تحلیل کانونی رابطه بازخورد‌های ناکارآمد مادران با خودکارآمدی و سبک‌های مقابله‌ای

محورهای موضوعی : روان‌ شناسی تحولی

منصوره نیکوگفتار ¹

1 - استادیار روان‌شناسی دانشگاه پیام نور

تاریخ دریافت : 1398/03/08 تاریخ پذیرش : 1398/03/08 تاریخ انتشار : 1397/10/01

کلید واژه: خودکارآمدی, بازخوردهای ناکارآمد, سبک‌های مقابله‎ای,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف تعیین رابطه بین بازخوردهای ناکارآمد مادران با خودکارآمدی و سبک‌های مقابله‎ای دانش‌آموزان دختر انجام شد. 400 نفر (200 دانش‌آموز دختر پیش‌دانشگاهی رشته علوم انسانی در مناطق نوزده‌گانه آموزش و پرورش شهر تهران و 200 نفر مادران همان دختران) به روش خوشه‌ای تصادفی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند با تکمیل فرم بلند مقیاس بازخورد‌های ناکارآمد (بک و وایسمن، 1978)، مقیاس خودکارآمدی عمومی (شرر و دیگران، 1982) و سیاهه سبک‌های مقابله‌ای (بیلینگز و موس، 1981) در این پژوهش شرکت کردند. نتایج نشان داد بین بازخورد‌های ناکارآمد مادران با خودکارامدی و راهبردهای مقابله‌ای دختران رابطه معنادار وجود دارد و نتایج تحلیل کانونی نشان داد که هر سه ریشه کانونی از لحاظ آماری معنادار بوده و 42درصد از تغییرات خودکارآمدی، 21درصد از تغییرات سبک مقابله‎ای مسئله‎محور و 19درصد از تغییرات سبک مقابله‎ای هیجان‎محور توسط بازخوردهای ناکارآمد تبیین می‎شود. بر این اساس می‎توان از بازخورد‎های ناکارآمد مادران به منزله یکی از عوامل پیش‎بینی‌کننده خودکارآمدی و راهبردهای مقابله‌ای دختران نام برد و در سطح سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و آموزش‌های والدین مورد توجه قرار داد.

چکیده انگلیسی:

    The aim of this study was to investigate the relationship between dysfunctional attitudes of mothers with self-efficacy and coping styles of girl students. 400 students (200 male students of humanities in 19th grade educational district of Tehran and 200 mothers of the same girls) were selected by random cluster sampling and by responding to the Long-form of Dysfunctional Attitudes Scale (Beck & Weisman, 1978), General Self-Efficacy Scale (Sherer et al., 1982) and the Coping Style Inverntory (Billings & Mouse, 1981) participated in this study. The results showed that there is a significant relationship between dysfunctional attitudes of mothers and girls’ self-efficacy and coping strategies, and the results of focal analysis showed that all three focal roots were statistically significant and 42% of self-efficacy, 12% of coping style and 19% of emotion-focused style variance can be explained by dysfunctional attitudes. Accordingly, mothers' dysfunctional attitudes can be considered as one of the predictors of self-efficacy and coping strategies of girls, and at the level of policy-making, planning and parenting education.

منابع و مأخذ:

بخشی‌پور‌رودسری، ع.، پیروی، ح. و عابدیان، ا. (1383). بررسی رابطه میان رضایت از زندگی، حمایت اجتماعی و سلامت عمومی دانشجویان. دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان. دانشگاه تربیت مدرس، 71- 69.

براتی، س. (1376). بررسی رابطه ساده و چندمتغیری خودکارآمدی، خودپایی و عزت‌نفس با عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

جهان‌بخش، م.، امیری، ش.، مولوی، ح. و بهادری، م. (1389). رابطه مشکلات دلبستگی دختران با سبک دلبستگی مادران. فصلنامه روان‌شناسی بالینی، 2 (3)، 24- 15.

حسینی‌دولت‌آبادی، ف.، صادقی، ع.، سعادت، س. و خدایاری، ه. (1393). رابطه بین خودکارآمدی و خودشکوفایی با راهبردهای مقابله‌ای در دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی،6 (1)، 18- 10.

