، گراهام . 1471 . گفتاری دربارة نق ، د ترجمة نسرین پروینی. تهران: امیرکبیر.

 

English Source
Guerin. l. Earle, G. laber .etal. 1978. A Hand book of critical Approaches To Literature .London; Longman Group Ltd.

References
Āidenlou, Sajād. (2011/1390SH). Daftar-e Khosrovān. Tehran: Sokhan.
Avestā. (2006/1385SH). ed. by Jalil Doustkhāh. 10th ed. Tehran: Morvārid.
Coyajee, J. C. (2001/1380SH). Boniād-hā-ye ostoureh o hamāse-ye Iran (Cults and legends of ancient Iran and China & studies in Shahnameh). Tr. By Jalil Doustkhāh. Tehran: Āgah.
Doustkhāh, Jalil. (2001/1381SH). Hamāse-ye Irāni. Tehran: Āgāh.
Duane P. Schultz, Sydney Ellen Schultz. (2010/ 1389SH). Nazarye-hā-ye shakhsiat (Theories of Personality). Tr. By Yahyā Seyed Mohammadi. Tehran: AIU.
Eagelton. Terry. (1989/1368SH). Pishdarā madi bar nazarye-ye adabi (An Introduction to Literary Theory). Tr. by ‘Abbās Mokhber. Tehran: Markaz.
Eqbāli, Ebrāhim and Others. (2007/1386SH). “Tahlil-e dāstān-e Siāvash bar pāye-ye nazarāt-e Jung”, Quarterly Journal of Persian Language and literature Researches. No. 8.
Eslāmi Nodoushan, Mohammad Ali. (1995/1374SH). Zendegi o marg-e pahlavānān dar Shāhnāmeh. 6th ed. Tehran: Āsār.
Ferdowsi, Abo-l-qāsem. (2005/1384SH). Shāhnāmeh. With the Efforts of Saeed Hamidiān. 7th ed. Tehran: Qatreh.
Freud, Sigmund. (1984/1363SH). Ravānshenāsi (Psycology). Tr. by Mahdi Afshār. Tehran: Kāviān.
Freud, Sigmund. (2003/1382SH). “Ro’ous-e nazarye-ye ravānkāvi” (Psychoanalysis: Headlines), Tr. by Hosein Pāyandeh. Arghanoun Mag. No. 22.
Grimal, Pierre. (1988/1367SH). Farhang-e asātir-e Younan o roum (Dictionnaire de la mythologic Grecque et Romaine). Tr. by Ahmad Behmanesh. Tehran: Amirkabir.
Hamidiān, Saeed. (1993/1372SH). Darāmadi bar andishe o honar-e Ferdowsi. Tehran: Markaz.
Hough, Graham. (1986/1365SH). Goftāri darbāre-ye naqd (An essay on criticism). Tr. by Nasrin Parvivi. Tehran: Amirkabir.
Hauser, Arnold. (1984/1363SH). Falsafe-ye tārikh-e honar (The Philosophy of art history). Tr. by M. Taqi Farāmarzi. Tehran: Negāh.
Khosravi, Ashraf and Eshāq Toghyāni. (2010/1389SH). “Tahlil-e ravānkāvāne-ye shakhsiat-e Soudābe o Roudābeh”, Kāvoshnāmeh. No. 21.
Klages, Mary. (2009/1388SH). Darsnāme-ye nazarye-ye adabi (literary theory). Tr. by Jalāl Sokhanvar. Tehran: Akhtaran.
Pournamdāriān, Taqi (1989/1368SH). Ramz o dāstān-hā-ye ramzi dar adab-e Fārsi. 3rd ed. Tehran: 'Elmi o farhangi.
Right, Elizabeth. (1994/1373SH). “Naqd-e ravānkāvāne-ye modern” (The Modern Psychoanalytic Criticism). Tr. by Hosein Pāyandeh. Arghanoun Mag. No. 4.
San’ati, Mohammad. (2001/1380SH). Tahlil-hā-ye ravānshenākhti dar honar o adabiāt. Tehran: Markaz.
Sarrāmi, Qadam'ali. (2008/1387SH). “Dāstān-e Soudābeh o Siāvash az manzari digar”, Azad university quarterly journal of Mytho-mystic literature. No. 13.
Satāri, Rezā. (2009/1388SH). “Barresi-e shakhsiyat-e Kāvoos bar asās-e kerdār-hā-ye ou az dowrān-e bāstān tā Shāhnāmeh”, Azad university quarterly journal of Mytho-mystic literature. No. 15.
Shamisā, Sirous. (1999/1378SH). Naqd-e adabi. Tehran: Ferdows.
Shyegānfar, Hamidrezā. (2005/1384SH). Naqd-e adabi. Tehran: Dastān.