صیرورت در اشعار خاقانی با نگاهی به دیدگاههای قدما

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

سارا فرزانه ¹ , عباس ماهیار ²

1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
2 - استادزبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

تاریخ دریافت : 1395/02/02 تاریخ پذیرش : 1395/03/25 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: انسان کامل, خاقانی, صیرورت, شعر خاقانی,

چکیده مقاله :

شعر خاقانی به دلیل برخورداری از تجربیات پرافت و خیز و جسورانه شاعر در دوران و محیط زندگی، شیوه فکری ومهارت در بهره مندی از علوم و افکار متعدد، نمونه شاخصی برای بررسی خط سیر فکری و عقلانی شاعر است. او از دانش ها و فنون گوناگون در لایه های درونی (محور عمودی و افقی ) اشعارش بهره می برد، به نحوی که در بررسی های بینامتنی می توان اشعارش را در دو سطح مفهومی و لغوی بررسی نمود و تاثیر کتب مقدس، داستان انبیاء، علوم روز چون نجوم، ریاضی، ادبیات، کلام و ... را در آنها مشاهده کرد. این پژوهش حاصل بررسی خط سیر فکری و عقلانی خاقانی در اشعار وی است. برای شکل گیری آن از منابع کتابخانه ای و بررسی اسناد بهره گرفته شده است.

چکیده انگلیسی:

Khaghani poem is a standard example to investigate his time line of beliefs and life due to his ups and downs In the childhood and environment , style of thinking and skills to use different sciences and thoughts , he used different knowledge and skills not as a starting point and origin , but he as a knowledgeable man made use of them in the most beautiful and skilful way in internal layers of his poems , in a way that in the intertextuality considerations , his poems can be investigated by two levels of conceptual and verbal and notice the effect of holy book , story of prophets ,modern science of those days , mathematics , literature  , interoperation , etc   in his poems. This research is the result of investigating beliefs and life time line in khaghani poems , for this purpose libertarian resources and document review were used. Results of this investigation show that khaghani  poems and the  poet himself were influenced by those that made scientific and intellectual improvements  possible , environment of the  kingdom ,  events in his lifetime and with the help of modern sciences of those ages ,  he was able to travel the Longueur path . in this travel , maturity of her experiences and his turning in to  a poet is obvious that necessitates deep investigations only by critics  ,scholars and those brave and powerful interested poets.

منابع و مأخذ:

 ایزوتسو، توشیهیکو. (1393). خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چاپ نهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.

حسینی، سید حسین.(1392). عشق پژوهشی ازخداتاانسان، فصلنامه ادبیات عرفانی واسطوره شناختی،شماره33

خاقانی شروانی.(1394). دیوان اشعار، تهران: راشدین.

خرقانی، شیخ ابوالحسن. (1377). نورالعلوم، چاپ پنجم، تهران: بهجت.

رضایی، عبدالعظیم. (1382). تاریخ ادیان جهانی، تهران: علمی.

شجاری، مرتضی و گوزلی، زهرا، دل آدمی ومراتب آن درعرفان اسلامی، فصلنامه ادبیات عرفانی واسطوره شناختی، س9، شماره99

کتاب مقدس       

کربن، هانری. (1387). ابن سیناو تمثیل عرفانی، ترجمه انشاء الله رحمتی، چاپ اول، تهران: جامی.

ماهیار، عباس.(1388). مالک ملک سخن، چاپ اول، تهران: سخن .

معادیخواه ، عبدالمجید .(1378). فروغ بی پایان، چاپ اول، تهران: ذره.

 معدن کن، معصومه. (1375). پرتوی از هنر وخلاقیت خاقانی،  نشریه دنشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره3ـ4، سال39، ص227ـ250.

نسفی، عزیز الدین. (1390). الانسان الکامل، چاپ یازدهم، تهران: طهوری.