حکمی، م.، ضیاء‌ضیابری، ف. و عسکری، م. (1390). رویدادهای استرس‌زای زندگی و راهبردهای مقابله‌ای در ظهور مجدد اختلال استرس پس از سانحه در جانبازان. سلامت و روان‎شناسی، 1، 175- 159.

خدایاری فرد، م. و پرند، ا. (1393). استرس و روش‌های مقابله با آن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

دادستان، پ.، احمدی‌ازغندی، ع. و حسن‌آبادی، ح. (1385). تنیدگی والدینی و سلامت عمومی: پژوهشی درباره رابطه تنیدگی حاصل از والدگری با سلامت عمومی در مادران پرستار و خانه‌دار دارای کودکان خردسال. فصلنامه روا‌ن‌شناسان ایرانی، 2(7)، 184- 171.

سلیمی، ح.، رمضانی، آ.، خوانکی، ز. و امیری، م. (1388). ارتباط باورهای غیرمنطقی مادران با مشکلات رفتاری دختران دبیرستانی آن‌ها. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 1(9)، 56- 45.

عبدخدایی، م.، کیمیایی، س. ع. و خادمیان ح. (1390). کارکردهای روان‌شناختی خانواده و همبودی آن با کیفیت زندگی و خودکارآمدی نوجوانان. خانواده و پژوهش، 8 (13)، 140- 121.

عنایتیان، ح. (1387). بررسی نگرش‌های نوعی، نحوه ارزیابی وقایع فشارزا و تدابیر مقابله‌ای در بیماران مبتلا به فشار خون اساسی و زخم‌های گوارشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روان‌شناسی بالینی انستیتو روان‌پزشکی تهران.

غضنفری، ف. و قدم‌پور، ع. (1387). بررسی راهبردهای مقابله‌ای و سلامت روانی در ساکنین شهر خرم‌آباد. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 37 (10)، 54- 47.

فتی، ل. (1382). تعیین وضعیت‎های هویتی و ارتباط آن با سبک‎های هویتی و افسردگی در نوجوانان تهرانی. رساله دکتری، دانشگاه علوم پزشکی ایران.

کاویانی، ح.، جواهری، ف. و بحیرایی، ه. (1384). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT) در کاهش افکار خودآیند منفی، نگرش‌های ناکارآمد، افسردگی و اضطراب: پیگیری 60 روزه. تازه‌های علوم شناختی، 7(1)، 51- 49.

میرمهدی، ر. و کریمی، ن. (1391) رابطه خودکارآمدی، برانگیختگی و مهارت‎های اجتماعی با سوءمصرف مواد. روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 9(32)، 81- 73.

 

Bandura, A. (1997). Self-efficacy in changing societies. New York:Cambridge University Press.

Bandura, A., Barbaranelli, C., Caprara, G. V., & Pastorelli, C. (2001). Self‐efficacy beliefs as shap­ers of children's aspirations and career trajectories. Child Development, 72(1), 187-206.

Bandura, A. (2012). On the Functional Properties of Perceived Self-Efficacy Revisited. Journal of Management, 38(1), 9-44.

Beck, A. T. (1997). The past and future of cognitive therapy. Journal of Psychotherapy Research and Practice, 6, 276-284.

Bynum, M. S., & Brody, G. H. (2005). Coping behav­iors, parenting, and perceptions of children’s in­ternalizing and externalizing problems in rural Af­rican American mothers. Family Relations, 54, 58-71.

Bleeker, M. M., & Jacobs, J. E. (2004). Achievement in math and science: Do mothers' beliefs matter 12 years later? Journal of Educational Psychology, 96(1), 97.

Billings, A.G., & Moos, R. H. (1981). The role of cop­ing responses and social; resources in attenuating the stress of life events. Journal of Behavioural Medicine, 4, 139-157.

Bowlby, J. (1988). A secure base: Parent-child attach­ment and healthy human development. New York: Basic Books.

Collie, K.,Wong. P., Tilston. J., Butler, L. D., Turner-Cobb, J., Kreshka, M. A., Parsons, R., & Graddy, K., Cheasty, J. D., & Koopman, C. (2008). Self‐efficacy, coping, and difficulties interacting with health care professionals among women living with breast cancer in rural communities. Psycho‐Oncology, 14(10), 901-912.

