مسئولیت مدنی در قبال خسارات ناشی از حمل و نقل نفت و گاز از طریق خطوط لوله

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

امین البوشوکه ¹ (دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه مفید، قم، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail])
عبدالحسین شیروی خوزانی ² (استاد گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران. رایانامه: [e-mail])

تاریخ دریافت : 1400/10/12 تاریخ پذیرش : 1400/12/18 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: مسئولیت مدنی, حمل و نقل, متصدی حمل و نقل, محیط‌زیست, نفت و گاز,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: حمل از طریق خطوط لوله یکی از شیوه‌های نوظهور در حمل مواد و کالا در جهان می‌باشد که به‌واسطه مزایا و قابلیت‌های ویژه و منحصربه‌فرد خود در جابجایی موادی همچون نفت و گاز و دیگر میعانات، روز بروز در کانون توجه برنامه ریزان و توسعه‌ی بخش حمل و نقل در کشورها قرار می‌گیرد؛ اما این شیوه ممکن است موجب بروز خساراتی گردد که مسئولیت مدنی را در پی خواهد داشت.روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.یافته‌ها و نتایج: قواعد مربوطه در زمینه مسئولیت متصدی حمل در حوزه حمل و نقل نفت و گاز از طریق خطوط لوله در نظام حقوقی ایران و همچنین در نظام حقوقی بین‌الملل از تکامل چندانی برخوردار نیست، بر این اساس در این زمینه نیازمند قواعد منسجم از حوزه قواعد عام حمل و نقل می‌باشیم. در حمل نفت و گاز از طریق خطوط لوله، ماهیت قرارداد حمل و نقل در حقوق تجارت بر آن نیز صدق می‌کند به‌گونه‌ای که با توجه به عقدی که بین فرستنده و متصدی حمل محموله (نفت و گاز) منعقد می‌شود متصدی حمل ملزم به رعایت تمامی مفاد توافق شده در قرارداد می‌باشد و اگر در این زمینه قصور و کوتاهی کرده باشد تبعات و خسارات ناشی از این کوتاهی بر عهده وی می‌باشد مگر اینکه خسارات وارده توسط عوامل خارج از حیطه اختیارات وی (همچون قوه قاهره) صورت گرفته باشد که در این صورت نیز وی ملزم به اثبات این عامل خارجی برای معافیت از مسئولیت می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Field and Aims: transportation through pipelines is one of the emerging ways of transporting materials and goods in the world, which is in the center of attention day by day due to its special and unique advantages and capabilities in moving materials such as oil, gas and other condensates. The growth and development of the transport sector is placed in the countries. But this method may cause damages that will result in civil liability.Method:The present research was carried out using a descriptive-analytical method.Finding and Conclusion: The relevant rules in the field of responsibility of the carrier in the field of oil and gas transportation through pipelines in Iran's legal system and also in the international legal system are not very developed. We are general transporters. In the transportation of oil and gas through pipelines, the nature of the transportation contract in commercial law also applies to it in such a way that according to the contract concluded between the shipper and the carrier of the cargo (oil and gas), the carrier is required to comply with all the provisions of the agreement. is in the contract, and if he has been negligent in this regard, he is responsible for the consequences and damages caused by this failure, unless the damages were caused by factors outside of his authority (such as the authority of Cairo), in which case he is also required to To prove this external factor is for exemption from responsibility.

منابع و مأخذ:

- السان، مصطفی. (1387). تعهد ایمنی متصدی حمل‌ و نقل در قرارداد حمل‌ و نقل کالاهای خطرناک. پژوهشنامه حمل ‌و نقل، 5(3)، 233-207.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=84201

- تفرشی محمد عیسی؛ کامیار محمدرضا. (1380). مبنای مسئولیت مدنی متصدی حمل و نقل در کنوانسیون حمل و نقل ترکیبی بین‌المللی کالا و مقایسه آن با حقوق ایران. مدرس علوم انسانی، 5(4)، 36-21.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=18237

- حجار زاده، محمد. (1389). پتانسیل منطقه آزاد چابهار در حمل و نقل ترکیبی غلات، بندر و دریا، 26(42)، 90.

https://www.magiran.com/paper/835712

- حیرانی پریسا؛ بقایی علی. (1395). ارزیابی ریسک خطوط لوله انتقال نفت و گاز بر مبنای روش Bow-tie فازی شده، بهداشت و ایمنی کار، 6(1)، 70-59.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=286265

- جعفری تبار، حسن. (1389). مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا. نشر دادگستر.

- ستوده تهرانی، حسن. (1387). حقوق تجارت. جلد چهارم. نشر دادگستر.

- سادات، طاهره. (1392). بررسی قوانین و مقررات حاکم بر حمل‌ و نقل بین‌المللی در فیاتا.[پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل. دانشگاه آزاد تهران مرکز].

- شیروی، عبدالحسین. (1398). حقوق تجارت بین‌الملل. ویراست سوم. سازمان سمت.

 

- صدقی، ابوالفضل. (1384). بررسی مسیرهای انتقال نفت و گاز حوزه دریای خزر، ماهنامه ایراس، 5.

http://ensani.ir/fa/article/79109

- عرفانی، توفیق. (1385). مسؤولیت متصدی حمل ‌و نقل زمینی. انتشار اندیشه.

- قریشوندی، سعید؛ عبدالهی، اکبر؛ مرتضوی زنجانی، سیدامین. (1395). بررسی حمل ‌و نقل از طریق خطوط لوله در ایران. دومین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور. خرمشهر.

- قنبری بناب، هادی. (1397). چارچوب حقوقی و قراردادی حمل و نقل ریلی نفت و گاز در مسیر آسیا-اروپا، چهارمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در علوم انسانی، چالش‌ها و راه‌حل‌ها، تهران.

- کوچکی، سحر. (1382). آلودگی نفتی در دریا و اثرات آن در اکوسیستم دریاها. همایش ملی صنایع دریایی ایران.

- محبی، دکتر محسن. (1386). مباحثی از حقوق نفت و گاز در پرتو رویه داوری بین‌المللی. موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوق شهر.

- مومن، مهری السادات؛ اویسی، علی. (1398). مطالعه حمل و نقل مواد نفتی توسط کانتینرهای مخزن دار در ایران و سایر کشورها محور مرتبط: مدیریت، اقتصاد، حمل ونقل. سومین کنفرانس بین‌المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری. تهران.

- نوری یوشانلویی، جعفر؛ ایرانی فتح‌آباد، عبدالحسین. (1398). الزامات داخلی و بین‌المللی حمل و نقل دریاییِ مواد هیدروکربوری، مطالعات حقوق انرژی، 5(1)، 249-233.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=507859

 

-   Brito, A. J., & de Almeida, A. T. (2009). Multi-attribute risk assessment for risk ranking of natural gas pipelines. Reliability engineering & System safety, 94(2), 187-198.‏

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0951832008000653

- Hobér, K. (2014). Recent trends in energy disputes. In Research Handbook on International Energy Law (pp. 225-240). Edward Elgar Publishing.‏

https://www.elgaronline.com/abstract/edcoll/9781781002193/9781781002193.00019.xml

- Pedroni, N., & Zio, E. (2013). Uncertainty analysis in fault tree models with dependent basic events. Risk analysis, 33(6), 1146-1173.‏

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1539-6924.2012.01903.x

- Siddiky, I. A. (2014). The international legal instruments for cross-border pipelines. In Research Handbook on International Energy Law. Edward Elgar Publishing.‏

https://www.elgaronline.com/downloadpdf/edcoll/9781781002193/9781781002193.00023.pdf