تحلیل عوامل عدم انسجام سیاست جنایی تقنینی ایران در قبال جرائم علیه محیط زیست دریایی

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

فرشید اکبرزاده ¹ (دانشجوی دکتری، گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.)
محمدعلی حاجی ده آبادی ² (دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران (نویسنده مسئول).)
محمد ابراهیم شمس ناتری ³ (دانشیار دانشکده حقوق، پردیس فارابی، دانشگاه تهران.)
سید محمود میرخلیلی ⁴ (دانشیار دانشکده حقوق، پردیس فارابی، دانشگاه تهران.)

تاریخ دریافت : 1398/07/17 تاریخ پذیرش : 1399/05/17 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: سیاست جنایی, انسجام, عوامل, محیط زیست دریایی,

چکیده مقاله :

جهان امروز در تمام ابعاد خود اعم از اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و غیره، پیوسته در حال تغییر و تحول است و در این میان روابط و رفتارهایی نیز پدیدار می شوند که بزهکارانه به شمار می آیند. وقوع بزهکاری نیز برقراری تمهیدات و اقدامات کنشی و واکنشی را ضروری می سازد که چنین پاسخ هایی در عرصه سیاست جنایی یافت می شوند. یکی از حوزه هایی که به این قابلیت و ظرفیت سیاست جنایی نیاز دارد، محیط زیست دریایی است. سیاست جنایی نیز به منظور انجام موفقیت آمیز رسالت خود باید از شاخص هایی از جمله انسجام برخوردار باشد. سیاست جنایی ایران در قبال جرائم علیه محیط زیست دریایی بنا به دلایل متعدد واجد بایسته انسجام نمی باشد. مهم ترین این عوامل را می توان به عوامل سیاست جنایی تقنینی نام برد که بیانگر عوامل مربوط به ایرادات مقررات موضوعه مانند تفرق قوانین، موقعیت ضعیف و شکننده سازمان های غیررسمی، عدم اهتمام به آموزش های زیست محیطی و انفعال دستگاه عدالت کیفری است که نگارندگان با روش تحلیلی – توصیفی به تبیین آن ها پرداخته اند.

منابع و مأخذ:

- آنسل، مارک (1391). دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری، علی حسین نجفی ابرند آبادی، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ چهارم.

- بیگی، جمال، داداشی چکان، محمدمهدی (1396). پیشگیری وضعی از جرایم زیست محیطی در ایران و اسناد بین­‌المللی، تهران: انتشارات خرسندی، چاپ اول.

- پیری، مریم و قاسمی، ناصر (1388). بررسی حقوقی- قضایی چگونگی و نقش اعمال حقوق شهروندی در محیط زیست، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، 11(3).

- حیدرزاده، الهام (1392). پیشگیری  از جرایم زیست محیطی، فصلنامه اخلاق زیستی، 3(7).

- جمشیدی، علیرضا (1390). سیاست جنایی مشارکتی، تهران: انتشارات میزان، چاپ اول.

- دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام (1394). کمیسیون امور زیربنایی و تولیدی، فصلنامه سیاست کلان (ویژه محیط زیست)، 4(5).

- ساتون، فیلیپ دبلیو (1393). درآمدی بر جامعه‌شناسی محیط زیست، ترجمه صادق صالحی، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت، چاپ دوم.

- رشیدپور، لقمان (1382). بررسی و تحلیل عملکرد تشکل‌های غیردولتی زیست محیطی در سال 1382،  دفتر مشارکت‌های مردمی ‌سازمان حفاظت محیط زیست.

- رضوانی فر، محمدمهدی (1393). مقدمه‌ای بر سیاست‌گذاری زیست محیطی در نظام حقوقی ایران، تهران: انتشارات مجد، چاپ اول.

- زینالی، امیرحمزه، بهرامی ‌یاسی کند، هیمن (1396). جامعه‌شناسی مجازات: بومی‌سازی ضمانت اجراهای کیفری در حقوق ایران با تأکید بر مجازات‌های جامعه‌مدار، تهران: انتشارات خرسندی، چاپ اول.

- رمضانی قوام آبادی، محمدحسین (1388). حمایت کیفری از گونه‌های جانوری در ایران، مجله علوم محیطی، 7(2).

- رمضانی قوام آبادی، محمدحسین (1390). پیشگیری و سرکوب جرایم زیست محیطی در پرتو اقدامات سازمان‌های غیردولتی در نظام حقوقی ایران، مجله حقوقی دادگستری، (75).

- عمید زنجانی، عباسعلی (1386). تدوین شناسنامه قوانین به منظور رشد کیفی قانونگذاری، فصلنامه حقوقی گواه، (10).

- غمامی، محمدمهدی، کدخدا مرادی، کمال، درخشان، داور (1397). تعهدات حمایتی دولت در قبال سازمان‌های مردم نهاد زیست محیطی در نظام حقوقی ایران، دو فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، 19(48).

- کریمی، عباس، کامیار، غلامرضا (1396). حقوق شهروندی در قلمرو شهرنشینی، تهران: انتشارات دادگستر، چاپ اول.

- کوشکی، غلامحسین (1388). چالش‌های نظام کیفری ایران در حوزه جرائم زیست محیطی، مجله اطلاع‌رسانی حقوقی، (شماره­های 17 و 18).

- محمودی جانکی، فیروز، زکوی، مهدی (1396). سیاست جنایی ایران در جرایم علیه منابع آب با تاکید بر قوانین بین­المللی، فصلنامه مطالعات حقوق، 1(8).

- مرکز مالمیری، احمد، مهدی زاده، مهدی (1394). قانونگذاری پراکنده در نظام تقنینی ایران، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 17(47).

- مهدوی، محمود، علی نژاد، آذر (1395). دموکراسی محیط زیستی، رویکرد مشارکتی در پاسخ به آسیب‌های محیط زیستی، مجله مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، 3(1).

- وایت، رابرت داگلاس (1394). جرایم علیه طبیعت؛ جرم‌شناسی محیط زیست و عدالت زیست محیطی، ترجمه پیمان نمامیان، سجاد طیبی، تهران: انتشارات مجد.

- هال، استفان جی (1390). تأثیر ماهیگیری بر اکوسیستم و جوامع دریایی، ترجمه شهرام دادگر، فرهاد کی مرام، تورج ولی نسب، تهران: موسسه تحقیقات شیلات ایران.

- Drummond, J. & Barros‐Platiau, A. F. (2006), Brazilian Environmental Laws and Policies, 1934–2002: A Critical Overview. Law & Policy, 28(83).