Chodorow, N. (1989). Feminism and psychoanalytic theory. New Haven, CT: Yale University Press.

Craig, L. (2006). Does father care mean fathers share? A comparison of how mothers and fathers in intact families spend time with children. Gender & So­ciety, 20, 259-281.

Dusek, J. B., & Danko, M. (1994). Adolescent coping styles and perceptions of parental child rearing. Journal of Adolescent Research, 9(4), 412-426.

Johnson, E. B. (2000). Mothers at work: Representa­tions of maternal practice in literature. In O'Reilly & S. Abbey (Eds.), Mothers and daughters: Con­nection, empowerment, and transformation. New York: Rowman & Littlefield.

Ghodsian, M., Zajicek, E., & Wolkind, S. (1984). A longitudinal study of maternal depression and child behaviour problems. Journal of Child Psy­chology and Psychiatry, 25(1), 91-109.

Grusec, J., & Danyliuk, T. (2014). Parents’ attitudes and beliefs: Their impact on children’s develop­ment. Encyclopedia on early childhood develop­ment. University of Toronto: Canada. Retrieved from http://www.childencyclopedia.com

Kaya,I., & Hamamci, Z. (2011). Development of the Parent Irrational Beliefs Scale. Educational Sci­ences, Theory & Practice, 11(3). 1160-1165.

Kliewer, W., Fearnow, M. D., & Miller, P. A. (1996). Coping socialization in middle childhood: Tests of maternal and paternal influences. Child Develop­ment, 67(5), 2339-2357.

Lazarus, R. S. (1993). From psychological stress to the emotions: A history of changing outlook. Annual Review of Psychology, 44, 1-21.

Ledoux, S., Miller, P., Choquet, M., & Plant, M. (2002) Family structure, parent-child relationships and alcohol and other drug use among teenagers in France and the United Kingdom. Alcohol and Al­coholism, 37(1), 52-60.

McIntyre, J. G., & Dusek, J. B. (1995). Perceived pa­rental rearing practices and styles of coping. Jour­nal of Youth and Adolescence, 24(4), 499-509.

Onayli, S., & Erdur-Baker, O. (2013). Mother-daughter relationship’s links to daughter’s self-esteem and life satisfaction. Turkish Psychological Counsel­ing and Guidance Journal, 5 (40), 167-175.

Piergiovanni, L. F., & Depaula, P. D. (2018). Self-effi­cacy and stress coping styles in university stu­dents. Ciencias Psicológicas, 12 (1), 17-23.

Rabinowitz, D., Neziroglu, F., & Roberts, M. (2007). Clinical application of a behavioral model for the treatment of body dysmorphic disorder. Cognitive and Behavioral Practice, 14(2), 231-237.

Shannon, C. S., & Shaw, S. M. (2008). Mothers and daughters: Teaching and learning about leisure. Leisure Sciences, 30, 1-16.

Sherer, M., Maddux, J. E., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B., & Rogers, R. W. (1982).self-efficacy scales: construction and validation. Psy­chological Reports, 51, 663-671.

Starrels, M. E. (1994). Gender differences in parent-child relations. Journal of Family Issues, 15, 148-165.

Stein, A., Gath, D. H., Bucher, J., Bond, A., Day, A., & Cooper. P. J. (1991). The relationship between post-natal depression and mother-child interac­tion. British Journal of Psychiatry, 158, 46-52.

Tong, Y., & Lam, S. F. (2011). The cost of being moth­er's ideal child: The role of internalization in the development of perfectionism and depression. So­cial Development, 20(3), 504-516.

Weissman, A. N., & Beck, A. T. (1978). Development and validation of the Dysfunctional Attitude Scale. Paper presented at the annual meeting of the asso­ciation for the advancement of behavior therapy. Chicago: IL.

Wolfradt, U., Hempel, S., & Miles, J. N. V. (2003). Per­ceived parenting styles, depersonalization, anxi­ety, and coping behavior in adolescents. Person­ality and Individual Differences, 34, 521-532.